سرپرست کاوش‌های نجات بخشی سد سیمره:
سابقه اولین استقرار در حوضه آبگیر سیمره به هزاره نهم قبل از میلاد می‌رسد
پژوهش‌های باستان‌شناسی دوران نوسنگی بدون سفال در محوطه‌های چیا سبز شرقی، کپرگاه وغارهای چیا سبز توانست؛ اطلاعات جدیدی را در اختیار باستان‌شناسان قرار دهد که قدمت اولین استقرار را در حوضه آبگیر سیمره به هزاره نهم قبل از میلاد می‌رساند.
به گزارش ایلنا، لیلی نیاکان دبیر علمی همایش پژوهش‌های باستان‌شناسی حوضه آبگیر سد سیمره و سرپرست کاوش‌های نجات بخشی سد سیمره با بیان این مطلب تصریح کرد: مدارک به دست آمده از بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق مکان گزینی‌ها در روند استقرارهای انسانی از پیش از تاریخ تاکنون، در کنار منابع آبی از جمله رودخانه هاکه دارای شرایط زیست محیطی مناسب بوده واقع شده است.
او افزود: دستاوردهای علمی که در کاوش‌های باستان‌شناسی حدود یک دهه گذشته در حوضه آبگیر رودخانه سیمره یافته شد مجالی فراهم آورد تا در این عرصه همکاری تنگاتنگی میان گروه‌های باستان‌شناسی و مجریان طرح سد سیمره صورت گیرد.
نیاکان با بیان اینکه در این هم اندیشی دو روزه سعی و کوشش بر آن است تا به گوشه‌ای از این همراهی و همکاری‌های مستمر اشاره شود، رود سیمره را یکی از طولانی‌ترین رودهای ایران و از مهم‌ترین سر شاخه‌های مهم رود کرخه اعلام کرد که از ارتفاعات برف گیر شمال غربی ایران سرچشمه گرفته و در مرز مشترک استان‌های ایلام و لرستان قرار دارد.
این باستان‌شناس با بیان اینکه ساخت سد سیمره در سال ۱۳۷۶ آغاز شد و هم اکنون مراحل نهایی خود را طی می‌کندتصریح کرد: این سد از نوع بتونی دو قوسی بوده و ارتفاع تاج سد آن تا پی ۱۸۰ متر، عرض تاج ۶ متر و طول تاج ۲۰۳ متر است.
او افزود: طول دریاچه ۶۰ کیلومتر و مساحت دریاچه پشت سد ۷/۶۳ کیلومتر بوده و توانایی تولید انرژی به میزان سالانه ۶۷۳ گیگابایت ساعت دارد.
به گفته نیاکان نخستین گام پژوهش‌های باستانی‌شناسی انجام شده در یک دهه گذشته از سال ۱۳۸۶ در این محوطه آغاز شد و فرآیند فوق توانست بیش از۱۰۳محوطه باستانی را در دره سیمره به صورت پراکنده شناسایی کند.
او افزود: گام بعدی انتخاب گزینش بر روی محوطه‌هایی بود که می‌توانست اطلاعات بسیاری رابه ادبیات باستان‌شناسی مربوط به دوره‌های پیش از تاریخ وآغاز تاریخی، تاریخی و اسلامی افزون کندکه مورد کاوش اضطراری قرار گرفت.
وی با اشاره به وقفه‌ای دو ساله در کاوش‌های سیمره (از سال ۱۳۸۶ تا اوایل سال ۱۳۹۰) تصریح کرد: بعد از این مدت بار دیگر پژوهش‌های باستان‌شناسی با همکاری دوجانبه پژوهشگاه میراث فرهنگی و وزارت نیرو در سال ۱۳۹۲ آغار شد که تا کنون نیز ادامه دارد.
او گفت: این نکته قابل ذکر است که تلاش شبانه روزی باستان‌شناسان در روند نجات بخشی محوطه‌های باستانی سیمره درچند ساله اخیر نشان داد که باستان‌شناسی ایرانی تا چه حد در خدمت اهداف ملی و میهنی گام نهاده و به صورت ویژه با تحمل تمام سختی‌ها به کاوش‌های نجات بخشی در این حوضه آبگیر پرداخته‌اند تا بتوانندآخرین دستاورهای پژوهش‌های باستان‌شناسی را در اختیار علاقه مندان حوزه فرهنگ تاریخ ایران قرار دهند.
این باستان‌شناس گفت: در این همایش سعی بر آن است تا با ارائه سخنرانی‌ها و چاپ مجموعه مقالات همایش و نمایشگاهی از دستاوردهای آثار به دست آمده از کاوش‌ها بتوان اطلاعات جدیدی در حوزه باستان‌شناسی و تاریخ در اختیار جامعه باستان‌شناسی و پژوهشگران فرهنگ قرار گیرد و از سوی دیگر نویدی برای ادامه برنامه ریزی‌ها برای پژوهش‌های آینده باشد.
نیاکان این نوید را داد که ارایه سخنرانی‌ها در این همایش که تا پایان وقت امروز «چهارشنبه» ادامه دارد به کانون گرمی برای تبادل اطلاعاتی که حاصل یک دهه پژوهش‌های باستان‌شناسی در حوضه آبگیر سیمره است تبدیل و انگیزه‌ای برای تولید اطلاعات گسترده‌تر و عمیق‌تر در طی سال‌های آتی شود.
ارایه ۳۰مقاله سرپرستان کاوش
دبیر علمی همایش پژوهش‌های باستان‌شناسی حوضه آبگیر سد سیمره گفت: ۳۰ مقاله‌ای که از سرپرستان کاوش به دبیرخانه پژوهشکده ارسال شد موضوعاتی است که در این همایش مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
مقالاتی که در روند پژوهش‌های باستان‌شناسی دوران نوسنگی بدون سفال که در محوطه‌های چون چیا سبز شرقی و کپرگاه وغارهای چیا سبز صورت گرفته است.
به گفته او، اهداف کاوش در این محوطه‌ها مبتنی بر گاهنگاری، مطالعه روند تغییرات تکنولوژی و اقتصادی ساکنان محوطه، مطالعه بقایای معماری و بررسی تعاملات ساکنان محوطه با محیط پیرامون بوده که توانست اطلاعات جدیدی به دست دهد که قدمت اولین استقرار را در این حوضه آبگیر به هزاره نهم قبل از میلاد مطرح می‌سازد.
نیاکان افزود: مقالات ارسال شده مربوط به دوره‌های نوسنگی و محوطه‌هایی چون چم قوله، چشمه رجب، چهار ارو، اشاره‌ای بر اطلاعاتی در روند ساختارهای معماری، اقتصاد معیشتی، فعالیت‌های صنعتی، ساخت ابزار‌ها و مصنوعات سنگی، آداب وسنت‌های تدفین و... نیز به دانسته‌های این دوره افزون می‌کند.
به گفته او، مقالات ارایه شده مربوط به اواخر دوره نوسنگی وعصرمفرغ نیزبه محوطه‌هایی همچون چهار ارو، قلا پیروزعلی، فراش و چیا سبز غربی وگندم زار اشاره دارد که نشانی از اواخر دوره پیش از تاریخ تا گسست تدریجی آن تا آغاز شهرنشینی را در بر می‌گیرد و به تحولات فرهنگی این دوره می‌پردازد.
تخصصی بودن محوطه‌ها
نیاکان وجود دیوار‌های دفاعی، فعالیت‌های صنعتی همچون کوره‌های سفالگری، فلز‌گری و ساخت تنبوشه‌های سفالی برای توریع شبکه آبرسانی را نشانی از تخصصی بودن محوطه‌های این دوره مربوط به دوران شهرنشینی اعلام کرد.
وی در ادامه به پژوهش‌های انجام شده درمحوطه‌ها ی عصرآهن از جمله محوطه‌های له لارو گندم زاردر این حو ضه آبگیر اشاره کردکه گویای پیشینه‌ای از حضور آغاز تمدن‌های بزرگی از هزاره اول است.
نیاکان تصریح کرد: داده‌های مهم باستان‌شناختی چون معماری فاخراز این دوره و تزیینات وابسته به آن با به دست آمدن تالار ستوندار و بقایای نقاشی‌های دیواری هندسی نشان از یکی از کهن‌ترین تالار‌های ستوندار در این محدوده جغرافیایی دارد که آن را می‌توان پیشینه دیگری از تالار‌های ستون دار در دیگر محوطه‌های باستانی ایران دانست.
فرهنگ دوران اشکانی
او با اشاره به اینکه سفالینه‌ها و دیگر اشیاء به دست آمده از این پژوهش‌ها نقش موثری در شناخت بیشتر از این دوره فرهنگی دارد گفت: دوره تاریخی سیمره باوجودمحوطه‌های چون شهر بزرگ برزقواله با قلعه سیرم شاه و قلعه گوری و سرگند آب توانست با توجه بر ریشه‌های فرهنگی از دوران اشکانی هنر نوینی را پدید آورد.
به گفته او گواه این امر گچبری هاو پلان معماری بد ست آمده با توجه به ساختار کوره‌های گج که نشانی از کارگاه‌های صنعتی و تخصص در این دوره را روشن می‌کند، است.
نیاکان افزود: در واقع بار دیگر دریافت ما از تاریخ فرهنگ و تمدن دوره ساسانی در این بخش از ایران با پژوهش‌های باستان‌شناسی انجام گرفته چشم انداز واقعی را بر نقش مقتدرانه ایرانیان در دنیای آن روزگار آشکارمی سازد.
به گفته او، تاثیر فرهنگ هنری دوره ساسانی در قرون اولیه اسلام در قلمرو هنر اسلامی ایران به گونه‌ای چشمگیر نمایان است که تفکیک آثار هنری اوایل اسلام از دوره ساسانی کاری دشوار است اما بقایای معماری و مواد فرهنگی آن را در محوطه‌های للار و دیگر محوطه‌های این حوزه فرهنگی می‌توان مشاهده کرد.
