اقدام موثری برای اجرای سند ملی سالمندان کشور صورت نگرفته است/ با افزایش زنان سالمندِ مجرد مواجه هستیم

«مژگان رضازاده» رییس دبیر خانه شورای ملی سالمندان کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا درباره وضعیت سالمندی در کشور گفت: از جمعیت کل کشور که شامل ۸۵/۹۶۴/۰۰۰ نفر است ۱۱/۴۷ درصد جمعیت سالمندی کشور است که از این تعداد جمعیت مردان سالمند (۴۷/۷۳ درصد) و جمعیت زنان سالمند (۵۲/۲۷ درصد) است و براساس تحلیل‌های صورت گرفته جمعیت سالخوردگی کشور به مرورزنانه‌تر می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه با پدیده زنانه شدن سالمندی مواجه هستیم چه مشکلاتی بیشتر پیش‌رو خواهیم داشت، ادامه داد: بر اساس آخرین سرشماری‌ها تعداد زنان سالمند تنها در ایران رو به افزایش است. تنها زیستی زنان سالمند می‌تواند موجب شود آنها با آسیب پذیری و مشکلات متعددی روبرو شوند. تاکنون پژوهش جامعی در مورد وضعیت زنان سالمند تنها و میزان آسیب پذیری آنها در ایران انجام نشده است. این در حالی است که برای تصمیم گیری طراحی و برنامه‌ریزی و تدوین خط مشی‌ها و سیاست‌های مبتنی بر شواهد در مورد این گروه در کشور باید مطالعات دقیقی صورت گیرد.

رییس دبیر خانه شورای ملی سالمندان کشور با اشاره به چالش‌های اساسی در زمینه زنان سالمندِ تنها تصریح کرد: تنهازیستی بیشتر زنان سالمند تا مردان، تحصیلات پایین‌تر زنان سالمندِ تنها، افزایش زنان سالمند روستایی، افزایش زنان سالمند با وضعیت تجرد قطعی و بدون فرزند، افزایش زنان سالمند تنها با تحصیلات دانشگاهی بالا، افزایش زنان کهنسال از جمله مواردی است که با آن روبرو هستیم.

رضازاده درباره چالش‌های اقتصادی ناشی از این پدیده گفت: وابستگی مالی زنان سالمند به درآمد همسر عامل آسیب پذیری اقتصادی زنان سالمند تنها است، همچنین کاهش درآمد زنان سالمند بیوه پس از فوت همسر از دیگر چالش‌های اقتصادی پدیده زنان سالمند تنها است، البته زنان سالمند تنها با قناعت بالا زندگی می کنند. اما ما در این زمینه با چالش‌های فرهنگی نیز مواجه هستیم از جمله این موارد انگ اجتماعی منزوی کننده زنان سالمند تنها، تابو بودن ازدواج زنان بیوه، عدم تمایل به استفاده از مراقبین رسمی، اولویت قائل نشدن سالمندان برای خود و تبعیض جنسیتی در ایران است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به امید زندگی بالاتر زنان در مقایسه با مردان تعداد زنان سالمند تنها در سال ۱۳۹۵، ۹۲۵۰۰۰ نفر و برآورد سال ۱۴۰۰ حدود یک میلیون نفر و پیش بینی آماری و جمعیتی حاکی از رشد سه برابری تا سال ۱۹۳۰ خواهد داشت.

رییس دبیر خانه شورای ملی سالمندان کشور در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تلاش برای حفظ بهزیستی و رفاه و استقلال زنان سالمند تنها، گفت: غربالگری ادواری سلامت در ابعاد مختلف جسمی، روانی و اجتماعی) زنان سالمند تنها، رصد ادواری وضعیت زنان سالمند تنها با تأکید بر شاخصهای سالمندی سالم و فعال، آگاه سازی و تقویت نقش خانواده محیط همسایگی و اجتماع محلی در زمینه مراقبت و حمایت از زنان سالمند تنها، از جمله اقداماتی است که درخصوص سالمندان انجام می‌شود.

رضازاده درباره طرح توانمندسازی زنان سالمند تنها گفت: طرح توانمند سازی زنان تنها سالمند به منظور بهبود کیفیت زندگی در دوران سالمندی  از طریق تقویت ارتباطات بین بخشی و استفاده از ظرفیت سایر دستگاههای مربوطه انجام می‌شود هر یک از دستگاههای طرفین تفاهم نامه همکاری بر اساس شرح وظایف خود عهده دار بخشی از مسئولیتهای مندرج در این طرح خواهند بود.

وی ادامه داد: در طرح توانمندسازی زنان سالمند در دو بعد مختلف اقدامات‌مان را انجام خواهیم داد. یک بعد ویژه زنانی است که در حال حاضر در سنین سالمندی هستند و برنامه دیگر‌مان برای زنانی است که در سنین میانسالی بوده و در آینده جمعیت زنان سالمند را تشکیل خواهند داد. هدف کلی ما این است که این دو قشر را از طریق آموزش‌ها و آگاهی‌هایی که به آن‌ها می‌دهیم، در ابعاد مختلف از جمله سبک زندگی سالم، سلامت جسم، روان و معنوی، مشارکت اجتماعی، آگاهی رسانه‌ای و مجموعه اقداماتی که می‌تواند این زنان را قوی کند، توانمند کنیم.

رییس دبیر خانه شورای ملی سالمندان کشور همچنین درباره اقدامات صورت گرفته در راستای سند جامع سالمندی، گفت: به دلیل عدم تامین بودجه سالیانه برای راهبری سند ملی سالمندان کشور و نبود سازوکار سخت افزاری و نرم افزاری لازم برای تشکیل بانک اطلاعات سالمندی و نظارت راهبردی بر اجرای سند ملی سالمندان کشور تاکنون اقدام موثری صورت نگرفته است که این دبیرخانه در نظر دارد در بازه زمانی ۵ ساله اقدام به بازنگری سند ملی سالمندان با همکاری تمام دستگاههای ذیربط ذکر شده در سند ملی سالمندان مورد بازنگری قرار دهد.

رضازاده درباره توصیه های سیاستی برای بهبود وضعیت زنان سالمند تنها در ایران، تاکید کرد: سیاستهای تسهیل کننده ارائه خدمت به زنان سالمند تنها و همچنین توسعه و تسهیل واقعی و متفاوت به منظور ایفای نقش عرضه عمومی در قالب سازمان های مردم نهاد و خیریه ها و بخش خصوصی و ایجاد تسهیلات قانونی برای ایشان برای فعالیت در حوزه سالمندان و به ویژه ارائه خدمت به زنان سالمند تنها باید مورد توجه و اهتمام قرار گیرد. از سوی دیگر اولویت یافتن موضوع زنان سالمند تنها در میان سازمانهای دولتی و مردم نهاد موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود.

وی ادامه داد: تجدیدنظر در قوانین و بخصوص قانون ارث نیز از اقداماتی است که پژوهشکده‌های حوزوی و مراکز تحقیقاتی حوزه‌های علمی می‌توانند با تمرکز بر پویایی فقهی و با ارائه استنباط های روزآمد به دستگاه تقنینی و شورای نگهبان در این زمینه کمک کنند. همچنین تجدیدنظر در قوانین مرتبط با بیمه اجتماعی، سیاستهای پیشگیری از تنها زیستی زنان سالمند، افزایش آگاهی جامعه در زمینه مخاطرات تنها زیستی زنان سالمند بیوه و تأثیر نگاه‌های منفی فرهنگی تابو بودن ازدواج پس از فوت همسر بر به‌زیستی این گروه از زنان، کاهش مهاجرت مردان در سنین جوانی و میانسالی، افزایش آگاهی جامعه در خصوص آثار و تبعات تجرد قطعی زنان و بسترسازی برای ازدواج‌های موفق و کاهش طلاق با مشاوره‌های قبل از ازدواج و پس از آن از جمله مواردی است که باید در سیاست‌گذاری‌ها مورد توجه قرار گیرد.