آغاز و پایان سال تحصیلی نباید زمان ثابتی باشد/ امکان جبران وقت‌های تلف شده ِدانش‌آموزان بابت تعطیلی‌ها را نداریم/ برای نخستین بار اجازه «طراحی آموزشی» به مدارس داده می‌شود

محمود امانی طهرانی، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا پیرامون راهنمای برنامه درسی در سطح مدرسه که برای بار نخست در نشست بررسی طرح‌واره تحول در برنامه درسی تا سطح مدرسه مطرح شده، توضیح داد: معمولاً مخاطب برنامه درسی که تدوین می‌کنیم مولفان کتاب‌های درسی هستند. آن‌ها کتاب درسی را تالیف می‌کنند و حاصل کار آن‌ها به مدارس می‌رسد. این بار سازمان پژوهش، نسخه جدیدی را به مدارس می‌دهد. مثلاً می‌گوید در پایان سه سال اول دبستان در حوزه ریاضیات فلان انتظارات عملکردی را از بچه‌ها دارم، یا انتظار دارم بچه‌ها در فلان موقعیت‌های یادگیری قرار بگیرند یا باید فلان شایستگی‌ها را در آن‌ها به وجود بیاوریم. 

امانی افزود: این یک نوع نقشه با زبان مدرسه به شکل انتظارات عملکردی مدرسه است. حوزه‌های آموزش، حیطه‌ها، سطح مورد انتظار، فعالیت‌هایی که بچه‌ها می‌توانند در آن مشارکت کنند، جوی که می‌تواند و لازم است که بر کلاس و مدرسه حاکم باشد و غیره تماماً در این نسخه گنجانده می‌شود. به‌نوعی چون به مدرسه، در کنار کتاب، نقشه کارمان را هم می‌دهیم، این قدرت به مدرسه داده می‌شود که بگوید می‌خواهم خود برای رسیدن به این انتظاراتِ عملکردی، طراحی آموزشی داشته باشم، موقعیت یادگیری طراحی کنم یا از بازی یا متن خاصی استفاده کنم. در واقع به مدرسه اجازه طراحی آموزشی می‌دهیم. 

او ادامه داد: این نوعی انعطاف ایجاد می‌کند. این کاری است که تاکنون انجام نداده‌ایم. یعنی تاکنون ما به مدرسه گفته ایم که این کتابها را تدریس کن. اما در این فضای جدید مثلاً می‌گوییم ما می‌خواهیم بچه‌ها در سرعت مطالعه به  حد خاصی برسند، اما مدرسه خود می‌تواند در متونی که انتخاب می‌کند و فعالیت‌هایی که برای بچه‌ها در نظر می‌گیرد، ایفای نقش فعال‌تر کند. 

امانی در پاسخ به این سؤال که آیا فرایند انتخاب یک برنامه آموزشی و بعد سنجیدن‌ عدم مغایرت آن با برنامه‌های مرکز، زمان‌بر نیست؟ گفت: فرآیند این کار به این‌گونه نیست که مدرسه موظف باشد آنچه را که تولید می‌کند برای تأیید به مرکز بفرستد؛ کافی است که در مدرسه و سازوکارهای داخلی آن، یعنی معلم، مدیر و معاون آموزشی مدرسه، شورای پایه، شورای معلمان و شورای مدرسه مورد بررسی و تأیید قرار بگیرد. لازم نیست سلسله‌ای چندمرحله‌ای را تا مرکز طی کند. 

باید به معلمان و مدارس اطمینان کنیم

وی به این سؤال که آیا به مدارس در تخطی نکردن از چارچوب‌ها اطمینان دارید، پاسخ داد: ما اصولمان را اعلام می‌کنیم و چارچوب‌های نظارتی مان را هم داریم. وقتی که بچه‌ها را که بزرگترین امانت هستند به معلمان و مدرسه سپرده‌ایم، یعنی این اطمینان وجود دارد. باید به معلمان و مدرسه اطمینان کنیم. 

او در واکنش به گلایه‌ها از نبود منابع کافی برای اجرای سند تحول گفت: اگر بخواهیم به خاطر اینکه پول نداریم از تمام آمال و آرزوهایمان صرف نظر کنیم، به جایی نخواهیم رسید. ما باید بگوییم که این موضوع استانداردهایی دارد و این استانداردها فقط مخصوص ایران نیست؛ همه جای دنیا استانداردهایی دارند. از یک طرف باید منابع را افزایش دهیم و از طرف دیگر سعی کنیم راندمان کار خودمان را هم بالا ببریم. 

امانی تصریح کرد: وقتی از آموزش و پرورش به مثابه امر ملی حرف می‌زنیم یعنی هر کس باید از خود بپرسد که من برای بچه‌های کشورم چه کرده‌ام. اگر روزی ما به این نقطه برسیم که نه فقط آموزش و پرورش بلکه همه آحاد ملت ایران، هر مسئولی از هر دستگاهی در هر نقطه‌ای نسبت به بچه‌های کشور مسئولیت دارند و هر کس هر امکانی دارد برای بچه‌ها بیاورد، محدودیت‌ها کاهش پیدا می‌کنند. این همان استراتژی است که الان رئیس جمهور در پیش گرفته‌اند؛ ایشان می‌گوید من پولی ندارم که برای آموزش صرف کنم، اما به‌عنوان رئیس جمهور برای آموزش بچه‌های کشور خودم وقت می‌گذارم و جلسه تشکیل می‌دهم. 

رئیس جمهور تاکنون بالای بیست بار برای آموزش و پروش جلسه تشکیل داده‌اند

وی افزود: ایشان تا کنون بیست و چند جلسه برای آموزش تشکیل داده‌اند؛ یعنی می‌توانند بگویند من به‌عنوان رئیس جمهور برای بچه‌های کشورم مایه می‌گذارم. حال این پیام باید تا تک‌تک سرشاخه‌های کشور برسد. من حتی نمی‌پرسم، ما برای آموزش و پرورش چه کرده‌ایم؟ بلکه می‌گویم ما برای بچه‌ها چه کرده ایم؟ چون خود آموزش و پرورش هم برای بچه‌ها است.

وی افزود: ممکن است کسی بگوید من هیچ کاری برای آموزش و پرورش به ذهنم نمی‌رسد و این اصلاً حیطه کاری من نیست. اما اگر سوال را عوض کنیم و بگوییم برای بچه‌ها چه کرده اید آیا ممکن است کسی بگوید من نمی‌توانم برای بچه‌ها هیچ کاری بکنم! محال است. یعنی همه باید در قبال بچه‌های کشور احساس مسئولیت کنند. آن روز روزی خواهد بود که بچه‌ها عامل وفاق ملی ما خواهند شد. 

دبیر شورای عالی آموزش و پرورش همچنین درباره تقویم آموزشی مدارس گفت: این تقویم از دید ما کامل بسته شده است و تنها یک مانع اصلی دارد و آن هم مصوبه مجلس شورای اسلامی است که ابتدا و آخر سال تحصیلی را ثابت در نظر می‌گیرد و می‌بندد. این محدودیت سبب می‌شود که ما امکان جبران وقت‌های تلف شده و اوقات تعطیلی را نداشته باشیم. 

وی خاطرنشان کرد: در مجلس قبلی در کمیسیون، ماده واحده‌ای تصویب شد که لغو مصوبه قبلی بود. این ماده واحده به صحن رفت اما نوبت به آن نرسید. اما مرکز پژوهش‌های مجلس فعلی از بدو شروع مجلس این را موضوع را جزء یکی از بندهای طرح تقویت نظام آموزشی کشور آورده است. امیدواریم که سریعاً نوبت به آن برسد و این محدودیت برداشته شود.