حق تحصیل ۱۷۰ هزار کودک ربوده شده/ آموزش تبدیل به یک حق نشده است

محمد لطفی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره وضعیت فعلی عدالت آموزشی در کشور با بیان اینکه عدالت آموزشی یعنی دستیابی به آموزش اجباری، رایگان، با کیفیت و همگانی برای تمامی کودکان گفت: شرایط باید به گونه‌ای باشد که تمام کودکان حاضر در ایران بتوانند به این نوع آموزش دسترسی داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه کودکی پدیده‌ای مستمر است و طی ۸ سال فعالیت یک دولت بسیاری از کودکان تبدیل به نوجوان و جوان می‌شوند، ادامه داد: متاسفانه در کشور ما نسبت به کودکی نگاهی منقطع وجود دارد و به همین علت وقتی دولت‌ها می‌خواهند در خصوص کودکان اقداماتی انجام بدهند به زیرساخت‌ها توجه نمی‌کنند.

نگاه در حوزه آموزش، حق‌گرا نیست

لطفی با تاکید براینکه نگاه در حوزه آموزش بعضا نگاهی امتیازی است نه حق گرا، تصریح کرد: وقتی می‌گوییم ساختار باید تغییر کند؛ یعنی مسئله مربوط به حقوق بشر باید وارد نگاه جامعه شده و تبدیل به حق افراد شود زیرا وقتی چیزی تبدیل به حق شد؛ هیچ دولتی نمی‌تواند آن را پس بگیرد، به عنوان مثال نباید شرایط به گونه‌ای باشد که یک سال همه بچه‌ها رایگان ثبت نام شوند و سال بعد این مقرره لغو شود، زیرا در این صورت نمی‌توان گفت این چنین مقرره‌ای یک حق است.

نماینده سمن‌ها با بیان اینکه با کمی دقت متوجه می‌شوید؛ مسئله عدالت و توسعه آموزشی که اخیرا مطرح شده مسئله‌ای جدی نیست، توضیح داد: زیرا اولین مصوبه فعالان حوزه عدالت و توسعه آموزشی آن بود که باید برای کودکان کار، مدرسه‌ای جداگانه تاسیس شود و این به معنای برچسب زنی به این کودکان و ادامه‌‌ همان راهی است که مدارس را به غیرانتفاعی و انتفاعی تبدیل کرده است.

وی با تاکید براینکه چنین اقداماتی به معنای امتیاز بندی بر مبنای ثروت اقتصادی است، خاطرنشان کرد: این موضوع به آن معنا است که اگر شما از لحاظ اقتصادی شرایط خوبی داشته باشید با پرداخت چند میلیون تومان فرزندتان را در مدارسی با شرایط بهتر آموزشی ثبت نام می‌کنید و اگر وضعیت مالی خوبی نداشته باشید فرزندتان را در مدارسی با کیفیت پایین‌تر ثبت‌نام می‌کنید.

لطفی با اشاره به گزارش میدانی انجام شده در منطقه چهاردانگه، اظهار کرد: این گزارش نشان داد در این منطقه مدرسه‌ای وجود دارد که هنوز در مقطع اول و دوم دبستان معلم ندارد و به والدین پیشنهاد می‌دهد؛ کودکان را در مدرسه غیرانتفاعی که در‌‌ همان نزدیکی است؛ ثبت نام کنند، این درحالی است که والدین شرایط مالی چنین کاری را ندارند. چنین حرکتی به معنای آن است که تقسیم منابع در مدارس صورت می‌گیرد و اگر شما پول ندارید فرزندتان هم معلم نخواهد داشت.

خصوصی‌سازی و عدالت باهم جمع نمی‌شوند

این فعال حقوق کودک با تاکید براینکه برخی از مسئولان آموزشی به عدالت آموزشی اعتقاد نداشته و طرفدار خصوصی‌سازی و سرمایه‌داری افسار گسیخته هستند، عنوان کرد: حال این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان خصوصی‌سازی و عدالت را با هم جمع کرد.

وی تصریح کرد: خصوصی‌سازی به معنای آن است که کودک جنوب شهر دیگر نمی‌تواند به مدرسه برود، لذا وقتی می‌گوییم ساختار باید تغییر کند به معنای آن است که حقوق بنیادین ما باید بخشی از ساختار ما شود و آموزش که از حقوق بنیادین کودک است باید با کیفیتی بالا به صورت رایگان و اجباری در دسترس همگان باشد و اگر در جامعه ما چنین نباشد، یعنی آموزش هنوز تبدیل به یک حق نشده است.

نماینده سمن‌ها با بیان اینکه بیش از ۱۷۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد، گفت: این آمار تنها مربوط به موارد ثبت شده است درحالی که بسیاری از کودکان باز مانده از تحصیل در آمار به ثبت نرسیده‌اند.

لطفی تصریح کرد: بازماندگی از تحصیل به معنای آن است که حق تحصیل ۱۷۰ هزار کودک از آن‌ها ربوده شده است و آیا مسئولان نباید در این زمینه پاسخگو باشند.

شکل‌گیری مدارس خصوصی به دلیل خلاهای حاکم بر مدارس دولتی

این فعال حقوق کودک با بیان اینکه علت ثبت‌نام در مدارس خصوصی نبود کیفیت مناسب در مدارس دولتی است گفت: اگر در مدارس دولتی شرایط آموزشی خوبی حاکم باشد، دستمزد معلمان کافی و بالا‌تر از نرخ تورم باشد آیا باز هم والدین فرزندانشان را به مدارس خصوصی می‌فرستند؟

وی تاکید کرد: مدارس خصوصی به دلیل خلاهای حاکم بر مدارس دولتی شکل می‌گیرد و اگر امکانات مدارس خصوصی و دولتی را مقایسه کنید، متوجه خلاءهای آموزشی موجود در مدارس دولتی می‌شوید.

نماینده سمن‌ها با بیان اینکه برای داشتن آموزشی باکیفیت معلمان نیز باید دستمزدهای خوبی داشته که متاسفانه در این خصوص نیز با مشکل مواجه هستیم، گفت: تمام این موارد نشانگر آن است که آموزش در کشور ما هنوز تبدیل به یک حق نشده بلکه نوعی امتیاز است و ویژگی امتیاز نیز آن است که می‌توان آن را سلب کرد لذا اگر مدرسه رفتن به جای حق، امتیاز باشد می‌توانیم دو ماه به دانش آموز معلم ندهیم.

لطفی خاطرنشان کرد: ساختار فعلی آموزش و پرورش ما اشتباه است و برای اصلاح آن باید ایرادات را پذیرفت.

ایجاد مدرسه ویژه قربتی‌ها به دلیل نگاه تبعیض‌آمیز مسئولان

این فعال حقوق کودک در خصوص ایجاد مدرسه‌ای ویژه کودکان کار یا افرادی که مسئولان مدرسه قربتی می‌نامیدند، بیان کرد: این موضوع برآمده از نگاهی تبعیض‌آمیز است که انسان‌ها را بر مبنای قومیت، جنسیت،‌ نژاد و... تقسیم بندی می‌کند که به افراد انگ می‌زند.

وی گفت: زمانی که ساختار اندیشه ما ایراد دارد؛ راهکاری که از آن خارج می‌شود، ایجاد مدرسه قربتی‌ها است در چنین سیستمی نگاهی برتری‌جویانه وجود دارد که براساس آن قربتی‌ها باید مدرسه جداگانه‌ای داشته باشند.

لطفی با اشاره به وجود نگاه تبعیض‌آمیز در برخی از مسئولان آموزش و پرورش اظهار کرد: این نگاه باید تغییر کند، زیرا زمانی که کار کودک را به عنوان امری طبیعی می‌پذیرند، آن وقت به دنبال راهکارهایی می‌گردند که کودک کمتر آسیب ببیند، در حالی که باید به دنبال محو کار کودک باشند.

کار کودکان در جامعه پذیرفته شده است

وی افزود: وقتی این نگاه پذیرفته می‌شود که کودکانی نیروی ارزان کار هستند و پیمانکاران شهرداری آنها را بکار می‌گیرند و برخی از سمن‌ها نیز ماسک به این کودکان می‌دهند تا وقتی تا کمر در سطل زباله فرو می‌روند کمتر آسیب ببینند. در چنین حالتی کودک از روند طبیعی رشد خارج شده و از نظر روانی با مشکلاتی روبرو می‌شود. اما کسی این مشکلات را در نظر نمی‌گیرد و تنها کاری که می‌کنند پخش لباس گرم میان کودکان کار است.

نماینده سمن‌ها با اشاره به طرح زمستان گرم گفت: چنین اقداماتی به معنای عمومی کردن نگاهی ارتجاعی است که می‌گوید ساختار را تغییر نده بلکه به معلول و در حقیقت به عوارض بپرداز. این نگاه به انحراف کشاندن نیروی اجتماعی است.

وی تاکید کرد: عدالت آموزشی با انگ‌زنی به کودکان و ایجاد مدارس خاص برای کودکان کار قربتی‌ها و غیره... مغایرت دارد، زیرا اساس چنین اقداماتی تبعیض است.

ساختار علیل اقتصادی - اجتماعی، کودکان کار را تولید می‌کند

این فعال حقوق کودک با اذعان براینکه ساختار علیل اقتصادی و اجتماعی ما باعث تولید کودکان کار شده است ادامه داد: این جامعه است که یک کودک را تبدیل به کودک کار کرده است و حالا همین جامعه او را از چرخه طبیعی زندگی به بیرون پرتاب می‌کند. واقعا باید بررسی کرد جامعه چه چیزی به این کودکان داده است که بخواهد از آن‌ها بگیرد.

خصوصی‌سازی، محروم‌سازی فقرا از امکانات آموزشی است

وی با تاکید بر اینکه روزی تاریخ ما را قضاوت خواهد کرد ادامه داد: سوال این است؛  کدام بخش خصوصی مدارس رایگان راه می‌اندازد، اظهار کرد: خصوصی‌سازی آموزش، محروم‌سازی فقرا از امکانات آموزشی را در پی دارد.

نماینده سمن‌ها در پایان خاطرنشان کرد: ما نسبت به کودکی کودکانی که امروز متولد می‌شوند یا به سن مدرسه می‌رسند متعهد هستیم و یادمان باشد بهای نادانی من نسبت به مسائل را تنها خودم نمی‌پردازم بلکه نسل بعدی نیز بهای آن را پرداخت می‌کند.