معاون سازمان منابع طبیعی در گفت‌وگو با ایلنا:
واگذاری ۵۷۵۸ هکتار از جنگل‌های هیرکانی به شهرداری چالوس غیرقانونی نیست/ معمولا شهرداری‌ها در مدیریت پارک‌های جنگلی کم‌کاری کرده‌اند
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ضمن تشریح دلایل احاله مدیریت نزدیک به ۶ هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی تحت عنوان طرح ایجاد «پارک جنگلی ورگاویج» به شهرداری چالوس، از امضای پیش‌نویس تفاهم‌نامه‌ای بین این سازمان با سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور خبر داد که براساس آن، اجرای هرگونه طرح بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های واقع‌شده در مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست، به سازمان منابع طبیعی واگذار خواهد شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در هفته‌های اخیر انعقاد قرارداد «واگذاری» یا همان «احاله مدیریت» ۵ هزار و ۷۵۸ هکتار از جنگل‌های هیرکانی واقع‌شده در حدود سه کیلومتری جنوب شهر چالوس بین اداره‌کل منابع طبیعی غرب مازندران با شهرداری این شهر در قالب طرح ایجاد «پارک جنگلی ورگاویج»، موجب نگرانی بسیاری از کارشناسان حوزه منابع طبیعی کشور شده است. به اعتقاد این کارشناسان، شهرداری‌های استان‌های شمالی در طول دهه‌های اخیر کارنامه تاریکی در زمینه رهاسازی غیربهداشتی زباله‌ها در دل جنگل‌ها داشته‌اند یا با چراغ سبز نشان دادن به ساخت‌وساز در اراضی جنگلی، زمینه تخریب بخش‌هایی از جنگل‌های شمال را فراهم کرده‌اند و به همین دلیل، نمی‌توان به شهرداری‌ها برای احاله مدیریت عرصه‌های مربوط به جنگل‌های هیرکانی اعتماد کرد.
انتقاد دیگر کارشناسان حوزه منابع طبیعی، این است که در بالادست محدوده نزدیک به ۶ هزار هکتاری که مدیریت آن طبق قرارداد منعقدشده در تاریخ ۱۹ آذر ۱۴۰۲ به شهرداری چالوس واگذار شده است و تحت عنوان جنگل‌های «ورگاویج»، «خانیکان» و «پلهم‌کوتی» شناخته می‌شود، یک سایت دپوی پسماند وجود دارد که سال‌هاست مسئولان ادوار مختلف مدیریت شهری چالوس برای مدیریت بهداشتی زباله‌ها و شیرابه‌های آن وعده داده‌اند، اما هنوز هم شاهد رهاسازی غیراصولی زباله‌های چالوس و مناطق اطراف آن در این سایت هستیم. همچنین براساس اظهارات کارشناسان حقوق محیط‌زیست، اراضی واگذارشده به شهرداری چالوس در منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی قرار داد که طبق قانون، مدیریت آن نباید به نهادی غیر از سازمان محیط‌زیست سپرده شود.
واگذاری مدیریت عرصه‌های مناطق چهارگانه محیط‌زیست به شهرداری‌ها غیرقانونی نیست
این انتقادات و نگرانی‌ها را با «نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در میان گذاشتیم و او نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا ضمن تایید این مساله که اراضی واگذارشده به شهرداری چالوس در طرح «پارک جنگلی ورگاویج» در بخشی از منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی قرار گرفته‌اند، توضیح داد: اراضی ۵ هزار و ۷۵۸ هکتاری که براساس قرارداد اخیر، «مدیریت» آن به شهرداری چالوس واگذار شده است، در منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی قرار دارد، ولی هیچ قانونی، واگذاری «مدیریت» مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست به شهرداری‌ها با حفظ «مالکیت» آن برای سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور را نفی کرده است.
معاون سازمان منابع طبیعی با تاکید بر این که ایجاد پارک‌های جنگلی، یکی از روش‌های شناخته‌شده مدیریت عرصه‌های جنگلی در سطح جهان محسوب می‌شود، اظهار داشت: اصولا جنگل‌ها براساس طرح‌های جنگلداری مختلفی مدیریت می‌شوند که یکی از آنها تعریف کاربری «پارک جنگلی» برای بخشی از اراضی طبیعی مستعد ایجاد تفرجگاه‌های عمومی و سایت‌های طبیعت‌گردی، البته با رعایت تمام قواعد محیط‌زیستی است. ضمن این که از گذشته، کاربری «پارک جنگلی» برای جنگل‌های ورگاویج تعریف شده و قرار بود چنین طرحی در این اراضی اجرایی شود، اما به دلایل گوناگون، اجرای این طرح تا کنون میسر نشده بود و حالا بستر ایجاد پارک جنگلی در عرصه‌های مد نظر فراهم شده است.
وی افزود: عرصه‌های جنگلی در قالب ایجاد پارک یا اجرای دیگر طرح‌های جنگلداری نیاز به حفاظت دارند و همین حالا در طرح‌های مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی که برای تمام ۱۰۹ حوضه آبخیز عرصه‌های جنگلی شمال کشور در دست تدوین قرار دارد، براساس توان اکولوژیک اراضی جنگلی، پهنه‌بندی‌های گوناگونی انجام شده و بر این مبنا، کاربری‌های مختلفی نظیر ایجاد پارک جنگلی، احداث مرکز آبزی‌پروری، انجام امور حفاظتی و .... برای جنگل‌ها تعریف شده است؛ به صورت کلی، در طرح مدیریت پایدار پایدار جنگل‌های هیرکانی، کاربری‌های مختلفی را برای عرصه‌های جنگلی شمال کشور چه در داخل و چه خارج از مناطق چهارگانه تعریف کرده‌ایم که یکی از آنها، ایجاد پارک‌های جنگلی است.
به‌زودی نسخه نهایی تفاهم‌نامه به امضای رؤسای سازمان‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی می‌رسد
شعبانیان همچنین به تفاهم‌نامه در دست تدوین بین دو سازمان منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور که به‌زودی نسخه نهایی آن به امضای رؤسای دو سازمان خواهد رسید نیز اشاره کرد و گفت: اخیرا پیش‌نویس تفاهم‌نامه‌ای بین شورای عالی جنگل زیر نظر سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور امضا شده است که براساس آن، اجرای هرگونه طرح بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌ها در مناطق چهارگانه، برعهده سازمان منابع طبیعی خواهد بود. البته واگذاری مدیریت عرصه‌های مد نظر به شهرداری چالوس طبق قانون هیچ مشکلی نداشته و ندارد، ولی باز هم برای رفع ابهام برخی کارشناسان، به این نتیجه رسیدیم که بهتر است تفاهم‌نامه مذکور را با سازمان محیط‌زیست منعقد کنیم تا دیگر هیچ‌کس در هنگام انعقاد قرادادهای «احاله مدیریت» با «حفظ مالکیت» جنگل‌های واقع‌شده در مناطق چهارگانه دچار سوءتفاهم نشود.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: در حال حاضر عرصه‌هایی نظیر پارک جنگلی سی‌سنگان، پارک جنگلی نور و برخی از دیگر بوستان‌های جنگلی شمال نیز در مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست قرار گرفته‌اند، ولی مدیریت طرح جنگلداری آنها با سازمان محیط‌زیست نیست؛ بنابراین سابقه ایجاد پارک‌های جنگلی در مناطق چهارگانه در کشورمان وجود دارد و این اولین باری نیست که چنین اتفاقی رخ می‌دهد که برخی افراد آن را غیرقانونی می‌دانند. ضمن این که باید توجه داشت «مالکیت» تمام مناطق چهارگانه کشور طبق قانون در اختیار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری قرار دارد و صرفا «مدیریت» آنها با هدف حفاظت از حیات وحش و دیگر اهداف تعریف‌شده به سازمان محیط‌زیست سپرده شده است.
وی در ادامه تاکید کرد: وقتی براساس اسناد صادرشده توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست به نام سازمان منابع طبیعی سند خورده‌اند، اجرای طرح‌های جنگلداری گوناگون از جمله ایجاد پارک‌های جنگلی زیر نظر سازمان منابع طبیعی و براساس قراردادهای «احاله مدیریت»، هیچ منافاتی با قانون ندارد؛ چراکه همین حالا، علاوه بر بوستان‌های جنگلی، طرح‌های جنگلداری دیگری نیز در مناطق چهارگانه مختلف از جمله منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی در دست اجرا قرار دارد و اگر قرار بود اجرای طرح‌های جنگلداری در مناطق چهارگانه غیرقانونی باشد، باید بسیاری از پروژه‌های حفاظتی و مدیریتی زیر نظر سازمان منابع طبیعی را تعطیل می‌کردیم.
ضرورت ایجاد پارک جنگلی در شهرستان چالوس به دلیل تردد سالانه میلیون‌ها گردشگر
شعبانیان با بیان این که شهرستان چالوس از جمله مناطق بسیار پرمسافر در سطح کشور محسوب می‌شود، عنوان کرد: وقتی سالانه میلیون‌ها نفر از گردشگران در شهر چالوس اقامت یا از آن عبور می‌کنند و خواه ناخواه بخش زیادی از آنها برای تفریح وارد جنگل‌های حاشیه آن می‌شوند، قطعا نیاز داریم که یک پارک جنگلی مشخص را به عنوان تفرجگاه عمومی البته با رعایت ضوابط محیط‌زیستی در این شهرستان ایجاد کنیم تا احتمال ورود گردشگران به سایر عرصه‌های جنگلی منطقه و در نتیجه، تخریب دیگر جنگل‌های شهرستان کمتر شود؛ به عبارت دیگر، ایجاد پارک‌های جنگلی، نوعی مدیریت جنگلداری محسوب می‌شود که با بوستان‌های عمومی متفاوت است و در هر محدوده‌ای که به پارک جنگلی تبدیل می‌شود، تنها بخشی از منطقه به تفرجگاه عمومی تبدیل خواهد شد و در سایر عرصه‌ها باید طرح‌های حفاظتی اجرا شود.
معاون سازمان منابع طبیعی با تاکید بر این که در کمتر از ۱۰ درصد از اراضی واگذارشده به شهرداری چالوس پارک جنگلی ایجاد خواهد شد، بیان کرد: براساس کتابچه طرح تهیه‌شده توسط کارشناسان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، تنها حدود ۵۰۰ هکتار از اراضی ۵ هزار و ۷۵۸ هکتاری که مدیریت آنها به شهرداری چالوس سپرده شده است، به تفرجگاه عمومی تبدیل خواهد شد که البته در همین محدوده هم قطع هرگونه درختان جنگلی ممنوع است و در سایر مساحت این عرصه‌ها نیز شهرداری موظف به اجرای طرح‌های حفاظتی و جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و قطع درختان است؛ بر همین اساس، ما معتقدیم که اگر آنچه در کتابچه طرح آمده است، به‌درستی اجرایی شود، اراضی جنگلی مد نظر هم حفظ خواهد شد و هم بهره‌وری بهینه‌ای از آنها صورت خواهد گرفت.
وی همچنین خاطرنشان کرد: براساس کتابچه تصویب‌شده در اداره‌کل منابع طبیعی غرب مازندران و کمیته فنی معاونت امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، واگذاری اراضی مد نظر به شهرداری چالوس ۱۵ ساله خواهد بود. در این کتابچه، علاوه بر این که بهره‌وری بهینه از عرصه‌های جنگلی جنوب چالوس مد نظر ما قرار داشت، راهکارهایی را پیش‌بینی کرده‌ایم که هیچ‌گونه آسیبی به جنگل‌ها وارد نشود؛ به نحوی که قرار است در بیش از ۹۰ اراضی واگذارشده، طرح حفاظتی اجرا شود و شهرداری موظف است که با استخدام قرق‌بان‌هایی که صلاحیت آنها توسط اداره‌کل منابع طبیعی استان تایید می‌شود، از قطع درختان، تخریب و تصرف اراضی و قاچاق چوب در این عرصه‌ها جلوگیری کند.
مجری طرح موظف به احیا و غنی‌سازی عرصه‌های تخریب‌شده است
شعبانیان با بیان این که آموزش شهروندان و ترویج فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی از جمله دیگر اهداف طرح ایجاد «پارک جنگلی ورگاویج» محسوب می‌شود، عنوان کرد: با توجه به حضور گسترده گردشگران در شهرستان چالوس در طول سال، شهرداری چالوس به عنوان مجری طرح موظف شده است که ضمن ایجاد پارک جنگلی، براساس چارچوب پیش‌بینی‌شده در کتابچه طرح، اقدامات آموزشی و ترویجی را تحت نظارت اداره‌کل منابع طبیعی غرب مازندران در راستای گسترش فرهنگ حفاظت از جنگل‌ها و عرصه‌های منابع طبیعی بین جوامع محلی و گردشگران انجام دهد.
معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: احیا و غنی‌سازی عرصه‌های تخریب‌شده از جمله دیگر اهداف واگذاری مدیریت بخشی از جنگل‌های جنوب شهرستان چالوس به شهرداری است؛ زیرا متاسفانه حدود یک هزار و ۵۰۰ هکتار از نزدیک ۶ هزار هکتار عرصه مد نظر، بر اثر دپوی غیربهداشتی زباله‌ها در طول سالیان گذشته دچار آسیب شده است و بر همین اساس، در کتابچه طرح پیش‌بینی کرده‌ایم هر شخص یا نهادی که اجرای این طرح را برعهده می‌گیرد، باید اقدامات لازم برای احیای عرصه تخریب‌شده یعنی امحای اصولی و جمع‌آوری زباله‌های دپوشده و مدیریت شیرابه‌های ناشی از آن را انجام دهد.
وی در ادامه یادآور شد: هدف دیگر طرح ایجاد پارک جنگلی ورگاویج، استفاده بهینه از ظرفیت گردشگری با توجه به موقعیت چالوس و حضور میلیون‌ها گردشگر در طول سال در این شهر است و با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان از ظرفیت حضور گردشگران برای درآمدزایی به‌منظور تامین بخشی از منابع مالی لازم برای حفاظت از عرصه‌های جنگلی حاشیه چالوس استفاده کرد.
شهرداری چالوس باید در ۵ سال نخست اجرای طرح، سایت پسماند را بهسازی کند
شعبانیان با تاکید بر این که سیاست کلی سازمان منابع طبیعی، واگذاری مدیریت پارک‌های جنگلی به شهرداری‌ها نیست، گفت: در سال‌های گذشته، تجارب موفقی از واگذاری مدیریت پارک‌های جنگلی به شهرداری‌ها به دست نیامده، زیرا اجرای چنین طرح‌هایی معمولا با کوتاهی و کم‌کاری مدیریت‌های شهری مواجه بوده است و به همین دلیل، در سازمان منابع طبیعی تمایل زیادی برای این که مدیریت پارک‌های جنگلی به شهرداری‌ها واگذار شود، وجود ندارد؛ ولی در این مورد خاص، به دلیل وجود سایت دپوی زباله در بالادست پارک جنگلی ورگاویج، به این نتیجه رسیدیم که بهترین گزینه برای واگذاری مدیریت این عرصه‌ها خود شهرداری چالوس است.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: با توجه به این که حدود یک هزار و ۵۰۰ هکتار از نزدیک ۶ هزار هکتار عرصه مد نظر به دلیل اشتباهات گذشته مدیریت‌های شهری و روستایی منطقه به سایت دپوی زباله تبدیل شده است، اگر می‌خواستیم مدیریت این عرصه را به پیمانکار دیگری به‌جز شهرداری چالوس واگذار کنیم، قطعا آن پیمانکار در مدیریت پسماندهای دپوشده با شهرداری به اختلاف می‌خورد و آسیب ناشی از این اختلافات نیز به عرصه‌های جنگلی وارد می‌شد، بنابراین تصمیم گرفتیم که این عرصه‌ها را به خود شهرداری چالوس واگذار کنیم و از این نهاد تعهد بگیریم که حتما در سال‌های نخست اجرای طرح، اقدامات لازم برای بهسازی سایت پسماند و جمع‌آوری زباله‌های دپوشده در آن را انجام دهد.
وی در پایان تصریح کرد: در حال حاضر شهرداری چالوس به صورت محضری و قانونی تعهد داده است که حتما در پنج سال نخست اجرای طرح پارک جنگلی ورگاویج، پسماندهای دپوشده در محدوده مد نظر را تحت نظارت کارشناسان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور جمع‌آوری و عرصه‌های تخریب‌شده را احیا کند؛ برای این منظور، ضمانت‌نامه‌های محکم و دقیقی از شهرداری دریافت شده است و اگر مدیریت شهری چالوس به تعهدات خود در پنج سال ابتدایی اجرای طرح عمل نکند، سازمان منابع طبیعی می‌تواند مدیریت عرصه‌های واگذارشده را پس بگیرد.
