تعریف آزار کودک در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان

به گزارش خبرنگار ایلنا، محمدعلی اسفنانی با بیان اینکه مسائل حقوقی مربوط به کودکان به دو دلیل مورد توجه دولت‌هاست، گفت: یکی از دلایل این است که کودکان امکان دفاع از خود یا شفاعت کردن را ندارند و گاهی جنایت‌هایی در حق کودکان صورت می‌گیرد، به گونه‌ای که به تصور کودک چنین مسائلی عادی بوده و به جز این نمی‌تواند حقیقت داشته باشد.

وی ادامه داد: در مباحث کودک‌آزاری خصوصا اگر از طرف والدین اتفاق بیفتد، کودک معمولا فکر می‌کند، این رفتار معمولی بوده و با همه کودکان چنین رفتار می‌شود، لذا همه دولت‌ها وظیفه دارند از حقوق کودکان دفاع کنند.

اسفنانی با بیان اینکه کودکان آینده‌ساز جامعه هستند و به همین دلیل مورد توجه دولت‌ها قرار می‌گیرند ، گفت: متاسفانه در دانشگاه‌های حقوق ما آنچه که در مورد حقوق کودک می‌خوانیم عمدتا منحصر به درسی اختیاری با عنوان بزهکاری اطفال است. یعنی صرفا یک بعد از حوزه مسائل کودک را نگاه می‌کنیم که به دلیل اختیاری بودن به آن توجه چندانی نمی‌شود.

وی اضافه کرد: قانون اساسی در یک اصل به طور اختصاصی به کودک پرداخته و در سایر اصول به صورت کلی این موضوع را مورد توجه قرار داده است. از نظر من اصل اختصاصی در حوزه کودک اصل سی‌ام است که بحث آموزش و پرورش رایگان را مطرح می‌کند.

اسفنانی با اشاره به فصل دهم قانون مجازات اسلامی گفت: این قانون مجازات و اقدامات مربوط به تعلیم و تربیت اطفال و نوجوانان را مطرح کرده که در آن عمدتا در خصوص ارتکاب جرم توسط اطفال و نحوه پرداخت به آن صحبت شده است.

اسفنانی اظهار کرد: فصل ششم قانون آیین دادرسی کیفری نیز بحث قوانین مربوط به دادگاه‌های اطفال را مطرح کرده و به رئیس کل دادگستری یا رئیس کل دادگاه‌های شهرستان اجازه داده است که حسب مورد دادگاه کودکان و نوجوانان را تشکیل دهد.

این حقوقدان با بیان اینکه تنها قانون منسجم در خصوص کودکان و نوجوانان قانون ۹ ماده‌ای حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۱۳۸۱ است، اظهار کرد: دایره وسیع حقوق کودک با ۹ ماده امکان پوشش ندارد و این قانون با توجه به خطراتی که کودکان را تهدید می‌کند و مسائل مختلف حقوق کودک و نوجوانان امکان پوشش این حوزه را نداشت. لذا لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان توسط قوه قضاییه تدوین و در حال حاضر در کمیته حقوق خصوصی کمیسیون قضایی مجلس مورد بررسی قرار گرفته است.

اسفنانی خاطرنشان کرد: عمده مواد این لایحه درکمیته مذکور تصویب و در دستور کار اول کمیسیون قضایی قرار دارد و امیدواریم بتوانیم در این دوره مجلس، لایحه را به سرانجام برسانیم.

وی با بیان اینکه در این لایحه حقوق کودک را صرفا در بزهکاری اطفال ندیده‌ایم، گفت: این اولین بار است که قوانین ما بحث کودک بزه‌دیده را عنوان می‌کند و این موضوع را مورد توجه قرار می‌دهد که اگر کودکی دچار بزه‌دیدگی شد، چه باید کرد.

وی افزود: در این خصوص برای والدین، خانواده، بستگان، کودک و جامعه وظایفی مقرر کرده و ضمانت اجرای کافی نیز برای آن پیش‌بینی کرده‌ایم. همچنین در این لایحه رفتارهایی همچون آزار و بهره‌کشی از کودکان و نوجوانان و راه‌های پیشگیری از آن را مورد توجه قرار داده‌ایم.

وی تاکید کرد: تمام افرادی که به سن ۱۸ سال تمام نرسیده‌اند، از حمایت‌های این قانون برخوردارند.

سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس خاطرنشان کرد: برای اولین بار در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌توجهی و سهل‌انگاری و آزار تعریف شده است.

وی ادامه داد: آزار هر گونه فعل یا ترک فعل عمدی تعریف شده است که سلامت روانی، رفتاری یا اخلاقی کودک یا نوجوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آزار جسمی، عاطفی و جنسی از مصادیق آزار در این لایحه است.

اسفنانی خاطرنشان کرد: در این لایحه بحث بهره‌کشی از کودکان نیز مورد توجه قرار گرفته که عمدتا مصادق بارز بهره‌کشی از کودکان را بهره‌کشی اقتصادی دانسته‌ایم.

اسفنانی با اشاره به وجود مقررات مرتبط با هرزه‌نگاری در این لایحه گفت: بر اساس لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان استفاده از طفل در تهیه، تولید، توزیع، خرید، فروش، حمل و نگهداری موضوعاتی که به صورت واقعی یا مجازی به جذابیت جنسی کودکان، برهنگی و... می‌پردازد با عنوان هرزه‌نگاری آورده شده است.

عضو کمیسیون قضایی مجلس با بیان اینکه امروزه کمتر خانواده‌ها قائل به یادگیری علمی تربیت کودک هستند بیان کرد: والدین آنچه را که از والدین خود آموخته‌اند مبنا قرار می‌دهند که گاهی تناقض میان زوجین و شیوه تربیتی آنها برای طفل مشکل‌ساز می‌شود.

وی با بیان اینکه وضعیت مخاطره آمیز برای کودکان ونوجوانان از دیگر مطالبی است که برای اولین بار در قوانین آورده شده است گفت: ‌وضعیت مخاطره‌آمیز اوضاع و احوالی است که کودک و نوجوان را در معرض بزه‌دیدگی یا بروز آسیب به سلامت جسمی، روانی و... قرار می‌دهد.

وی بی‌سرپرست بودن کودک، ابتلای والدین به اختلالات شخصیتی، روانی و... استفاده از مشروبات الکی و ابتلا به اعتیاد در والدین، اشتغال والدین به فساد اخلاقی یا فحشا، ترک تحصیل طفل را از جمله وضعیت‌های مخاطره‌آمیز برای کودک دانست.

اسفنانی ادامه داد: به عنوان یک متخصص معتقدم که هر چند حقوق کودک در کشور ما در سطح کلان مورد توجه قرار گرفته است اما در عمل شاهد آن نیستیم که نظام حقوقی به تمام موارد مباحث حقوقی کودک بپردازد.

سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس اضافه کرد: تغییر قوانین به صورت ساختاری و مکرر باعث شده که متولیان حقوق کودک در مبحث مدعی‌العموم بودن به نمایندگی از جامعه در طول ادوار دچار مشکل و آسیب شده و به همین علت آنطور که باید و شاید به حقوق کودک پرداخته نشود.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد که شاهد تحول در حقوق کودک در کشورمان باشیم.