چالش‌های ابتلا به سرطان در بین اقشار کارگر و بازنشسته/ در تامین رادیو دارو مشکل داریم/ پاسخ به چالشِ حقیقت‌گویی به بیمار

«یاشا مخدومی» رئیس انجمن رادیو آنکولوژی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در درمان سرطان، نیاز به جراحی در درمان کدام سرطان‌ها کاهش یافته است؟ گفت: با توجه به پیشرفت‌های حاصل شده در درمان سرطان‌ها، جراحی نقشی در درمان بسیاری از سرطان‌ها ندارد یا بسیار ضعیف است. مانند سرطان‌های نازوفارنکس یا سرطان‌های بافت‌های لنفاوی مثل هوچکین که تقریبا جراحی نقشی در درمان آن‌ها ندارد و با پرتودرمانی و شیمی درمانی کنترل می‌شود.

وی ادامه داد: در بعضی سرطان ها، درمان در مراحل مشابه از نظر مرحله‌بندی سرطان دو درمان جراحی یا پرتودرمانی و شیمی درمانی تقریبا هم ارز هستند؛ یعنی تاثیرات مشابهی دارند که بسته به وضعیت بیمار؛ سن، شرایط اجتماعی و اقتصادی او انتخاب می‌کنیم که از روش جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، هورمون درمانی و یا درمان‌های مطرح دیگر استفاده کنیم که نتایج تقریبا مشابه به دست می‌آید. مثال بارز آن در سرطان‌هایی مانند پروستات است که در خیلی از موارد بسته به وضعیت بیمار ما می‌توانیم پرتودرمانی یا جراحی را انتخاب کنیم. اصولا درمان سرطان به صورت تیمی صورت می‌گیرد و متخصص‌های مختلف مشارکت می‌کنند تا بهترین روش درمان را بسته به وضعیت بیمار انتخاب کنند.

میزان مرگ و میر بر اثر ابتلا به سرطان تغییر کرده است

مخدومی درباره تغییرات میزان مرگ و میر بر اثر ابتلا به سرطان در کشور گفت: میزان مرگ و میر بر اثر ابتلا به سرطان تغییر پیدا کرده است اما این به این معنا نیست که افراد بیشتر بر اثر ابتلا به سرطان می‌میرند. آنچه که در مسائل آماری باید به آن توجه کرد این است که موارد ابتلا به سرطان نسبت به گذشته بیشتر تشخیص داده می‌شود و ثبت می‌شود. در بعضی جوامع افزایش سرطان و یا تغییر در الگوهای سرطان را شاهد هستیم. کشور ما جزء موارد میزان بروز متوسط سرطان در جهان است.

وی افزود: میزان بهبودی موارد سرطان بهتر شده است که علت آن تشخیص در مراحل اولیه بیماری است. همچنین برنامه‌های غربالگری و روش‌های درمانی بهتر و قابل دسترس‌تر شده اند. در حال حاضر انتظار میزان بهبودی در کل سرطان‌ها در کشور‌های پیشرفته دنیا بیشتر از ۵۰ درصد موارد است، اما در کشورهایی که دسترسی به امکانات کمتری دارند، آمار بهبودی مقداری کمتر است.

تبعات رادیوتراپی برای درمان سرطان در کودکان

رئیس انجمن رادیو آنکولوژی ایران سرطان‌های شایع در کودکان را چنین عنوان کرد: سرطان‌های شایع در اطفال شامل سرطان‌های خون، لنفاوی، تومورهای مغزی، تومور ویلمز، تومورهای نوروبلاستوم و تومورهای استخوانی است. البته میزان بروز این سرطان‌ها در سنین مختلف متفاوت است.

وی درباره تبعات روش رادیوتراپی برای درمان سرطان در کودکان گفت: رادیوتراپی اصولا یک روش درمانی است که چه در اظفال و چه در بالغین باید به درستی انتخاب شود تا عوارضی در ارگان‌های سالم نداشته باشیم. پیشرفتی که در رادیوتراپی صورت گرفته به این منظور است که حداکثر بهره برداری را در ناحیه تومور داشته و آن را کنترل کنیم تا ارگان‌های سالم آسیب نبینند. این منطق از ابتدای پیدایش رادیوتراپی برای درمان سرطان وجود دارد، اما با پیشرفت تکنولوژی این امر بهتر به دست می‌آید.

او ادامه داد: در مورد اطفال ترجیح می‌دهیم از روش‌های کم ضررتر استفاده کنیم، به همین دلیل تکنیک‌هایی از رادیوتراپی را اگر لازم باشد استفاده می‌کنیم که عوارض کمتری ایجاد کند. به طور مثال پروتون درمانی در اطفال نسبت به والدین بسیار حائز اهمیت‌تر است.

مخدومی با اشاره به روش ایمونوتراپی در درمان سرطان گفت: روش‌های ایمونوتراپی برای درمان سرطان بیش از نیم قرن است که در حال استفاده است، اما با گذشت زمان درمان سرطان با روش‌های ایمونوتراپی بیشتر گسترش پیدا کرده است. اصولا سرطان‌هایی که خاصیت ایمونو ژن دارند و بر سیستم ایمنی اثر دارند بیشتر تحت تاثیر ایمونوتراپی قرار می‌گیرند. سرطان‌های شایع در این زمینه شامل ملانوم بدخیم، سرطان‌های کلیه، کبد، پستان، کولون و سرطان مثانه می‌شود. اگرچه با پیشرفت دانش و تکنولوژی ما مرتب در حال پیدا کردن روش‌هایی هستیم که اغلب سرطان‌ها را بتوانیم با روش‌های ایمونوتراپی کنترل کنیم و از عوارض داروهای کلاسیک شیمی درمانی تا جای ممکن کم کنیم.

وی درخصوص دسترسی به داروهای ایمونوتراپی جدید در کشور اظهار کرد: داروهای ایمونوتراپی جدید که با تکنولوژی‌های جدیدتر هستند، دستیابی به آن‌ها مشکل و بسیار گران‌تر هستند. بعضی از این داروهای جدید که در خارج تولید شده است، هنوز در ایران قابل دسترس نیست. بر اساس صرفه و صلاح، آن داروهایی که تاثیرش قابل ملاحظه است و دولت می‌تواند پوشش حمایتی روی آن‌ها انجام دهد، به تدریج وارد سیستم دارویی ایران می‌شود.

او با اشاره به داروهای تولید داخل افزود: از نظر تعداد، داروهای تولید داخل محدودتر هستند، اما در مورد داروهایی که تاثیر قابل ملاحظه‌ای در درمان سرطان‌ها داشتند و اثبات شده است، پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است و بسیاری از این داروها به تدریج در داخل کشور تولید می‌شوند که شاخص هستند.

آیا سرطان پوست می‌تواند منجر به مرگ شود؟

رئیس انجمن رادیو آنکولوژی ایران در پاسخ به این سوال که سرطان پوست می‌تواند منجر به مرگ شود؟ گفت: سرطان‌های پوست طیف‌های خیلی مختلفی دارند. برخی سرطان‌ها مانند ملانوم بدخیم خیلی سریع رشد می‌کند. از طرفی برخی سرطان‌ها مثل کارسینوم سلول بازال پوستی سال‌ها طول می‌کشد تا رشد کند و مشکل‌آفرین شود. اگرچه گاهی همین سرطان پوستی چون بیمار دیر مراجعه می‌کند، صدمات زیادی به بعضی از ارگان‌های حیاتی او می‌زند و یا درمان این‌ها با چالش روبرو می‌شود. بنابراین سرطان‌های پوستی هم مانند خیلی از اعضای بدن دارای طیفی از سرطان‌های کند، پیش رونده یا تند پیش رونده هستند و بعضی از آن‌ها می‌توانند مخاطره جانی ایجاد کنند.

علت روند کند انجام آزمایش پت اسکن

رئیس انجمن رادیو آنکولوژی ایران درباری علت روند کند انجام آزمایش پت اسکن و صف‌های انتظار طولانی آن چنین گفت: مراکز پت سی تی کشور ما محدود است هرچند که نسبت به گذشته تعداد آن گسترش پیدا کرده و در نقاط مختلف کشور پت سیتی داریم. در تهران حدود چهار یا پنج مرکز پت سیتی داریم و در شهرستان‌ها نیز به تدریج این سیستم در حال استقرار است. مشکل در مورد پت سیتی تهیه رادیو داروی مورد نیاز آن است. تولید رادیو دارو به دلیل تکنولوژی آن، گران است. با توجه به اهمیت استفاده تشخیصی این دستگاه در سرطان، میزان نیاز بیماران به انجام آن رو به افزایش است که نیاز به مراکز بیشتر پت سی تی ایجاد می‌شود که ما با محدودیت این مراکز مواجه هستیم.

چالش های ابتلا به سرطان در  بین اقشار کارگر و بازنشسته

مخدومی درخصوص چالش‌های بیماران مبتلا به سرطان که از طبقه کارگر و بازنشسته هستند، تصریح کرد: ابتلا به سرطان در اقشار ضعیف‌تر چالش زیادی ایجاد می‌کند، چرا که درمان‌های سرطان گران است. اگرچه دولت سعی کرده است که امکانات تشخیصی و درمانی سرطان را در مراکز دولتی و دانشگاهی فراهم آورد و تحت پوشش حمایتی خود قرار دهد، اما به نظر می‌رسد که این میزان ناکافی باشد و نیاز به گسترش مراکز دولتی و دانشگاهی در این زمینه است.

او ادامه داد: از طرفی باید کمک بخش خیریه و خصوصی را هم برای این گروه جلب کنیم. مسلما اقشار پایین دست مثل کارگران و بازنشسته‌ها که حقوق محدودی دارند، هزینه‌های درمان سرطان برایشان به سختی قابل تامین است، چرا که پوشش حمایتی دولت در داروهای جدید درمان سرطان کم است و مقدار زیادی را باید خود بیمار پرداخت کند. همچنین بسیاری از داروهای جدید اصلا تحت پوشش حمایتی بیمه نیستند.

وی درباره حقیقت گویی به بیماران مبتلا به سرطان و چالش برخی خانواده‌های بیماران مبتلا در این زمینه متذکر شد: شکی نیست که بیمار باید حق داشته باشد از بیماری خودش اطلاع داشته و در جریان روند درمانش قرار گیرد و تبعات آن را بداند. یعنی هم از نظر قانونی و هم از نظر شرعی هرکس ولی به جان خود است. اما این فرهنگ وجود دارد و اغلب بیماری را از خود بیمار پنهان می‌کنند به دلیل اینکه فکر می‌کنند اگر فرد بیماری خود را بداند بیماری او بدتر می‌شود. این عقیده نادرست باعث می‌شود که بسیاری از اوقات بیمار از درمان‌های درست محروم شود و نتواند تصمیم گیری صحیحی برای درمان بیماری خود داشته باشد.

او ادامه داد: تنها در مورد افراد محجور که نمی‌توانند تصمیم گیری برای خود داشته باشند و در مورد اطفال است که ولی و قیم آن‌ها تصمیم گیری می‌کند. ولی اصولا از نظر قانونی لازم است که فرد از بیماری خود اطلاع داشته باشد. خیلی از موارد احتمال بهبودی بیمار بالا است و اگر فرد نداند ممکن است موقعی به دنبال درمان برود که بیماری پیشرفته شده باشد. اگرچه طریقه گفتن آن به بیمار توسط پزشک معالج بسیار مهم است که معمولا از کمک روانپزشک‌ها و روان‌شناس‌ها استفاده می‌کنیم. اصولا برای هر اقدام درمانی باید رضایت آگاهانه گرفته شود، یعنی اینکه فرد بداند بیماری‌اش چیست، چه درمان‌هایی برای او ممکن است و عوارض این درمان‌ها چیست. بنابراین رضایت آگاهانه بسیار مهم است.