دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی:
استاد نخبه با حقوق اندک نمی‌تواند در مرجعیت علمی مشارکت کند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در همایش مرجعیت علمی تاکید کرد: تحقق مرجعیت علمی علاوه بر رسیدن به قله‌ها، مرزهای دانش، توانمندی در رفع نیاز بشر به مراجعه حداکثری دانشمندان نیاز دارد.
به گزارش به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در افتتاحیه نخستین همایش ملی مرجعیت علمی که امروز دوشنبه، ۲۹ آبان ۱۴۰۲ در محل کتابخانه ملی برگزار شد، اظهار کرد: علم و فناوری مهمترین رکن پیشرفت جامعه بشری است و از آنجایی که علم و فناوری به سرعت در حال تغییر و تحول است؛ بنابراین باید سرعت خودمان را بیش از پیش کنیم تا بتوانیم به نقطه مطلوب مدّ نظر برسیم.
حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه ادامه داد: مقام معظم رهبری سیاست‌های کلی علم و فناوری را ابلاغ کرده‌اند، منظومه و مجموعه سخنان رهبری در باب حکمرانی علمی شاید ۲ تا ۳ کتاب باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: با توجه به اینکه ۱۳ سال از تصویب سند نقشه جامع علمی کشور گذشته است؛ بنابراین هم اکنون نیازمند بازنویسی و تکمیل آن هستیم.
وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری نخستین بار در ۱۳۸۵ موضوع مرجعیت علمی را مطرح کردند و فرمودند که ایران باید در یک افق ۵۰ساله ایران باید به مرجعیت علمی دست یابد.
حجت الاسلام خسروپناه با طرح چند پرسش گفت: یکی اینکه مرجعیت علمی به چه معناست؟ ثانیا مرجعیت علمی چگونه محقق می‌شود؟ آیا مرجعیت علمی به معنای داشتن رتبه اول یا جزو رتبه‌های اول در جهان در تدوین مقالات است؟ باید گفت هم آری هم خیر. خیر، برای اینکه مقالات شرط لازم هستند اما شرط کافی نیستند.
وی تأکید کرد: اینکه گمان کنیم فقط با همین مقالات امکان دستیابی به مرجعیت علمی را داریم، قطعا تصور نادرستی است و همچنین اگر نیاز به تدوین مقالات به خصوص مقالات بین المللی را نداریم، قطعا تصور ناصوابی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: آیا مرجعیت علمی به معنای قدرت علمی است؛ قدرت علمی به معنای مرجعیت علمی شرط لازم است نه شرط کافی، آیا مرجعیت علمی رسیدن به قلّه‌ها و مرزهای دانش و شکوفایی استعدادهای اجتماعی جامعه در حوزه نظر یا عمل است؟ این تعریف از تعریف قبل دقیق‌تر است، اما شرط سوم تحقق مرجعیت علمی علاوه بر رسیدن به قلّه‌ها و مرزهای دانش و توانمندی در رفع نیاز بشر، مراجعه حداکثری دانشمندان، نخبگان و کشورها به ایران است. اگر قرار باشد مقاله‌ای بنویسیم و نظریه‌پردازی کنیم، اما دیگران به ما رجوع نکنند مرجعیت علمی تحقق پیدا نمی‌کند؛ بنابراین باید کاری کنیم تا کشورها بیشتر به سراغ ایران بیایند.
خسروپناه درباره چگونگی پیدایش مرجعیت علمی از نظر تا عمل گفت: گام اول در این زمینه کشف نظریه علم و فناوری در فلسفه اسلامی است. فلسفه علم و فناوری زیربنای علم و فناوری است، اما در فلسفه علم نظریه‌های مختلفی وجود دارد، باید مشخص کنیم که نظریه ما در ایران در باب علم و فناوری چیست؟ با ظرفیت بزرگان حکیم و نخبه‌ای که در کشور داریم می‌توانیم نظریه خودمان را مشخص کنیم.
وی ادامه داد: گام بعدی گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی علم در اسلام و تمدن اسلامی است. مهمترین مرجع ما شیعیان، کتاب اصول کافی است، بر این اساس جایگاه عقل و تفکر قبل از علم است، در محله بعد علم و توحید قرار دارد، در این زمینه گفتمان‌سازی لازم صورت نگرفته است. دانشمندانی نظیر خواجه نصیرالدین طوسی در قرن هفتم با مشکلات فراوانی که داشت توانست ۲۰۰ جلد درباره ریاضیات و علوم ریاضی تدوین کند. او در طبیعیات، طب و پزشکی، فقه و علوم مختلف حکیم بود. این افراد با تلاش فراوان علم را به اینجا رساندند، با بی‌توجهی نمی‌توان تولید علم داشت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: برای شناخت دانشمندان و اندیشمندان کشورمان نظیر ملّاصدرا، خواجه نصیرالدین و شیخ بهایی به جوانان باید گفتمان‌سازی لازم ایجاد شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد کمی از اعضای هیئت علمی در تولید علم مشارکت جدی دارند، باید برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد تا اساتید بیشتری در تولید علم مشارکت داشته باشند.
خسروپناه گام بعدی دستیابی به مرجعیت علمی را تدوین حکمرانی علم و فناوری دانست و افزود: حکمرانی با حکومت‌داری علم و فناوری متفاوت است، با حکومت‌داری علم و فناوری نمی‌توان به مرجعیت علمی دست یافت چراکه حکمرانی علم و فناوری از سیاستگذاری تا تنظیم‌گری و تصدی‌گری را شامل می‌شود. دولت نمی‌تواند سیاستگذاری، تنظیم‌گری و تصدی‌گری را برعهده داشته باشد و بگوید که نخبگان کشور تصدی‌گری کنند، اما در حکمرانی علم و فناوری نخبگان در سیاستگذاری و تصدی‌گری نقش دارند. نقشه جامع علمی کشور سند مهمی است اما بخشی از حکمرانی علم و فناوری است.
وی مرحله بعدی دستیابی به مرجعیت علمی را تحقق حکمرانی علم و فناوری اعلام کرد و گفت: برای تحقق حکمرانی علم و فناوری مشارکت وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی کافی نیست باید سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها نیز باید در این زمینه مشارکت داشته باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب در این زمینه ادامه داد: باید مشکلات مالیاتی دانش‌بنیان‌ها، حضور همه نخبگان داخل و خارج از کشور و موانع دوشغله بودن دانش‌بنیان‌ها در کشور حل شود چراکه تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود دستیابی به مرجعیت علمی ناممکن است.
خسروپناه با بیان اینکه مرجعیت علمی به تعاملات بین‌المللی نیاز دارد، گفت: رژیم صهیونیستی و آمریکا با تحریم اشخاص نمی‌خواهند تعامل بین‌المللی نخبگان ایرانی شکل گیرد اما ما خودمان را تحریم نکنیم. اجازه دهیم که نخبگان خارج از کشور امکان فعالیت علمی در کشور را داشته باشند که دولت باید در این زمینه تسهیل‌گری لازم را داشته باشد.
وی با تأکید بر باورمندی به مرجعیت علمی عنوان کرد: سازمان برنامه و بودجه باید به مرجعیت علمی باور داشته باشد و بودجه معیشتی استادان را جدی بگیرد. استاد نخبه با حقوق اندک نمی‌تواند در مرجعیت علمی مشارکت کند، البته که این مشارکت جهادگونه وجود دارد. بودجه پژوهشی نیز باید به دانشگاه‌ها برمبنای قوانین پرداخت شود. بسیاری از دستگاه‌های آزمایشگاهی نیاز به به‌روزرسانی دارند که باید بودجه مورد نیاز آن‌ها تامین شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان گفت: اگر شهدای علمی نظیر شهید فخری‌زاده‌ها و شهدای زنده امروز را نداشتیم جایگاه علمی ما به این نقطه آبرومند نمی‌رسید امیدواریم مسئولان برای حل مشکلات برنامه ریزی جدی داشته باشند.
