نماینده UNDP در ایران در گفت‌وگو با ایلنا:
ژاپن سالانه یک میلیون دلار به طرح جهانی حفاظت از تالاب‌های ایران کمک کرده است
توقف اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ ربطی به تحریم‌ها نداشت
نماینده مقیم UNDP در ایران با تاکید بر این که توقف اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی ربطی به تحریم‌ها نداشت، گفت: در ۱۰ سال گذشته، دولت ژاپن مشارکت سخاوتمندانه‌ای را در طرح جهانی حفاظت از تالاب‌های ایران انجام داده و سالانه یک میلیون دلار به این طرح کمک کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در دهه‌های گذشته «نهاد بین‌المللی UNDP» که از آن تحت عنوان «برنامه توسعه ملل متحد» یا «برنامه عمران ملل متحد» یاد می‌شود و یکی از زیرمجموعه‌های سازمان ملل به حساب می‌آید، در اجرای پروژه‌های محیط‌زیستی گوناگونی با دولت جمهوری اسلامی ایران همکاری کرده که از جمله آنها می‌توان به «طرح جهانی حفاظت از تالاب‌های ایران» به‌ویژه با هدف نجات دریاچه ارومیه اشاره کرد که با حمایت مالی دولت ژاپن اجرا شده است. در این زمینه همچنین می‌توان به «پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی» اشاره کرد که اجرای آن از سال ۲۰۰۲ با کمک UNDP و با حمایت مالی صندوق جهانی محیط‌زیست (GEF) آغاز شد، اما در سال ۲۰۱۸ شاهد توقف اجرای این پروژه بودیم.
نکته حائز اهمیت آن است که سال ۲۰۱۸ دقیقا مصادف با زمان خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه علیه ایران است و از آن زمان به بعد، تحریم‌های بانکی شدید باعث دشوار شدن دریافت کمک‌های مالی بین‌المللی برای اجرای پروژه‌های محیط‌زیستی در کشورمان شده. با این وجود، اخیرا اشتفان پریزنر، نماینده مقیم سازمان ملل متحد در ایران در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرد که «اجرای طرح جهانی حفاظت از تالاب‌ها در ایران هیچ‌گاه قطع نشده است و سازمان ملل همچنان خود را متعهد می‌داند که از اجرای تمام برنامه‌های مربوط به احیای دریاچه ارومیه حمایت کند.» او البته اذعان کرد که «تحریم‌ها، تامین منابع مالی لازم برای ارائه کمک‌های بین‌المللی به ایران را دشوارتر کرده است.»
کمک‌های بین‌المللی در مقابل مشکلات ناشی از تغییر اقلیم برای ایران اندک است
در همین راستا در گفت‌وگو با کلودیو پروویداس، نماینده مقیم UNDP در ایران، این سوال را مطرح کردیم که تحریم‌ها چه مشکلاتی را برای حفاظت از محیط‌زیست و مقابله با آثار مخرب ناشی از تغییرات اقلیمی در کشورمان ایجاد کرده است که او نیز در پاسخ به خبرنگار ایلنا گفت: تحریم‌ها در هر زمانی می‌تواند بر هر کشوری تاثیر منفی بگذارد و شرایط مالی را برای حفاظت از محیط‌زیست دشوار کند؛ البته در سال‌های اخیر ایران مثل بیشتر کشورها موفق شده است که کمک‌های مالی جهانی را دریافت کند، ولی قطعا تحریم‌ها دریافت این کمک‌ها را برای ایران دشوارتر کرده و کاهش میزان دریافت کمک‌های بین‌المللی را در چند سال گذشته به همراه داشته است.
وی افزود: در کشورهایی مثل ایران که به‌شدت تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار دارند، میزان کمک‌های مالی جهانی که برای مقابله با تبعات تغییر اقلیم به ایران می‌رسد، نسبت به مشکلات متعددی که این پدیده برای این کشور به وجود آورده است، در حداقل ممکن قرار دارد و مقدار کمک‌ها به اندازه‌ای نیست که بتواند تاثیر مهمی بر کاهش معضلات ناشی از تغییر اقلیم بر ایران بگذارد. این در حالی است که ظرفیت‌های فراوانی برای اجرای پروژه‌های مورد نیاز ایران به‌منظور مقابله با آثار منفی ناشی از تغییرات اقلیمی وجود دارد که برای انجام آنها باید کمک‌های مالی بیشتری جذب شود.
تحریم‌ها تاثیری بر ارائه کمک‌های مالی مربوط به نجات دریاچه ارومیه نداشته است
پروویداس همچنین در پاسخ به این سوال که آیا در سال‌های اخیر، تحریم‌ها باعث ایجاد مشکل در زمینه ارائه کمک‌های مالی مربوط به اجرای طرح جهانی حفاظت از تالاب‌های ایران به‌ویژه در زمینه نجات دریاچه ارومیه شده است یا خیر، عنوان کرد: تحریم‌ها تاثیری بر ارائه کمک‌های مالی مربوط به طرح جهانی حفاظت از تالاب‌های ایران و نجات دریاچه ارومیه نداشته است و ارائه این کمک‌ها توسط دولت ژاپن به عنوان حامی مالی این طرح همچنان ادامه دارد؛ به نحوی که در ۱۰ سال گذشته، دولت ژاپن مشارکت سخاوتمندانه‌ای را در طرح جهانی حفاظت از تالاب‌های ایران انجام داده است و سالانه یک میلیون دلار به این طرح کمک کرده که کاملا قابل قبول است.
نماینده UNDP در ایران ادامه داد: در ۵ سال گذشته، دولت ایران به‌دنبال امتحان کردن راهکارهای متفاوتی برای نجات دریاچه ارومیه بوده و در تلاش بوده است که متوجه شود آیا باید با استفاده از همان روش‌های قبلی به احیای این دریاچه بپردازد یا نیاز دارد که راهکارهای جدیدی را در این زمینه امتحان کند. با این حال، در طول ۱۰ سال اخیر، کمک‌های مالی دولت ژاپن به طرح حفاظت از تالاب‌های ایران ادامه داشته و این طرح موفقیت‌های را نیز به دست آورده است، اما باید توجه داشت که از ابتدا هم قرار نبوده است که کمک‌های ژاپن به‌تنهایی بتواند تمام تالاب‌های ایران یا حتی صرفا دریاچه ارومیه را نجات دهد.
وی با بیان این که مساحت حوضه آبخیز دریاچه ارومیه حدود ۵۰ هزار کیلومتر مربع است، گفت: در بسیاری از اراضی مربوط به این حوضه آبخیز، کشاورزی انجام می‌شود و بخش کشاورزی مهمترین مصرف‌کننده آب در این منطقه است. بنابراین اصلاح شیوه مصرف آب در بخش کشاورزی و ترویج کشاورزی هوشمندانه، نقش بسیار مهمی در تامین آب مورد نیاز برای نجات دریاچه ارومیه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که باید فرهنگ کشاورزی در حدود یک هزار روستای واقع‌شده در حاشیه دریاچه ارومیه اصلاح شود، اما تا کنون با کمک‌های دولت ژاپن، طرح‌های آزمایشی مربوطه در کمتر از ۱۰۰ روستای اطراف این دریاچه اجرا شده است.
طرح آزمایشی ترویج کشاورزی هوشمندانه باید در مقیاس وسیع‌تری اجرا شود
پروویداس با اشاره به برنامه‌ریزی دولت و مجلس ایران برای تدوین برنامه هفتم توسعه گفت: می‌دانیم که ایران در حال تدوین برنامه توسعه جدید است و توصیه کرده‌ایم که در این برنامه حتما به ترویج کشاورزی هوشمندانه در مناطق مختلف کشور توجه شود. اجرای این کار، بخصوص در حاشیه دریاچه ارومیه به‌شدت ضروری است، زیرا مطالعات نشان می‌دهد که با اصلاح شیوه‌های آبیاری در روستاهای اطراف دریاچه، می‌توان بدون کاهش میزان تولید محصول، تا ۳۰ درصد در مصرف آب کشاورزی در این منطقه صرفه‌جویی کرد. همچنین با انجام کشاورزی‌های بهتر و تغییر محصولات در حال کشت در روستاهای اطراف دریاچه ارومیه، می‌توان تا ۴۰ درصد در مصرف آب کشاورزی در این منطقه صرفه‌جویی کرد.
نماینده UNDP در ایران ادامه داد: برای این که بتوان محصولات در حال کشت در روستاهای اطراف دریاچه ارومیه را تغییر داد، باید شرایطی برای توزیع مناسب محصولات جدید در بازار ایجاد شود؛ در همین راستا، اخیرا برخی شبکه‌های فروش اینترنتی کالا در ایران از این پروژه حمایت کرده‌اند تا بتوانیم خیال کشاورزان را راحت کنیم که اگر محصولات در حال کشت خود را تغییر دهند، حتما تولیدات جدید آنها به فروش خواهد رفت. امسال تاثیر مثبت اجرای این طرح را در تعدادی از روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه مشاهده کردیم، اما برای کاهش مصرف آب در این منطقه، نیاز است که این طرح در روستاهای بیشتری اجرا شود.
پروویداس در همین راستا اظهار داشت: در حال حاضر قدم‌های اول را برای گسترش طرح کشاورزی هوشمندانه در حاشیه دریاچه ارومیه برداشته‌ایم و اقدامات لازم را در برخی روستاها به صورت آزمایشی انجام داده‌ایم، اما برای کسب موفقیت بیشتر از اجرای این طرح، نیاز داریم که آن را در مقیاس وسیع‌تری اجرا کنیم. این در حالی است که ایران یک کشور توسعه‌یافته و با درآمد بالا محسوب نمی‌شود که بتواند مانند کشورهای پیشرفته در اجرای این‌گونه پروژه‌ها، خودش مسئولیت اصلی تامین سرمایه را برعهده بگیرد؛ بنابراین نتایج اجرای چنین برنامه‌هایی در ایران با کشورهای توسعه‌یافته متفاوت است.
وی در ادامه تاکید کرد: استراتژی UNDP در طرح جهانی حفاظت از تالاب‌ها و نجات دریاچه ارومیه، این است که آمارها و نتایج به‌دست‌آمده از اجرای طرح‌های آزمایشی در روستاهای مختلف را به نهادهای دولتی ایران ارائه دهیم، اما در نهایت تصمیم‌گیری برای گسترش اجرای چنین طرح‌هایی با خود دولت ایران است.
آمار دقیق جمعیت یوزپلنگ پس از توقف اجرای پروژه بین‌المللی مشخص نیست
پروویداس در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که آیا در سال ۲۰۱۸، تحریم‌ها باعث متوقف شدن اجرای پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی شد یا خیر، توضیح داد: من از سال ۲۰۱۹ به عنوان نماینده UNDP در ایران منصوب شدم و قبل از حضور من در تهران، پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی متوقف شده بود. با این وجود، می‌توان گفت که از گذشته تا امروز، عوامل مختلفی باعث کاهش جمعیت یوزپلنگ در ایران شده و وضعیت نامناسب امروز را به وجود آورده است، به نحوی که در گذشته جمعیت یوزپلنگ بر اثر شکار آسیب می‌دید، اما در حال حاضر، تصادفات جاده‌ای نقش موثری در کاهش جمعیت یوز دارد.
نماینده UNDP در ایران خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین دستاوردهای پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در زمان اجرای آن، افزایش آگاهی‌های عمومی مردم ایران درباره یوزپلنگ بود؛ به نحوی که مشاهده می‌کنیم بسیاری از شهروندان به مسائل مربوط به یوزپلنگ آسیایی توجه دارند و حتی زمانی تصویر یوزپلنگ روی پیراهن تیم ملی فوتبال درج شد. این‌ها جزو نتایج مهم اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی بود، اگرچه با توقف اجرای پروژه، برخی دستاوردهای آن بخصوص در زمینه پایش جمعیت یوزپلنگ با مشکل مواجه شده است.
وی افزود: در حال حاضر که اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی متوقف شده، ما دقیقا نمی‌دانیم که چه تعداد یوزپلنگ در طبیعت باقی مانده است و فکر نمی‌کنم هیچ‌کس در ایران درباره آمار جمعیت یوز اطلاعات دقیقی داشته باشد. علت اصلی توقف اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ نیز متوقف شدن کمک‌های مالی بین‌المللی مربوط به آن بود.
UNDP برنامه نداشت که رأسا اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ را متوقف کند
پروویداس در پاسخ به این سوال که آیا توقف ارائه کمک‌های مالی و در نتیجه متوقف شدن اجرای پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به تحریم‌ها یا مشکلات سیاسی ارتباط داشت یا خیر، اظهار داشت: نه، من این‌طور فکر نمی‌کنم، چراکه حتی تا همین امروز کمک‌های مالی GEF (صندوق جهانی محیط‌زیست) به ایران برای اجرای پروژه‌های محیط‌زیستی ادامه دارد و این صندوق هیچ‌گاه کمک‌های خود به این کشور را متوقف نکرده است.
نماینده UNDP در ایران تاکید کرد: به طور خاص درباره پروژه یوزپلنگ آسیایی می‌توان گفت که بر اثر یک روند طبیعی، کمک‌های مالی بین‌المللی مربوط به این پروژه به انتها رسید و همین مساله باعث متوقف شدن اجرای این پروژه شد.
وی در پایان تصریح کرد: UNDP برنامه‌ای نداشت که رأسا اجرای پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی را متوقف کند و درباره سایر پروژه‌های محیط‌زیستی مربوط به ایران نیز چنین برنامه‌ای نداریم.
