در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
رشد ۱ تا ۲ درجه‌ای دمای هوا در جنگل‌های ایران در سال ۱۴۰۲
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: در سال جاری متوسط دمای هوا در عرصه‌های جنگلی گوناگون کشور بین ۱ تا ۲ درجه سانتی‌گراد نسبت به سال گذشته بیشتر شده است.
«عباسعلی نوبخت» معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره نقش گرمایش جهانی به‌ویژه افزایش متوسط دمای هوای ایران در پاییز و زمستان امسال، بر به تاخیر افتادن بروز پدیده خزان برای درختان بخصوص در عرصه‌های جنگلی کشورمان گفت: آثار ناشی از گرمایش جهانی و تغییرات اقلیم در دیررس شدن بروز پدیده خزان برای درختان از سال‌های قبل در جنگل‌ها و سایر عرصه‌های منابع طبیعی کشور قابل مشاهده است، اما با توجه به این که در سال ۱۴۰۲، ایران هم مانند بسیاری از دیگر نقاط دنیا شاهد افزایش محسوس متوسط دمای هوا چه در فصول گرم و چه در فصول سرد سال بود، در سال جاری تبعات مربوط به خزان دیررس بیش از سنوات گذشته کشور ما را درگیر کرده است.
وی افزود: در چند سال گذشته گرمایش جهانی در تمام کشورها تاثیرگذار بوده است، به نحوی که در برخی کشورها متوسط دمای هوا بیشتر شده و در بعضی کشورها میانگین بارندگی به شکل محسوسی کاهش یافته است. همچنین در کشورهای نزدیک به دو قطب کره زمین، مساله آب شدن یخ‌های قطبی، مخاطرات طبیعی و حتی امنیتی مهمی را پدید آورده است، چراکه احتمال زیر آب رفتن قسمت‌هایی از عرصه‌های خشکی وجود دارد. در این میان ایران نیز از تبعات گرمایش جهانی در امان نبوده است و پدیده‌هایی نظیر کاهش بارندگی، خزان دیررس درختان، افزایش سرعت بیابان‌زایی و… همه بر اثر تغییرات اقلیمی ناشی از گرم شدن میانگین دمای هوای کره زمین رخ داده است.
افزایش ارتفاع اکوتون‌ها در جنگل‌های هیرکانی به دلیل بالا رفتن متوسط دمای هوا
نوبخت همچنین افزایش ارتفاع اکوتون‌ها (مرزهای بین جنگل و مرتع) در عرصه‌های جنگلی هیرکانی را از تبعات مهم گرمایش جهانی در ایران برشمرد و گفت: اصولا مشاهده هرکدام از درختان در رویشگاه‌های جنگلی معرف ارتفاعی خاصی است، به نحوی که مثلا رویشگاه طبیعی گونه انار وحشی حداکثر ارتفاع ۷۰۰ متر بالاتر از سطح دریا است و در شرایط طبیعی، چنین وضعیتی برای سایر گونه‌های جنگلی نیز وجود دارد. بر همین اساس در گذشته اکوتون‌های جنگل‌های هیرکانی یعنی مرزهای بین عرصه‌های جنگلی و مرتعی، در هرکدام از قسمت‌های شمال کشور بر مبنای نوع پوشش گیاهی در ارتفاع خاصی مشاهده می‌شد، اما در سال‌های اخیر به دلیل افزایش متوسط دمای هوا، شاهد آن هستیم که ارتفاع تجدید حیات برخی گونه‌های جنگلی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ متر افزایش یافته است، زیرا دما در سطح زمین و ارتفاعات بیشتر شده و به همین دلیل، ارتفاع اکوتون‌ها نیز بالاتر رفته است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: درختان موجودات زنده‌ای هستند که زودتر از بسیاری از دیگر جانداران از تبعات گرم شدن هوا آسیب می‌بینند که یکی از مهمترین این آسیب‌ها نیز به تاخیر افتادن زمان خزان آن‌ها است. برای این که درختان دچار خزان شوند، باید حداقلی از برودت در هوا ایجاد شود تا آوندهایی که نقش اصلی را در انتقال شیره‌های خام و پرورده دارند، دیگر نتوانند به‌درستی فعالیت کنند؛ در چنین شرایطی، حلقه‌ای بین دم‌برگ و شاخه ایجاد می‌شود که باعث ریزش برگ‌ها خواهد شد و خزان درختان را به همراه خواهد داشت. البته میزان تحمل سرما در درختان مختلف متفاوت است، به طور مثال، اگر یک درخت اکالیپتوس در طول یک سال بیش از ۵ روز در معرض برودت بیش از منفی ۵ درجه سانتی‌گراد قرار گیرد، کاملا خشک خواهد شد.
خزان امسال در جنگل‌های هیرکانی با یک ماه تاخیر شروع شد
رئیس سازمان منابع طبیعی با بیان این که در سال جاری متوسط دمای هوا در عرصه‌های جنگلی گوناگون کشور بین یک تا ۲ درجه سانتی‌گراد نسبت به سال گذشته بیشتر شده است، گفت: هرچقدر میانگین دما بیشتر شود، خزان درختان نیز دیرتر خواهد شد، بنابراین در سال جاری که هوا از سال‌های گذشته هم گرم‌تر شد، به صورت طبیعی شاهد بروز تاخیر در خزان درختان در عرصه‌های جنگلی و سایر عرصه‌های کشور بوده‌ایم؛ به نحوی که امسال خزان درختان در جنگل‌های هیرکانی با حدود یک ماه تاخیر نسبت به شرایط طبیعی شروع شد و در جنگل‌های زاگرس نیز پدیده مشابهی اتفاق افتاد؛ در این میان، حتی در شهرهای بزرگ به دلیل این که آلودگی هوا و فعالیت‌های شهری و صنعتی باعث ایجاد نوعی محدوده گرمایی در سطح زمین می‌شوند، شروع خزان درختان حتی بیشتر از عرصه‌های جنگلی کشور به تاخیر افتاد و در کلانشهرهای ایران، دیر شدن حداقل دوماهه آغاز خزان درختان را مشاهده کردیم.
وی در پایان درباره نقش خزان دیررس در اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران نیز گفت: افزایش متوسط دمای هوا، مشکلی در کاشت نهال‌های گلدانی ایجاد نمی‌کند، به نحوی که حتی در فصل تابستان نیز می‌توان نهال‌های گلدانی را کاشت، البته در این صورت هزینه نگهداری این‌گونه نهال‌ها تا حدودی افزایش پیدا می‌کند، ولی امکان کاشت نهال‌هایی که اصطلاحا ریشه لخت هستند، بخصوص صنوبرهایی که با هدف زراعت چوب تولید شده‌اند، تا زمانی که خزان کامل انجام نشود و حداقل دو هفته از آن نگذرد، وجود ندارد؛ به طور مثال، تا اواخر آذرماه هنوز شاهد بروز خزان کامل در برخی نهالستان‌های کشور نبودیم که همین مساله شروع کاشت نهال در برخی نقاط ایران را با مشکل مواجه کرد.
