شناسایی ۲۴ هزار بیمار مبتلا به HIV/ نیمی از مبتلایان بین ۲۵ تا ۳۹ سال هستند

سیداحمد سیدعلی‌نقی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات ایدز ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آخرین وضعیت HIV در کشور و در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مهمترین راه‌های انتقال HIV در کشور کدام است؟ گفت: اعتیاد تزریقی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ در کشور ما شایع بود و بیشتر مبتلایان در آن زمان از طریق اعتیاد تزریقی به بیماری HIV مبتلا شده بودند، اما در حال حاضر الگوی ابتلا به سمت انتقال جنسی رفته است. البته براساس آمارهای تجمیعی که براساس ابتدای دوره تاکنون بوده است، هنوز هم اعتیاد تزریقی و تزریق مشترک پیش است و حدود ۵۸ درصد موارد مبتلا شده مربوط به اعتیاد تزریقی است. اما در آمارهای سال به سال انتقال از طریق راه جنسی پیش است و براساس آمارهای سال ۲۰۲۲ در کشور انتقال از طریق راه جنسی ۵۸ درصد بوده است.

وی ادامه داد: یکی از چالش‌های ما درخصوص HIV مواردی است که تشخیص داده نشده‌اند. ما یک آمار تجمیعی در کشور داریم که موارد ثبت شده از ابتدا تاکنون بوده و حدود ۴۶ الی ۴۷ هزار نفر هستند. همچنین یک آمار تخمینی داریم که موارد زنده مثبت هستند و تخمین زده می‌شود تقریبا ۴۶ هزار نفر باشند که البته با آمار تجمیعی تفاوت دارد. در واقع آمار تجمیعی مربوط به افراد مبتلا چه زنده و چه فوت شده است. اما آمار تخمینی مواردی است که ما تخمین می‌زنیم که حدود ۴۶ هزار نفر مبتلا به HIV زنده در کشور وجود داشته باشند.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات ایدز ایران تصریح کرد: از این تعداد که تخمین زده می‌شود ما حدود ۲۴ هزار نفر را شناسایی کرده‌ایم. این فاصله‌ای که بین موارد تخمین‌زده که ۴۶ هزار نفر هستند و موارد زنده ثبت شده که حدود ۲۴ هزار نفر هستند، نشان می‌دهد که ما درخصوص تست HIV باید فرهنگ‌سازی کنیم، چراکه خیلی از موارد شناسایی نشده‌اند و در جامعه زندگی می‌کنند و از ابتلایشان به این بیماری خبر ندارند از همین رو لازم است که به سمت شناسایی این افراد برویم و بهترین استراتژی این است که بحث خودآزمایی اچ. آی. وی (HIV self-testing) را داشته باشیم و تست را توسعه دهیم و تست فقط در یک سری مراکز خاص مشاوره بیماری‌های رفتاری خلاصه نشود و باید در سایر مراکز بهداشتی و حتی به تدریج در داروخانه‌ها این تست انجام شود، البته حتما باید در این زمینه فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی صورت بگیرد، چراکه تست باید همراه با مشاوره انجام شود و تست بدون مشاوره فایده‌ای ندارد و باید فرد بیمار بعد از تشخیص به درمان متصل شود.

علی‌نقی خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم با زیرساخت‌های مناسب بحث آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی را به صورت جامع داشته باشیم و صرفا منحصر به هفته و روز جهانی ایدز نباشد، می‌توانیم با آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی بحث تست HIV را گسترش دهیم و در صورت لزوم بحث مراقبت و درمان را انجام دهیم.

وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه تعداد مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در کشور داریم؟ گفت: حدود ۱۴۰ مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در کشور داریم و در همه استان‌ها این مراکز وجود دارد، اما اگر تست HIV فقط در این مراکز ارائه شود نمی‌تواند آن فاصله‌ای که ما بین موارد ثبت شده و تخمین‌زده شده را داریم پوشش دهد. ما باید تست را گسترش دهیم تا بتوانیم افراد بیشتری را پوشش دهیم.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات ایدز ایران در پاسخ به این سوال که کم شدن خدمات مراکز کاهش آسیب و تعطیلی این مراکز چقدر می‌تواند خطر انتقال ایدز از طریق تزریق را افزایش دهد؟ گفت: در حال حاضر انتقال از طریق تزریق را بسیار کم می‌بینیم و در بازدیدهایی که داریم تزریق مواد یک انگ محسوب می‌شود به همین دلیل کمتر شده است، اما اگر برنامه‌های کاهش آسیب کاهش پیدا کند، ممکن است دوباره انتقال از این طریق باز گردد. برنامه‌های کاهش آسیب در کشور ما در دنیا پیشتاز است به ویژه برنامه‌های کاهش آسیب در زندان‌ها پیاده شده و به ما کمک‌های زیادی کرده است و ما نباید از این موضوع غافل شویم.

وی گفت: براساس آمار اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت شیوع HIV در بین معتادان تزریقی ۳.۲ درصد است، در حالی که در گذشته این آمارها بسیار بالا بود، اما با اقداماتی که صورت گرفته الان به کمتر از ۵ درصد رسیده است و بنابراین ما باید برنامه‌های کاهش آسیب را با همان قدرت قبلی ادامه دهیم و حواسمان به آگاهی و اطلاع‌رسانی درباره انتقال از طریق جنسی به ویژه به جوانان باشد.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات ایدز ایران درباره میانگین سن ابتلا به کشور گفت: حدود ۵۰ درصد مبتلایان به HIV بین ۲۵ تا ۳۹ سال هستند. اگر زمان ابتلای این افراد را ۵ الی ۶ سال قبل محاسبه کنیم، بنابراین سن ابتلا بین ۲۰ تا ۳۰ سال است، اگرچه بیماری ایدز یک بیماری مزمن غیرکشنده است، اما باید با اطلاع‌رسانی از ابتلای افراد جلوگیری کنیم.

علی نقی درباره نوزادان مبتلا به HIV از طریق مادر مبتلا گفت: آمار این نوزادان بسیار کم شده است و اگر برنامه‌هایمان را در این خصوص ادامه دهیم می‌توانیم سرتیفیکیت در این زمینه دریافت کنیم. در کشورهای اطراف عمان کشوری است که موارد ابتلای نوازد از طریق مادر مبتلا به صفر رسیده است ما هم می‌توانیم با برنامه‌هایی که در حال حاضر از طریق وزارت بهداشت در حال اجرا است، این موارد ابتلا را به صفر برسانیم البته در حال حاضر هم آمار این نوازدان بسیار بسیار کم است.

وی درباره درمان قطعی HIV در دنیا و واکسن HIV گفت: ایدز درمان قطعی ندارد و هنوز واکسنی برای آن تهیه نشده است، اما با درمان‌هایی که در حال حاضر وجود دارد که درمان‌های بسیار خوب و موثری است بیماری کاملا قابل کنترل بوده و این افراد می‌توانند مانند سایر افراد عادی در جامعه زندگی کنند. از نظر دارو نیز تحریم‌ها در دوره‌ای برای کشور ما مشکل ایجاد کرد، اما با توجه به اینکه شرکت‌های ایرانی نیز این داروها را تولید می‌کنند در حال حاضر برای دارو مشکلی نداریم و بیماران می‌توانند در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری این داروها را به صورت رایگان تهیه کنند.