پزشکان برای مواجهه با بیماری‌های روان‌تنی آموزش ندیده‌اند/ تدوین «اطلس سلامت روان جامعه کارگری»

مهدی میرمحمد صادقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره ارتباط سلامت جسم و سلامت روان گفت: ارتباط سلامت روان با سلامت جسم، را مشخصا در بیماری‌های روان‌تنی شاهدیم، چراکه موضوعات روان‌شناختی تاثیر مشخصی بر بیماری‌های جسمانی دارد. برای درک ساده این موضوع، به این مثال توجه کنید: «فردی با تپش قلب شدید و مشکل قلبی به اورژانس بیمارستان مراجعه می‌کند و مورد آزمایش‌های متعدد قرار می‌گیرد. اما در نهایت به او گفته می‌شود که مشکل قلبی ندارد و مشکل او عصبی است. برای چنین بیماری چه باید کرد؟ حال که دریافته‌ایم که ریشه بیماری او روانی و مربوط به اعصاب است، چه باید کرد؟ آیا باید او را‌‌ رها کرد؟

ضرورت توجه وزارت بهداشت به آموزش‌های مربوط به بیماری‌های روان تنی

به گفته وی، برای برخورد با بیمارانی از این دست، جامعه پزشکی و کادر درمانی، آموزش منسجم و منطقی نمی‌بینند و اگر هم اقدامی انجام شود، بنا به تجربه بالینی پزشک است نه برآمده از یک آموزش هدفمند در حوزه آموزش‌های پزشکی.

این روان‌شناس با اشاره به اینکه بسیاری از بیماری‌ها از جمله فشار خون، دیابت و... می‌توانند؛ منشاء روان‌شناختی داشته باشند، تاکید کرد که بهداشت و سلامت جسم، متاثر از مسائل روان‌شناختی است. از این رو برای کاهش بیماری‌های جسمانی ناچار از توجه به سلامت روان هستیم.

وی در ادامه تصریح کرد: این امر مغفول واقع شده و پزشکان برای مواجهه با بیماری‌های روان‌تنی آموزش ندیده‌اند و در بیمارستان‌ها هم عمدتا متخصص بیماری‌های روان‌تنی نداریم.

تاثیر مستقیم سلامت روان بر سلامت جسم

میرمحمدصادقی با تاکید بر لزوم توجه وزارت بهداشت به آموزش‌های مربوط به بیماری‌های روان‌تنی به دلیل تاثیراتی که بر سلامت می‌گذارد، یادآور شد: سلامت روان تاثیر مستقیمی بر سلامت جسم دارد، اما متاسفانه در اولویت جدی جامعه ما قرار ندارد و باید به آن توجه ویژه‌تری شود.

مدیر دفتر مشاوره سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه در این سازمان تلاش می‌شود که سلامت روان در جوامع محلی و در محیط خانواده افزایش یابد، تاکید کرد: «ارتقا سلامت روان، محور کلیدی افزایش سلامت جسمانی و سلامت اجتماعی است.»

وی درباره اقدامات سازمان بهزیستی برای ارتقاء سطح توانایی‌ها و سلامت روان مراجعین و پیشگیری از اختلالات و مشکلات روانی ـ اجتماعی بیان کرد: از تلاش‌های این سازمان «نهادسازی و سازماندهی»، «آموزش» و «همکاری‌های بین بخشی» است.

تاسیس خانه‌های سلامت روان محلی

میرمحمد صادقی افزود: در بخش نهادسازی، سازمان بهزیستی کوشیده است تا در جوامع محلی مراکزی همچون خانه‌های سلامت روان محلی را در شهرهای کوچک و مناطق حاشیه‌ای که فاقد متخصص روان‌شناس هستند، ایجاد کند. خانه‌های سلامت روان محلی با بهره‌گیری از مدلcommunity mental health، همانند مدل خانه‌های بهداشت هستند که در آن‌ها خدمات سلامت روان ارائه می‌شود که این خدمات بیشتر جنبه آموزشی دارد تا درمانی.

وی ادامه داد: این خانه‌ها که با یک نگاه محلی طراحی شده‌اند به ارائه خدمات سلامت روان می‌پردازند و از متخصصینی بهره می‌برند که دانششان بیشتر مبتنی بر تجربه در جوامع کوچک و آموزش‌های محلی است. علاوه بر این سازمان بهزیستی در شکل‌دهی، همکاری و همراهی با NGOهای متمرکز بر سلامت روان نیز ورود داشته است.

میرمحمدصادقی با بیان اینکه سازمان بهزیستی کوشیده است که بخش خصوصی، محلی و غیردولتی را نیز به عرصه فعالیتهای مرتبط با سلامت روان وارد کند، راه‌اندازی و فعالیت ۱۳۰۰ مراکز مشاوره در سطح کشور را به عنوان بخش دیگری از فعالیت‌های سازمان بهزیستی در بخش «سازماندهی» یاد کرد که در هر یک از آن‌ها دست کم سه متخصص روان‌شناس فعالیت می‌کنند.

برنامه‌های غربالگری موثر در ارتقای سلامت روان جامعه

به گفته وی، نهادینه کردن آموزش‌های مرتبط با «سلامت روان» در قالب آموزش‌هایی نظیر «مهارت‌های زندگی»، «آموزش‌های پیش از ازدواج»، «آموزش زندگی خانواده»، «آموزش‌های مرتبط با دوران بلوغ» و... نیز از دیگر اقدامات طراحی شده در سازمان بهزیستی برای ارتقای سلامت روان جامعه است.

این روان‌شناس با اشاره به اینکه این سازمان نمی‌تواند؛ مستقیما به ۷۰ میلیون جمعیت کشور آموزش ارائه کند، اظهار کرد: دراین راستا سازمان به تربیت متخصصین و مدرسینی در این زمینه می‌پردازد تا در مراکز مشاوره بتوانند، به عموم مردم خدمات ارائه کنند. علاوه بر این سازمان بهزیستی به عنوان یک نهاد حاکمیتی برای ارتقای سلامت روان جامعه با سازمان‌هایی همچون سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره درصدد همکاری‌های بین بخشی جدی است.

وی همچنین اظهار کرد: برنامه‌های غربالگری سازمان بهزیستی برای تشخیص زودهنگام اختلالات و کاهش بار بیماری‌های روان‌شناختی تاثیر عمیقی در ارتقای سلامت روان جامعه داشته و به همین علت اجرای این برنامه‌ها در اولویت کاری سازمان بهزیستی قرار دارد.

ضرورت غربالگری سلامت روان معلمان

میرمحمد صادقی با تاکید بر اهمیت حوزه غربالگری در تامین سلامت روان جامعه از تلاش برای تدوین «اطلس سلامت روان جامعه کارگری» خبر داد که طی آن با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سلامت روان جامعه کارگری در یک طرح پژوهشی سنجیده می‌شود.

مدیر معاونت مشاوره مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی تاکید کرد: علاوه بر جامعه کارگری، دیگر صنوف خدماتی بویژه صنف‌های مرتبط با نوجوانان و جوانان نیز باید در معرض غربالگری سلامت روان قرار گیرند. به عنوان مثال جامعه معلمان کشور که در ارتباط مستقیم با دانش آموزان و فرزندان و آینده سازان کشور هستند، باید از نظر موضوعات مرتبط با سلامت روان غربال شوند. چرا که آن‌ها مستقیما بر سلامت روان جامعه موثرند و چنانچه در شرایط سالم قرار نداشته باشند، باید درمان شوند و خدمات لازم به آن‌ها ارائه شود تا تاثیر سوئی بر دانش آموزان نگذارند.

این روان‌شناس درادامه عنوان کرد: همچنین در معاونت مشاوره مرکز توسعه پیشگیری، طرح غربالگری اضطراب کودکان ۵ تا ۶ سال در دست اجراست که در مهدهای کودک، کودکان مضطرب شناسایی شده و به علت‌یابی ریشه اضطراب آن‌ها پرداخته می‌شود که عموما منشاء خانوادگی و ارتباطی دارد. پس از شناسایی کودکان مضطرب اقدامات لازم در جهت درمان کودک و خانواده درمانی انجام می‌شود.

بسیای از طلاق‌ها ناشی از افسردگی است

وی با بیان اینکه غربالگری سلامت روان، یک سیاست جدی است، ادامه داد: این سیاست منجر به حذف افراد ناسالم نمی‌شود بلکه به افراد موثر بر سلامت جامعه که درگیری‌هایی دارند، کمک می‌شود که از اختلال روان‌شناختی رهایی یابند. چون ممکن است خودشان متوجه این موضوع نباشد.

این مشاور امور ازدواج و خانواده افزود: بسیاری از طلاق‌ها ناشی از افسردگی و اختلال روان‌شناختی زوجین یا یکی از آن‌ها است که اگر شناسایی شود، می‌تواند درمان شود. از همین رو در همکاری با قوه قضاییه، افراد در معرض طلاق را در چرخه روان‌شناختی قرار می‌دهیم تا بیماری‌ها در آن‌ها شناسایی و تا حد امکان درمان شود. همین امر می‌تواند، منجر به کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی طلاق شود که در سلامت جامعه تاثیر بسزایی دارد.