نسل‌ آینده درباره دریاچه ارومیه از ما بازخواست می‌کند

مسعود تجریشی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در ارتباط با طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای برای احیا دریاچه ارومیه گفت: از نظر کارشناسی کار ما حل مساله دریاچه ارومیه در داخل خود حوضه است، به عبارتی ما سهم آبی را که از  دریاچه گرفته‌ایم باید به آن باز گردانیم؛ برخی می‌گویند؛ این مساله به این معناست که کشاورزی را تعطیل کنیم  یا آب کمتری به آن  اختصاص دهیم، اما پاسخ ما این است که باید آب کمتری به کشاورزی بدهیم، اما بهره‌وری آن را افزایش دهیم.

وی توضیح داد: به طور مثال ما اکنون چغندرقند را در میاندوآب با 3 برابر آب مورد نیاز کشت می‌کنیم، در حالی که با استفاده از فناوری و تکنولوژهای نو مانند بذر خوب، سیستم آبیاری مناسب‌تر و آموزش کشاورزان می‌توانیم؛ این میزان آب را به یک سوم برسانیم و تولید را دو برابر کنیم و با آن آب صرف جویی شده؛ آبی که از دریاچه گرفته شده است را به آن بازگردانیم. بنابراین سیاست ستاد و نظر کارشناسی  این است که پاسخ مساله احیا دریاچه ارومیه در داخل خود حوضه  نهفته است.

وی تصریح کرد: نسل های آینده می‌توانند بپرسند که آیا همه گزینه‌ها برای احیاء دریاچه ارومیه بررسی شده بود یا  خیر؟ بنابراین ما گزینه‌های دیگر مانند  انتقال آب از وان و خزر را نیز  بررسی می‌کنیم تا جواب این سوال را برای نسل های آینده داده باشیم.

تجریشی با بیان اینکه آقای روحانی قول داده‌اند که به هر قیمتی در یاچه ارومیه را احیا کنند، افزود: بنابراین همه گزینه‌ها باید بررسی شود، اما در مورد انتقال آب از رودخانه زاب  که داخل کشور است و به سمت عراق می‌رود، نظر بر این بود که باید از آب آن استفاده  کنیم. در گذشته تصمیمی گرفته بودند که این آب را به سمت توسعه کشاورزی ببرند، ارزیابی‌های  زیست‌ محیطی آن را هم انجام داده بودند، اما ما گفتیم؛ این آب را به جای آنکه برای توسعه کشاورزی استفاده کنیم به دلیل آنکه دریاچه به آب آن نیاز دارد، آن را در دریاچه ارومیه بریزیم.

رییس کارگروه علمی ستاد احیای دریاچه ارومیه در پاسخ به اینکه آیا پروژه انتقال آب از زاب بسیار زمانبر نیست؟ گفت: در حال حاضر دستگاه حفاری درتونل انتقال آب زاب وجود دارد و حدود 240 متر نیز  وارد تونل شده و حفاری در حال انجام است. این دستگاه حفاری7 الی 8 سال طول کشیده است که وارد ایران شود و اگر ستاد احیایی وجود نداشت، بعید بود که تاکنون وارد کشور می‌شد. همچنین ما  پیش بینی کرده‌ایم که آب در سال 1398 از این طریق وارد دریاچه شود و قرار است که این آب به عنوان بخشی از برنامه، یعنی زمانی که  75 درصد سطح دریاچه احیا شده است به آن وارد شود.

معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف افزود: اتفاقی که می‌افتد؛ این است؛ در ماه‌های  پربارش  سطح دریاچه پر آب می‌شود، اما وقتی به تابستان می‌رسیم، این آب تبخیر می‌شود و دوباره دریاچه خشک می‌شود، در حالی که وقتی آب‌هایی مانند آب زاب وجود داشته باشد، دیگر این اتفاق نمی‌افتد ، نوسان مقدار آب بسیار کم می‌شود و عمق دریاچه به حدی می‌رسد که شوری آب آن با حیات آبزیان سازگار است.

تجریشی در پاسخ به اینکه آیا مطالعات اجتماعی بر روی طرح انتقال آب از زاب به ارومیه صورت گرفته است یا خیر ؟ اظهار کرد: مطالعات این طرح در ستاد آغاز نشده‌است بلکه قدمت آن به پیش از انقلاب باز می‌گردد، در زمان اصلاحات نیز  مطالعات آن به صورت جدی آغاز می‌شود و  در انتهای آن دوران تبدیل به یکسری قرار دادهایی می‌شود  و در زمان احمدی‌نژاد نیز  مطالعات اجتماعی، زیست محیطی  و ... آن توسط  آب نیرو  تکمیل می‌شود.

وی تصریح کرد: در واقع این طرحی نیست که مطالعاتش را ما دوباره انجام دهیم، فقط قرار است که این طرح به جای آن که  به توسعه کشاورزی برسد  آن را به سمت احیا دریاچه ارومیه  هدایت کنیم،  زیرا این آب از کشور خارج می‌شود و دیگر امکان توسعه کشاورزی نیز در منطقه مورد نظر نیست.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ستاد از پیشرفت برنامه احیا راضی است، اظهار کرد: با وجود محدودیت‌هایی که کشور در مباحث مالی دارد، تاکنون 30 درصد اعتبارات ما محقق شده است، زیرا احیا دریاچه  موضوع بسیار مهمی است و 5 میلیون جمعیت را تحت تاثیر قرار دهد. می‌دانیم که دریاچه ارومیه یک شبه به این وضعیت نرسیده است و یک شبه هم درست نمی شود.  ما طی 20 الی 30 سال 40 میلیارد متر مکعب را از دست داده‌ایم  که در طی فرآیندی باید آن را جبران کنیم.

تجریشی افزود: انتقال آب زاب جایگزینی ندارد، سال گذشته و امسال بارندگی‌ها خوب بوده است، اما ممکن است تا  2 دهه دیگه مجددا دچار خشکسالی شویم که همه اینها عواملی است که می‌تواند؛  دریاچه را آسیب‌پذیر کند، بنابراین ورود آب زاب این اطمینان را می‌دهد که دریاچه در صورت بروز خشکسالی  به جامعه اطراف خود به واسطه بلند شدن غبار آسیب نمی‌زند؛ بنابراین این آب کمک زیادی می کند و  می‌تواند؛ در نوسانات آب ناشی از تغییرات اقلیمی بسیار موثر باشد ودریاچه را از خطرات حفظ کند.