۷۰۰ هزار معتاد تحت پوشش خدمات درمانی سازمان بهزیستی

به گزارش خبرنگار ایلنا، محسن روشن‌پژوه در نشست خبری صبح امروز خود به تشریح عملکرد معاونت پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی پرداخت و گفت: ‌ کار پیشگیری و درمان در سازمان بهزیستی براساس قوانین بالادستی انجام می‌شود.

وی با اشاره به لایحه قانونی تشکیل سازمان بهزیستی گفت: در این لایحه موضوع بازپروری و درمان معتادان نیز مطرح بود و بعد از سال ۱۳۷۵ نیز موضوع تاسیس مراکز درمانی معتادان و پیگیری درمان خود معرف در سازمان بهزیستی شکل گرفت.

روشن‌پژوه با بیان اینکه در سال ۱۳۸۰ ماده ۲۶ قانون تنظیم بخشی از مقررات دولت در مجلس تصویب شد و براساس ماده ۲۶ آن ارائه مجوز مراکز درمان و بازتوانی معتادان برعهده بهزیستی گذاشته شد. همچنین در سال ۱۳۸۱ رویکرد اجتماع محور به عنوان رویکرد اصلی در زمینه پیشگیری از اعتیاد تلقی و در سازمان بهزیستی نهادینه شد و از آن زمان عنوان پیشگیری اجتماع محور وارد ادبیات مبارزه با مواد مخدر شد.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد با اشاره به اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۸۹ گفت: در آن زمان آیین‌نامه ماده ۱۵ و تبصره یک آن وظیفه مرتبط با درمان معتادان را مطرح کرد و ماده ۱۶ این قانون نیز وظیفه مددکاری معتادان مقیم مراکز ماده ۱۶ را بر عهده سازمان بهزیستی گذاشت. همچنین بندهای ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰ سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری به وظایف بهزیستی مرتبط بوده و سازمان بهزیستی همسو با این قوانین بوده است.

وی با تاکید براینکه برنامه‌های سازمان بهزیستی درحوزه اعتیاد براساس تحلیل وضعیت در دو بعد کمی و کیفی قرار دارد ادامه داد: در بعد کمی به تعداد مراکز درمانی و نحوه توزیع و پراکندگی این مراکز می‌پردازیم و همچنین استان‌های پرشیوع را مشخص کرده‌ایم.

روشن‌پژوه با اشاره اینکه میزان پراکندگی اعتیاد در کشور را با مداخلات تطبیق دادیم اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که به توزیع متوازن خدمات متناسب با گروه هدف نیاز داریم و مراکز اقامتی ما متناسب با جمعیت هدف نبوده لذا ارتقا و بازبینی کیفی مراکز را در دستور کار قرار دهیم.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: براساس بررسی‌های انجام شده در خصوص مداخلات درمانی و طیف‌های هدف به این نتیجه رسیدیم که باید در سه بخش پیشگیری، درمان و کاهش آسیب عمل کنیم. لذا در حال حاضر در پیشگیری اجتماع محور در سه حوزه محیط‌کار، محیط‌های آموزشی و محلات مشغول به کار هستیم.

فعالیت ۵ هزار و ۲۰۰تیم اجتماع محور در حوزه اعتیاد

روشن‌پژوه با اشاره به فعالیت‌های پیشگیرانه ۵ هزار و ۲۰۰ اجتماع محور در سه محیط یادشده بیان کرد: در سال ۹۴ دو هزار و ۶۷۳ مرکز سرپایی، اقامتی و کاهش آسیب داشته و تعداد مراکز سرپناه شب سازمان بهزیستی نیز ۵۷ مورد است.

وی با بیان اینکه در طول سال‌های ۹۰ تا ۹۳ گسترش خدمات در حوزه درمان و پیشگیری را داشتیم گفت: براساس آخرین آمار در سال ۹۳ و اوایل سال ۹۴ این مراکز ۷۰۰هزار نفر را تحت پوشش خدمات متنوع درمانی درآورده‌اند.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد تصریح کرد: در میان نهادهای عضو ستاد مبارزه با موادمخدر سازمان بهزیستی تنها نهادی است که طیف مداخلات مختلف از پیشگیری اولیه تا درمان کاهش آسیب، انواع مداخلات در مراکز اقامتی، بستری و... را طراحی و استقرار بخشیده است.

روشن‌پژوه با تاکید بر اینکه ما کیفی سازی مداخلاتمان و توسعه بر مبنای توسعه کیفی و کمی را در سال‌های ۹۳ و ۹۴ در دستور کار قرار داده‌ایم افزود: اولویت ما در برنامه‌ها توسعه متوازن، توسعه کیفی و پاسخ متناسب با گروه هدف بوده و برای ساماندهی ارتقای کیفی برنامه‌هایمان بررسی‌هایی انجام شد و شاخص‌ها، دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های موجود را مورد بازبینی قرار دادیم.

این روانپزشک با اشاره به انجام آموزش‌های مستمر در گروه‌های ارائه دهنده خدمات و استاندارد سازی و توسعه آموزش‌ها خاطرنشان کرد: در گروه‌های هدف اعتیاد باید ملاحظات فرهنگی و اجتماعی افراد صورت گیرد و سطح‌بندی خدمات در یکپارچگی آن ضروری است.

استقرار نظام پایش و ارزیابی پیامد محور در سازمان بهزیستی

وی با اشاره به طراحی و استقرار زیرساخت‌های تصمیم‌سازی و مشورتی و نیز طراحی و استقرار نظام پایش نظارت و ارزشیابی پیامد محور در توسعه و ارتقای خدمات‌درمانی و پیشگیرانه در سازمان بهزیستی کشور عنوان کرد: در گذشته برای برخی گروه‌های هدف مانند افراد زیر ۱۸ سال برنامه مشخصی وجود نداشت که طراحی آن در دستور کار ما قرار گرفت همچنین توسعه و ارتقای برنامه‌های جاری پیشگیری ارزیابی و تحلیل وضعیت برنامه پیشگیری اجتماع محور و طراحی الگوی نوین توسعه مورد توجه ما قرار گرفت.

روشن‌پژوه اضافه کرد: روند کار برنامه اجتماع محور به این شکل است که ابتدا افراد نسبت به موضوع اعتیاد حساس شده و بعد برای ایجاد تحرک اجتماعی فراخوان می‌شود برای ایجاد این تحرک افراد سامان‌یابی شده و سپس در قالب گروه شکل می‌گیرد. این گروه‌ها در محلات یا محل کار خود نیاز سنجی کرده و براساس نتایج بدست آمده برنامه‌ریزی می‌کنند.

وی با اشاره به طراحی سامانه پیشگیری و درمان اعتیاد ادامه داد: همچنین برای گروه‌های هدف ۱۵ عنوان کتابچه و نیز DVD‌های آموزشی توسط یک تیم فیلم‌ساز حرفه‌ای طراحی شد که طراحی این DVD‌ها ۱۷ ماه طول کشید.

خط ملی اعتیاد در روزهای تعطیل هم خدمت ارائه می‌دهد

روشن پژوه با تاکید بر ارائه خدمات مشاوره تلفنی به عنوان یکی از خدمات اساسی سازمان بهزیستی گفت: این خط تحت عنوان خط ملی اعتیاد با شماره ۰۹۶۲۸ سامانه بسیار ارزشمند بوده که در سراسر کشور بدون نیاز به شماره‌گیری کد قابل تماس بوده و گروه مشاوران آن در فرایندی متمرکز گزینش شده و تحت آموزش‌های مستمر قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: خدمات این سامانه استاندارد بوده و همچنین مشاوران آن با در اختیار داشتن بانک اطلاعات خدمات سازمان بهزیستی علاوه بر ارائه راهنمایی و مشاوره چنانکه تماس گیرنده به خدمتی خاص نیاز داشته باشد وی را به نزدیک‌ترین مرکز خدماتی راهنمایی می‌کنند. از برنامه‌های اصلی ما در سازمان بهزیستی ارتقا این خط است که اقداماتی در این راستا طراحی شده است.

این مقام مسئول با یادآوری اینکه خط ملی اعتیاد در سال ۱۳۸۷ راه‌اندازی شد گفت: تعداد تماس گیرندگان در ۹ ماهه سال ۹۴ نسبت به مدت مشابه در سال ۹۳ رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و در سال ۹۳ نیز نسبت به سال‌های پیش از آن رشدی دو برابر داشته و بالغ بر ۴۰۰ هزار نفر با این خط تماس گرفته‌اند.

روشن پژوه با بیان اینکه در ۹ ماهه سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳ شاهد افزایش ۱۰ درصدی تماس‌گیرندگان بوده‌ایم و از این تعداد ۹۸ درصد تماس‌ها موفق بوده است اضافه کرد: اغلب تماس‌گیرندگان زن بوده و بیشترین تماس‌ها طی ماه‌های اردیبهشت، خرداد و تیر و با موضوع مشکلات معتادانی بوده است که در اطراف تماس‌گیرندگان زندگی می‌کردند.

وی خاطر نشان کرد: براساس این آمار می‌توانیم بگوییم زنان به اطراف خود حساستر بوده و تمایل بیشتری به کمک دارند لذا نقش زنان در پیشگیری و درمان اعتیاد بسیار مهم است.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد افزود: بیشترین سوالات درخصوص مخدر شیشه و مسائل مرتبط با آن بوده و سن تماس‌گیرندگان نیز بین ۲۵ تا ۴۰ سال بوده است.

روشن پژوه با اشاره به لزوم توسعه و ارتقا برنامه‌های درمانی و کاهش آسیب سازمان بهزیستی گفت: در این حوزه نیز نیاز به توسعه متوازن و ارتقا کیفی داشتیم لذا تحقیقات میدانی و مصاحبه انجام داده و براساس نتایج بدست آمده دستورالعمل مراکز اقامتی میان‌مدت را مورد بازبینی قرار دادیم. همچنین پروتکل مربوط به آن را تدوین کرده و در حال حاضر این پروتکل آماده رونمایی است.

وجود ۱۱۰۰ مرکز اقامتی میان‌مدت در سطح کشور

وی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۱۰۰ مرکز اقامتی میان‌مدت در سطح کشور وجود دارد ادامه داد: توزیع و کیفیت ارائه خدمات این مراکز نیاز به بازبینی داشت و این فرایند از اواخر سال ۹۳ شروع شد و پس از ۸ ماه کار مطالعاتی دستورالعمل بازبینی و پروتکل آن آماده بوده و پس از طی فرایند اداری ابلاغ می‌شود.

روشن پژوه با اشاره به وجود نگاه‌های متفاوت نسبت به عملکرد مراکز اقامتی ترک اعتیاد گفت: ما باید براساس شواهد واقعی عمل می‌کردیم لذا با بی‌طرفی و با هدف ارتقا عملکرد این مراکز وارد پژوهش شدیم و با همکاری تیم پژوهشی حرفه‌ای و پس از انجام تحقیقات میدانی براساس نتایج بدست آمده تغییراتی را اعمال کردیم.

معاون پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه در این پروتکل رویکرد ما پرهیزمدارانه و با تاکید بر مشارکت گروه همتا است افزود: براساس این پروتکل شرایط دریافت مجوز برای تاسیس مراکز اقامتی میان‌مدت را تغییر دادیم. همچنین برنامه‌های این مراکز مبتنی بر خانواده، مشارکت جمعی و...  به صورت منسجم خواهد بود.

این متخصص حوزه اعتیاد با بیان اینکه در پروتکل جدید طول و الگوی اقامت در این مراکز تغییر یافت اظهار کرد: مدت اقامت در این مراکز بین ۱ تا ۳ ماه در نظر گرفته شده تا پس از سم‌زدایی نسبت به بازتوانی بهبودیافتگان اقدام شود. همچنین باید در فضای فیزیکی مراکز نیز تغییراتی اعمال شود.

وی با اشاره به اینکه براساس تغییرات تعرفه‌ای ارائه خدمات این مراکز نیز تغییر می‌کند تصریح کرد: ما تلاش داریم تغییر تعرفه به نحوی باشد که گروه هدف قادر به پرداخت آن باشد و در صورت لزوم به افراد از طریق یارانه کمک می‌کنیم و اگر طرح بیمه درمان معتادان هم صورت بگیرد بخشی از خدمات را پوشش می‌دهد.