واکنش بهزیستی به انتقادها درباره غربالگری معتادان متجاهر/ با سرانه ۴۲ هزار تومانی در تامین یک وعده غذا برای متجاهران مانده ایم

«فرهاد اقطار» معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره انتقادها به سیستم غربالگری معتادان متجاهر گفت: اصل برنامه مراکز ماده ۱۶ غربالگری است و همه دستگیری‌ها قبل از اینکه حکم قضایی دریافت کنند، باید وارد مرکز غربالگری شوند که در آنجا پزشک، روانپزشک و پرستار، روانشناس و… حضور دارد.

وی ادامه داد: در این مرکز در ابتدا باید ثابت شود که این فرد معتاد است چراکه در موارد زیادی است که ممکن است فرد معتاد نباشد و صرفا متکدی و بی‌خانمان بوده است و در این طرح‌ها دستگیر شده است اما زمانی که از وی تست گرفته می‌شود مشخص می‌شود که تست او منفی است. بنابراین اولین موضوع این است که ثابت شود فرد معتاد است چراکه بعد می‌تواند از ما شکایت کند. پس از اینکه ثابت شد فرد معتاد است، براساس آیین نامه افراد معتاد بین ۱۸ تا ۶۵ در مراکز ماده ۱۶ پذیرش می‌شوند. این موضوع هم به بهزیستی ربطی ندارد بلکه این کار براساس آیین نامه ستاد مبارزه با مواد مخدر در خصوص مراکز ماده ۱۶ انجام می‌شود. اگر فرد کمتر از ۱۶ سال داشته باشد حتی اگر متجاهر هم باشد نباید به مراکز ماده ۱۶ برود چراکه این فرد اگر وارد مرکز ماده ۱۶ شود علاوه بر اعتیاد دچار آسیب‌های دیگر نیز می‌شود.درباره این فرد صرفا باید درمان‌های ماده ۱۵ انجام شود.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: همچنین افراد معتاد متجاهر بیش از ۶۵ سال هم نباید در مراکز ماده ۱۶ براساس قانون پذیرش شود. افراد بیش از ۶۵ سال به علت کهولت سن و عارضه‌هایی دارند نباید در مراکز ماده ۱۶ نگهداری و درمان شوند. بنابراین براساس قانون و آیین نامه ستاد مبارزه با مواد مخدر فردی که در طرح‌ها جمع آوری می‌شود در صورتی که معتاد بوده و کمتر از ۱۸ سال و بیش از ۶۵ سال نداشته باشد در مراکز ماده ۱۶ پذیرش می‌شود. پذیرش و نگهداری از افراد دارای صغر و کبر سن برعهده وزارت بهداشت است و آیین نامه آن نیز نوشته شده است و این موضوع هیچ ربطی به بهزیستی ندارد.

اقطار با تاکید براینکه همچنین براساس آیین نامه افرادی که در مراکز ماده ۱۶ پذیرش می‌شوند نباید دارای زخم باز یا بیماری‌های مسری داشته باشند و نگهداری از فردی که دارای زخم باز است برعهده وزارت بهداشت است، گفت: این فرد باید تحویل وزارت بهداشت شود تا زمانی که زخمش بهبود یابد. در ساختار مصوب رسته‌های درمانی شامل پزشک، پرستار و… دیده نشده است. در طرح‌های ساماندهی بعضا افرادی که اعتیاد ندارند جمع آوری شوند از جمله بی‌خانمان‌ها، متکدیان، دخترانی که از خانه فرارکرده‌اند و… که جای نگهداری و ساماندهی آنان در مراکز ماده ۱۶ نیست.

وی با اشاره به هزینه غربالگری گفت: هزینه‌ای که برای غربالگری پرداخت می‌کنند بسیار پایین است و شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر به ویژه در تهران نظارت کامل بر مراکز غربالگری دارند بنابراین امکان ندارد که به غیر از دلایلی که مطرح شد فردی معتاد باشد و شرایط پذیرش داشته باشد اما در مرکز غربالگری پذیرش نشود. اطلاعات این افراد براساس کد یونیک ثبت اسکن عنبیه در سامانه‌های ما ثبت می‌شود و اینگونه نیست که این افراد رها شوند. آنقدر میزان سرانه پایین است که اصلا نمی‌توانیم هزینه غربالگری را به صورت جداگانه پرداخت کنیم ما با سرانه ۴۲ هزار تومان در تامین یک وعده غذا برای این افراد مانده ایم و عدد سرانه بسیار پایین است.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: براساس قانون معتاد مجرم است مگر خودش به مرکز ماده ۱۵ مراجعه کرده و درمان شود. اما چنانچه مراجعه نکرد و متجاهر بود به مراکز ماده ۱۶ منتقل می‌شود. فرد دو دوره سه ماهه می‌آید و در شرایط کرونا تا یکسال نگهداری می‌شد اگر این فرد ترک نکرد و یا بعد از اتمام مدت زمان نگهداری دوباره اعتیاد او برگشت باید با او به عنوان یک مجرم برخورد کرد و مسئول آن سازمان بهزیستی نیست. متاسفانه در موارد بسیاری فرد به طور مثال برای ۱۱ بار دستگیر می‌شود و در مرکز دوره خود را طی کرده و دوباره به بعد از خروج اعتیاد او برمی‌گردد.

اقطار درباره اقدامات شهرداری تهران درخصوص نگهداری معتادان متجاهر و دارای زخم باز گفت: با تشکر از شهرداری تهران که بسیار خوب در این زمینه ورود کرده است هم یاورشهرها را راه اندازی کرده است و هم مرکزی برای افراد دارای زخم باز راه اندازی شده است. در مرکز غربالگری اگر معتادی دارای زخم باز یا بیماری مسری باشد به این مرکز معرفی می‌شود و این هماهنگی بین بهزیستی و شهرداری وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه سیستم غربالگری نیاز به اصلاح دارد، گفت: اما نکته‌ای که وجود دارد این است که از آنجا که این مراکز برای شناسایی معتادان متجاهر است به سایر حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی متصل نشده است. ما در این زمینه نشست‌های مکرری با ستاد مبارزه با مواد مخدر داشتیم تا این مرکز را به سایر حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی متصل نماید. این نقطه ضعفی است که در وجود دارد یعنی باید مرکز غربالگری با سایر نهادهای مسئول در آسیب‌های اجتماعی از جمله وزارت رفاه، کمیته امداد، بهزیستی، شهرداری و… حضور داشته باشند تا افرادی که به مرکز غربالگری وارد می‌شوند اما معتاد متجاهر نیستند توسط این دستگاه‌ها تعیین تکلیف شوند. باید سیستمی طراحی شود تا این افراد در مرکز غربالگری تعیین تکلیف شوند. تا این ظرفیت‌ها مشخص نشود و تا این سیستم طراحی نشود این روند در مرکز غربالگری ادامه خواهد داشت.