در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
۳ تا ۴ میلیون معتاد در کشور داریم/ انتقاد از عملکرد نامطلوب وزارت بهداشت در درمان معتادان
مدیرکل اسبق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه ۳ تا ۴ میلیون معتاد در کشور داریم از عملکرد نامطلوب وزارت بهداشت در درمان معتادان انتقاد کرد.
«سعید صفاتیان» مدیرکل اسبق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، کارشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با انتقاد از عملکرد وزارت بهداشت در درمان معتادان گفت: این وزارتخانه در خصوص مراکز درمان اعتیادی که در کشور وجود دارد، سخت‌گیری خاصی را اعمال می‌کند. به این مفهوم که می‌خواهند دارو را از مراکز درمان بگیرند و به داروخانه‌ها تحویل دهند که از نظر من این کار موجب می‌شود، معتادان از سیستم درمانی خارج شوند. زیرا وقتی دارو در داروخانه‌ها در دسترس قرار گیرد، می‌توان گفت که نوجوان‌ها و جوان‌ها به دلیل دسترسی راحت‌تر در داروخانه‌ها به سمت مصرف داروهای مخدر سوق داده می‌شوند.
صفاتیان با بیان اینکه وزارت بهداشت در حوزه پیشگیری هم با برنامه‌هایی که انجام داده است عملا شاهد هستیم که اتفاق خاصی در کشور رخ نداده است، گفت: برنامه‌ای وجود ندارد که بگوییم وزارت بهداشت این برنامه‌ها را در حوزه پیشگیری در طی سال‌های گذشته انجام داده و این برنامه موفقیت‌آمیز بوده است. اگر طرحی در این راستا اجرا شده با شواهد اعلام کنند که توانسته‌اند سطوح پیشگیری را در کشور کنترل کنند. وزارت بهداشت مراکزی با نام SUD راه‌اندازی می‌کند که تقریباً مانند مراکز درمان اعتیاد یا همان MMT است که اکنون در کشور ۸ هزار از این مراکز وجود دارد و ارائه مجوزها را بسیار زیاد کرده است و دادن مجوزهای بسیار زیاد به افراد و یا جایگاه‌های خاص موجب می‌شود که سیستم اعتیاد زیر سوال برود و درمان ضعیف شود.
این مسئول سابق در ستاد مبارزه با مواد مخدر در ادامه اظهار داشت: در کشوری که ۳ تا ۴ میلیون مصرف‌کننده مواد مخدر وجود دارد و یک میلیون نفر تحت پوشش برنامه‌های درمان با متادون هستند که خود یک بخش خصوصی محسوب می‌شود، وزارت بهداشت باید بر روی این بخش خصوصی در کشور سرمایه‌گذاری کند. بیش از ۷۵۰۰ مرکز درمان داریم و ۴۰ هزار پزشک و روانشناس در آن فعالیت می‌کنند و یک میلیون نفر را تحت پوشش قرار داده است، وزارت بهداشت باید این‌ها را به رسمیت بشناسند.
صفاتیان افزود: در وزارت بهداشت باید این پیشنهاد مطرح شود که در کمیته درمان اعتیاد کشور که معاون وزیر بهداشت خود رئیس کمیته است، یک جایگاهی را برای بخش خصوصی تعریف کنند و این بخش بتواند به عنوان کانون یا به عنوان صنف در آنجا حق رأی داشته باشد نه اینکه در یک جلسه در طول ۶ ماه یک بار از این‌ها دعوت کنند و فقط هم شنونده باشند و هیچ تأثیرگذاری هم نداشته باشند.
وی با اشاره بر اینکه در این برنامه‌هایی که وزارت بهداشت انجام می‌دهد چیز خاص و جدیدی نیست که بگوییم یک انقلابی در حوزه درمان اتفاق افتاده است، خاطرنشان کرد: همین برنامه‌ها از سال ۸۰ به بعد در حال انجام است. اگر یک مطالعه انجام دهیم مشاهده می‌کنیم همه این موارد در حال انجام است و تأثیرات خود را دارد و این افتخاری که اکنون ایران ۸ هزار مرکز درمان دارد مربوط به وزارت بهداشت امروز نیست بلکه این برنامه از سال ۸۱ با یک تیم علمی در آن زمان آغاز شد و بتدریج رشد کرده و هر سال ۵۰۰ تا هزار مرکز به آن اضافه شده است. اتفاقاً وزارت بهداشت اکنون مانع رشد این مراکز می‌شود و جلوی توسعه مراکز را از لحاظ کیفی و نه از لحاظ کمی می‌گیرد. به لحاظ تعداد این مراکز را رشد می‌دهد و این رشد بی‌رویه موجب می‌شود که سیستم درمان در کشور مختل شود.
صفاتیان در ادامه یادآور شد: ستون اصلی این مراکز درمان که در سال ۸۱ در ایران راه‌اندازی شد و آن زمان مدیر کل درمان ستاد مبارزه مخدر بودم، با همکاری تیم قوی از وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی این اقدام صورت گرفت. در آن زمان با هماهنگی دفتر سازمان ملل با چند کشور خارجی در اروپا ملاقات کردیم که چه اقداماتی انجام می‌دهند و با الگوبرداری از آن برنامه درمان اعتیاد در ایران راه‌اندازی کردیم.
وی افزود: در تمام دنیا متادون که برنامه درمان اعتیاد است از طریق مراکز درمان اعتیاد به معتادین داده می‌شود، چند سال است که به شدت سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت می‌خواهد جلوی این کار را بگیرد و این دارو را از مراکز درمانی بگیرد و به داروخانه‌ها تحویل دهد. اتفاقی که می‌افتد این است که بیمار به پزشک مراجعه می‌کند و برایش نسخه می‌نویسد و دارو را از داروخانه تهیه کند. مسئله این است که اینجا این بیمار از سیستم روانشناسی حذف می‌شود چون به راحتی می‌تواند دارو را از داروخانه تحویل گیرد. ۲۰ درصد درمان اعتیاد دارو است و ۸۰ درصد درمان اقدامات روانشناسی است.
این کارشناس اعتیاد با انتقاد از عملکرد وزارت بهداشت گفت: مراکز درمان اعتیاد با این هدف راه‌اندازی شدند که بیمار پس از اینکه دارو را از پزشک تهیه کرد همان موقع نزد روانشناس برود و به مدت ۴۵ دقیقه در آنجا خدمات روانشناسی و مددکاری دریافت کند. اگر فقط به مصرف دارو بخواهیم اکتفا کنیم در هر داروخانه‌ای در ایران می‌توانیم هر دارویی را تهیه کنیم و این یک واقعیت است و نمی‌توانیم کتمان کنیم و زمانی که این اتفاق بیفتد به طبع تهیه داروهای مخدر هم همین‌گونه خواهد شد؛ یعنی بیمار یا نوجوان می‌رود و دارو را از داروخانه تهیه می‌کند و پس از مصرف مواد قرص‌هایی که برای درمان اعتیاد است در جامعه افزایش خواهد یافت. این اقدام وزارت بهداشت یعنی گرفتن دارو از مراکز درمان و دادن آن به داروخونه، سیکل درمان را شکست می‌دهد و موجب می‌شود که تعداد زیادی از معتادان از حوزه درمان در کشور خارج شوند و این وضعیت اعتیاد در کشور را بحرانی‌تر می‌کند.
صفاتیان همچنین در خصوص کارشناسان حوزه اعتیاد در کشور اظهار داشت: در ایران متخصصان بسیار خوبی در حوزه اعتیاد داریم. متخصصانی که در سطح ملی و بین‌المللی و منطقه فعالیت می‌کنند، اما سوال این است که وزارت بهداشت چقدر از این اطلاعات استفاده کرده است و چه میزان از این متخصصان حمایت می‌کند و چقدر این‌ها تأثیرگذار هستند و چقدر این‌ها در جلسات شرکت می‌کنند و چقدر می‌توانند برنامه‌های عملیاتی ارائه دهند؟
وی افزود: بسیاری از متخصصان حوزه اعتیاد ۲۵ سال سابقه فعالیت دارند و از بسیاری از افرادی که در حوزه اعتیاد وزارتخانه کار می‌کنند، چندین برابر تجربه دارند، دنیا را دیده‌اند، کتاب‌های آموزشی مطالعه کره اند و در کنگره‌ها شرکت کرده‌اند. استفاده وزارت بهداشت از ظرفیت متخصصان اقدام خوبی است، اما اینکه هسته مرکزی وزارت بهداشت به عنوان کادر حوزه درمان اعتیاد این برنامه‌ها را قبول کند و چقدر بتواند آن‌ها را عملیاتی کند جای سوال دارد که از نظر من بسیاری از این‌ها در کشور عملیاتی نمی‌شود.
