در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
پیشنهاد عضو شورا برای تشکیل پایتخت علمی در ایران/ انتقال دانشگاه‌ها به شهر جدید و تبدیل ساختمان قدیمی آن‌ها به موزه
عضو کمیسیون نظارت و حقوقى شوراى شهر تهران پیشنهاد داد: یک نقطه مطلوب تحت عنوان پایتخت علمی ایران شکل بگیرد و دانشگاه‌ها به آن نقطه جدید منتقل و ساختمان قدیمی آن‌ها نیز به موزه تبدیل شوند.
«مهدى اقراریان» عضو کمیسیون نظارت و حقوقى شوراى شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: سال ۹۴ مجلس قانون امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران را مطرح کرد. ما با چند موضوع مواجه هستیم؛ یک، تمرکززدایی انتقال مرکز سیاسی و دو، انتقال مرکز اداری و سه، ساماندهی و تمرکززدایی است. ما در این سال‌ها در خصوص سازماندهی چه کارهایی انجام داده‌ایم؟ امروز هر کدام از وزارت‌خانه‌های ما در بخشی از شهر قرار دارند. آیا ما واقعاً به آمایش سرزمین توجه داریم؟ در خصوص تمرکززدایی چه کرده‌ایم؟ چه ضرورتی دارد بعضی از دستگاه‌ها مثل کشتی‌رانی، پتروشیمی‌ها، شرکت پالایش و پخش و حتی شرکت نفت جنوب هم در تهران مستقر باشد؟
عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران افزود: مسئله بعدی، رعایت قانون است. قانون می‌گوید شورای عالی شهرسازی و معماری ایران با هدف بررسی و جمع‌بندی مطالعات انجام شده در خصوص تمرکززدایی و ساماندهی شهر تهران پیرو مطالعات مجموعه شهری تهران مصوبه سال ۸۲، شکل بگیرد. این شورا سال ۹۴ شکل گرفت. شورای مذکور یازده نفر عضو دارد که رییس آن معاون اول رییس جمهور و دبیر آن نیز وزیر مسکن و شهرسازی است. در حال حاضر رییس شورای شهر و شهردار تهران دو عضو این جلسه و همچنین چهار نفر از نمایندگان محترم مجلس از کمیسیون‌های گوناگون نیز عضو ناظر آن هستند.
اقراریان تصریح کرد: بر اساس اطلاعاتی که من دارم، متأسفانه به‌طور شفاف مشخص نیست که این شورا از سال ۹۴ تا به امروز چه کرده و اصلاً این شورا تا امروز گزارشی به مردم نداده است. خوب است خبرنگاران از وزیر محترم مسکن و شهرسازی بپرسند شما که دبیر این شورا هستید در این مدت چه کرده‌اید. تا آنجا که من مطلعم ظاهراً این شورا سه جلسه داشته، یک جلسه در دولت آقای روحانی برگزار شده، گویا در دولت شهید رییسی هیچ جلسه‌ای در خصوص موضوع برگزار نشده و دو جلسه نیز در دولت فعلی برپا شده است. البته برگزاری دو جلسه در دولت فعلی نشان می‌دهد این دغدغه در دولت جدید وجود دارد. ما در مورد قانون صحبت می‌کنیم و نیازمندیم که این مطالعات و جمع‌بندی‌ها صورت بگیرد و ارائه شود.
وی گفت: اما در خصوص مشوق‌ها، اولاً باید گفت تجربه انتقال پایتخت در کشورهای مختلف وجود دارد. بعضی از کشورها مثل برزیل، قزاقستان، میانمار و اندونزی تجربه موفقی در زمینه انتقال پایتخت داشته‌اند. به هر حال همه کشورها مسئله بودجه دارند و هیچ کشوری نیست که با این مسئله مواجه نباشد.
اقراریان اظهار کرد: موضوع بعدی ضرورت‌های انتقال پایتخت است. من باور دارم که انتقال پایتخت بخشی از راه حل نجات تهران است. اما انتقال پایتختی که مطالعات آن به درستی انجام شده باشد، ملاحظاتی که ما و کارشناسان درمورد آن مطرح می‌کنیم مورد توجه قرار بگیرد و در یک فرآیند بین ۱۰ تا ۱۵ ساله، به مقصدی که مطالعات کارشناسی آن را محل مناسب‌تری تشخیص می‌دهد انجام شود.
وی ضرورت‌های انتقال پایتخت را این‌گونه برشمرد: یک دلیل، توزیع عادلانه امکانات و جمعیت است؛ امروز حدود بیست درصد از جمعیت در کمتر از یک درصد وسعت سرزمینی، یعنی در استان تهران زندگی می‌کنند. این بر اساس هر منطقی از منطق شهرسازی تا حتی منطق مبتنی بر پدافند غیر عامل یک رفتار بسیار غلط است. طبق نامه‌ای که من در صحن شورا از یکی از استادان شهرسازی خواندم در بعضی از مناطق تهران تراکم بسیار بالایی وجود دارد. فرونشست زمین، گسل و زلزله و کمبود منابع آبی واقعیت‌هایی هستند که نمی‌توان بر آن‌ها چشم بست. باور من این است که‌عدم توجه به مسائل تهران باعث می‌شود که این شهر در مشکلات خود غرق شود و ما امید را از دست بدهیم.
معافیت مالیاتی، وام کم‌بهره و امکانات رفاهی، طرح‌های تشویقی برای شهروندان پایتخت جدید
عضو شورای شهر ششم، با طرح این سؤال که اکنون باید چه کرد؟ گفت: من می‌خواهم به بعضی از موارد اشاره کنم؛ اولاً ایجاد مشوق‌های اقتصادی برای بخش خصوصی و شهروندانی که قرار است به نقطه جدید نقل مکان کنند. یکی از ابزارهای دولت که نیازی به پول ندارد، معافیت‌های مالیاتی است. دولت می‌تواند برای درآمدهای ساکنین جدید شهر معافیت‌های مالیاتی ۱۰ تا ۱۵ساله وضع کند. یعنی اگر شما کارمند هستید با هر مقداری که امروز مالیات می‌دهید وقتی به پایتخت جدید منتقل شدید، مالیاتی از درآمد شما کسر نشود.
او ادامه داد: مسأله بعدی وام‌های کم‌بهره است. یعنی می‌شود با هدایت وام‌های کم‌بهره که امروز منابع مالی آن در کشور وجود دارد به موضوع مسکن توجه شود. یارانه مسکن نیز امکان دیگری است که می‌تواند برای خانواده‌های جدید و زوج‌هایی که تازه ازدواج می‌کنند به‌عنوان خانه اولی‌ها فراهم شود. پس ما امروز در کشور در حوزه مسکن و وام منابعی را داریم که می‌توانیم آن‌ها را بر اساس اولویت‌های سیاستی‌مان هدایت کنیم. یعنی به‌جای اینکه این منابع را در تهران صرف کنیم، به نقطه هدف جدید و پایتخت جدید منتقل کنیم.
اقراریان افزود: راه حل دیگر امکانات رفاهی است؛ به این‌صورت که در راستای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و مجموعه‌های بزرگ آن‌ها را به ایجاد امکانات رفاهی در محل جدید ملزم کنیم. امکان سرمایه‌گذاری خارجی را فراهم کنیم. زمین در اختیار چه کسی است؟ زمین در اختیار دولت جمهوری اسلامی است.پس می‌توانند این امکان را برای بخش خصوصی فراهم کنند و بگویند من این زمین را رایگان در اختیار شما قرار می‌دهم و مجوز رایگان برای ساخت یک هتل هم می‌دهم. یعنی مجوز و زمین را رایگان کنند. حتی در بعضی از موارد می‌توانند از ظرفیت سیمان و فولادی که تولید می‌کنند در اختیار بگذارند برای اینکه سرمایه‌گذاری انجام شود. پس مشوق‌ها یکی از الگوها است.
دانشگاه‌ها به شهر جدیدی منتقل شود و ساختمان قدیمی آن‌ها به موزه تبدیل شوند
این مقام مسئول در مدیریت شهری گفت: مسئله بعدی که می‌توان به آن اشاره کرد اولویت‌ها است. باید به نیازهای شهروندان شهر جدید توجه کنند. بهداشت و درمان، اشتغال و آموزش نمونه‌هایی از این نیازها هستند. چندین دانشگاه در تهران داریم. سالانه چه‌تعداد دانشجو از شهرستان‌های مختلف در شهر تهران به تحصیل می‌پردازند؟ آیا این تجربه وجود ندارد که مجموعه این دانشگاه‌ها به نقطه دیگری منتقل شوند. این همان مفهومی است که تحت عنوان تمرکززدایی از تهران مطرح کردم. یعنی یک نقطه مطلوب تحت عنوان پایتخت علمی ایران شکل بگیرد. مثلاً چه لزومی دارد که دانشگاه‌های کشور در کنار پادگان‌ها یا وزارتخانه‌ها باشند؟
وی تأکید کرد: پس اگر به فضای جدیدی که پایتخت به آن منتقل می‌شود، به‌عنوان یک قطب علمی توجه کنید می‌توانند دانشگاه‌ها را به آن منتقل کنند و همین دانشگاه‌ها می‌توانند از محل فروش زمین‌هایی که امروز در اختیار دارند، در محل جدید کار خود را دنبال کنند. یعنی به‌جای اینکه پردیس‌ها در مناطق دیگر تشکیل شود، دانشگاه‌ها به آن مناطق منتقل شوند و تنها بخش کوچکی از دانشگاه‌ها -که ساختمان‌های تاریخی آن‌ها است- در تهران بماند و تبدیل به موزه آن دانشگاه‌ها شود. می‌توانند دانشگاه‌های دولتی را مکلف کنند که پردیس‌های خود را در پایتخت جدید فعال کنند و هیئت علمی‌های جدید را برای آن نقطه بگیرند و برای این هیئت علمی‌ها شرایط مناسبی را فراهم کنند که نخبگان ما به‌جای خارج از کشور به این پایتخت جدید مهاجرت کنند.
او خاطرنشان کرد: امروز وقتی شهروندان ایرانی به حوزه جنوبی خلیج فارس مهاجرت می‌کنند، با ساختمان‌ها و سرزمین‌هایی مواجه می‌شوند که بعضاً حسرت می‌خورند و می‌پرسند مگر دبی و ابوظبی چه شاخصه‌هایی دارند؟ آنجا که هم هوا گرم‌تر است و هم شرایط سخت‌تر. البته آنجا بحران هویت معماری و شهرسازی وجود دارد. حتماً باید به مسائل هویتی، زیست‌محیطی و فرهنگی نیز توجه شود.
