میزان رضایت و سازگاری معلمان با ساختار فعلی آموزش و پرورش/ آیا ساختار ۶-۳-۳ تغییر می‌کند؟
با گذشت حدود ۲ سال از تغییر ساختار نظام آموزشی کشور به ۶-۳-۳ فرهنگیان همچنان نتوانسته‌اند؛ خود را با این نظام هماهنگ کنند و خواستار تجدنظر در آن هستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اواخر سال ۱۳۹۰ بود که تغییر ساختار نظام آموزشی بر سر زبان‌ها افتاد. ساختاری که ۵ سال ابتدایی، سه سال دوره راهنمایی و سه سال دوره دبیرستان را شامل می‌شد و به نظام فعلی یعنی ۶-۳-۳ یعنی ۶ سال دوره ابتدایی، ۳ سال دوره متوسطه اول، ۳ سال متوسطه دوم تغییر یافت که در نهایت با اجرای آن قرار است؛ پیش‌دانشگاهی از دوره دبیرستان حذف شود. سال تحصیلی ۹۲-۹۱ با رنگ و بوی متفاوتی برای دانش‌آموزانش آغاز شد؛ به ویژه برای دانش‌آموزان پایه ششم دبستان که با نگرانی خاصی وارد مدارسی شدند که پیش از آن هیچ چیز درباره آن نمی‌دانستند.
«مسئولانی که در آن زمان به دفاع از تغییر ساختار می‌پرداختند، تاکید افراطی بر حافظه‌گرایی، از بین رفتن توانایی پرسشگری و تفکر خلاق دانش‌آموزان را از مهم‌ترین دلایل این تغییر ساختار عنوان می‌کردند»
با نگاهی به سوابق نظام آموزشی در می‌یابیم که این نظام قبل از سال ۱۳۴۵ شمسی اجرا می‌شده است؛ یعنی ۶ سال ابتدایی، ۳ سال دوره اول متوسطه و ۳ سال دوره دوم متوسطه و آنچه که در سال تحصیلی ۹۱-۹۲ به عنوان نظام جدید یا ساختار جدید معرفی و در مدارس اجرا شد، در حقیقت بازگشت به نظام آموزشی قبل بوده و این یعنی نوعی عقب گرد. حال اگر از تخلفات آن زمان در جذب نیرو، آماده‌نبودن زیرساخت‌های لازم برای ایجاد پایه ششم، کتب سخت وغیرقابل فهم پایه ششم، استفاده از معلمان بی‌تجربه، نبود تجهیزات لازم و رایانه برای تدریس کتب جدید التالیف بگذریم می‌رسیم به زمان حال و تشریح حال و روز معلمانی می‌رسیم که پس از گذشت حدود ۲ سال از اجرای این نظام در چه شرایطی قرار دارند و اینکه آیا توانسته‌اند خود را با این ساختار هماهنگ کنند؟ از طرفی دیگر فانی توانسته اصلاحاتی در درون این ساختار ایجاد کند یا ناچار است به اجرای ادامه همین ساختار؟
حالا پس از گذشت حدود ۲ سال از اجرای نظام ۶-۳-۳ زمزمه درخواست تغییر این نظام از سوی فرهنگیان مطرح می‌شود و این موضوع گواه این است که فرهنگیان هنوز هم نتوانسته‌اند، خود را با این نظام که به زعم کار‌شناسان با عجله و شتابزده اجرا شد، سازگار کنند.
مجید-ه معلم پایه چهارم دبستان است. این معلم از عدم توانایی برخی از دبیران برای آموزش دانش‌آموزان انتقاد می‌کند و می‌گوید: در ابتدای اجرای این نظام به دلیل کمبود نیرو، معلمان از پایه‌های بالا‌تر به مقطع دبستان آمدند و شروع به تدریس کردند. با توجه به اینکه پایه دبستان تاثیر زیادی در آینده دانش اموزان و خلاق بار آوردن آن‌ها دارد، نسبت به سایر مقاطع از حساسیت بالاتری برخوردار است و معلمان این پایه باید نسبت به آموزش دوره ابتدایی واقف باشند.
مریم-ج معلم پایه ششم است که نارضایتی خود را از استقرار این نظام با خبرنگار ایلنا در میان می‌گذارد. او می‌گوید معضل هم زیستی کودکان سال اول ابتدایی با پایه ششم ابتدایی از جمله مشکلات این ساختار به شمار می‌رود. از سوی دیگر هر سال با تغییر کتب، معلمان با یک چالش آموزشی مواجه می‌شوند و به این فکر هستند که کتابی با محتوای جدید که در اختیارشان قرار گرفته، چگونه برای دانش آموزان تدریس کنند؟
«در این میان اما، فانی وزیر آموزش و پرورش تمامی انتقادات مربوط به این ساختار را منطقی می‌داند. فانی در تازه‌ترین اظهار نظر خود به این اشاره می‌کند که با وجود نادرست بودن اساس این ساختار، ولی دولت یازدهم مجبور به ادامه اجرای این طرح نادرست شده است. او در نهم اردیبهشت ماه، در جمع فرهنگیان استان همدان در پاسخ به مطالبات فرهنگیان در زمینه تجدیدنظر در نظام آموزشی گفته است: در دولت گذشته در شورای انقلاب فرهنگی به مسوولان وقت وزارت آموزش و پرورش شتابزده بودن اجرای این طرح را تذکر دادم و پیشنهاد شد؛ نظام ۶-۳-۳ از پایه اول ابتدایی آغاز شود. مسوولان وقت پس از گذشت سه سال، در پاسخ عنوان کردند که اجرای چنین پیشنهادی زمانبر بوده و ۱۲سال طول می‌کشد، در حالی که اجرای کار دراز مدت در نظام آموزشی امری طبیعی است.
فانی با اشاره به اینکه در شورای انقلاب فرهنگی تذکر دادم که اضافه کردن پایه ششم به مقطع ابتدایی نیازمند ۴۸ هزار کلاس درس و ۴۸ هزار معلم است، می‌گوید: تامین این میزان نیرو و کلاس نیازمند زمان طولانی است، ولی آن‌ها اعلام کردند که تمامی امکانات فراهم شده است. وزیر آموزش و پرورش همچنین نتیجه اجرای چنین طرح عجولانه‌ای را تدوین شتابزده دروس پایه ششم ابتدایی عنوان می‌کند و می‌گوید: همین امر موجب شده که هر ساله مجبور به تغییر محتوای دروس هستیم»
« ساختار جدید با طولانی کردن دوره ابتدایی از ۵ به ۶ سال زمینه تربیت پذیری دانش‌آموزان را فراهم آورده و یکی از نکات بسیار مثبت این ساختار به شمار می‌رود. ساختار نظام آموزشی فعلی در دوره ابتدایی برای تحقق تربیت ظرفیت بیشتری دارد و نیازمند توجهات بیشتری است. این اظهارات مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش است که در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا عنوان می‌کند.
دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش معتقد است که ساختار فعلی مناسب است و این نظام مصوب شورای عالی آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی است و از همین رو لازم الاجرا است. در صورت پیشنهاد برای تغییر آن، شورای عالی آموزش و پرورش با تغییر ساختار جدید به شدت مخالفت خواهد کرد.
نوید ادهم با اشاره استقرار پایه ششم می‌گوید: در پایه ششم دروس تفکر و پژوهش و کار و فناوری اضافه شد که از نوآوری‌های سند تحول بوده و بسیار هم ارزشمند و قابل دفاع است. امروز باید نسلی پژوهشگر، خلاق، اهل تفکر و اندیشه، کارآفرین و آشنا با فناوری نوین تربیت کنیم و زمینه این کار باید در دوران ابتدایی تدارک دیده شود.
نوید ادهم درباره اینکه بهترین ساختار نظام آموزشی را چه نوع ساختاری می‌داند، می‌گوید: بهترین وجود ندارد و باید به اقتضای شرایط زمان و مکان تصمیم گیری شود. برخی کشور‌ها با همین نظام ۶ ـ۳ـ۳ موفق بوده‌اند و برخی دیگر ناموفق عمل کرد‌ه‌اند؛ مسلم این است که ساختار به تنهایی عنصر موفقیت یا عدم موفقیت نیست، بلکه صلاحیت معلمان، روش تدریس، شیوه‌های ارزشیابی و محتوای کتب درسی برای اینکه یک نظام آموزشی موفق است یا خیر، تعیین کننده است.
دبیر شورای عالی آموزش و پرورش به نقاط ضعف استقرار نظام ۶-۳-۳ اشاره می‌کند و معتقد است که با اجرای این نظام مدارسی که در گذشته با ضریب ۵ کلاس ابتدایی اداره می‌شد، باید با ضریب ۶ کلاس اداره می‌شد. که به دلیل هزینه بر بودن، تغییر فضای فیزیکی و تامین معلم دچار مشکل شدند»
«از سوی دیگر به منظور اطلاع از سطح رضایت معلمان از ساختار فعلی به سراغ جعفر ابراهیمی که خود معلم و از فعالان حقوق صنفی معلمان نیز هست، رفتیم.
این فعال حقوق صنفی معلمان در ارتباط با ساختار نظام ۶-۳-۳ از نگرانی معلمان مقطع دوم متوسطه می گوید: سال آینده اول متوسطه حذف می‌شود و نیروهایی که در این پایه تدریس می‌کنند یا مازاد اعلام می‌شوند یا باید برگردند و در دوره راهنمایی تدریس کنند که این بازگشت نیازمند آمادگی‌های ذهنی و علمی برای تدریس کتب این پایه است.
این معلم همچنین معتقد است؛ اولین و مهم‌ترین موضوع برای تغییر ساختار، بحث امکانات و وضعیت فیزیکی فضای آموزشی است. با تغییری که اعمال شد و شاهد هستیم هر سال یک پایه حذف می‌شود، از همین رو یک ناهماهنگی در مدارس ابتدایی به وجود آمد. از سوی دیگر براساس آمار ارائه شده بسیاری از مدارس به خصوص ابتدایی از استانداردهای لازم برخوردار نیستند.
این فعال حقوق صنفی معلمان در ادامه به این موضوع اشاره می‌کند که ساختار تصمیم‌سازی برای تغییر نظام آموزشی از بالا به پایین و غیردموکرات است و به بدنه معلمان و اولیا و... در تصمیم گیری‌ها توجهی نمی‌شود. در گزارشی که اعلام شد؛ گفته شد که ساعت‌ها بر روی این طرح کار کار‌شناسی صورت گرفته، اما جای سوال دارد که این چه جور کار کار‌شناسی است که نمی‌تواند معلمان را توجیه کند؟ زمانی می‌توانیم شاهد یک تغییر اساسی و رو به رشدی باشیم که معلمان و نمایندگان واقعی معلمان و دانش آموزان در تصمیم گیری‌ها مشارکت داده شوند.»
گزارش: مهتاب چابک