یافته محققان دانشگاه تهران درباره تأثیر منفی پدیده سایه بر داده‌های دریافتی از تصاویر ماهواره‌ای

به گزارش ایلنا از روابط عمومی دانشگاه تهران، گروهی از محققان دانشگاه تهران در پژوهشی به سرپرستی دکتر سید کاظم علوی‌پناه نشان دادند که سایه اثرات منفی قابل ملاحظه‌ای بر اطلاعات خصوصیات سطح زمین استخراج شده از تصاویر ماهواره‌ای می‌گذارد. 

سید کاظم علوی‌پناه، استاد دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران با اشاره به نتایج این پژوهش گفت: سایه، پدیده‌ای است که در علوم مختلف از جمله ریاضیات، هندسه، فیزیک، هنر، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، علوم مکانی، نجوم، انرژی، کیهان‌شناسی، سنجش از دور و … از اهمیت بالایی برخوردار است. 

وی افزود: در سال‌های گذشته توجه زیادی به این پدیده در علوم مختلف شده است. با این حال، امروزه نیز یکی از زمینه‌های جذاب تحقیقاتی برای محققان در بهترین دانشگاه‌ها و مراکز علمی دنیا است و هنوز بسیاری از ابعاد و جنبه‌های مختلف آن برای دانشمندان جهان پنهان و ناشناخته است. 

استاد تمام دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران با بیان اینکه بررسی اثرات پدیده سایه بر روی داده‌های دریافتی از تصاویر ماهواره‌ها حاصل یک کار گروهی سه‌ساله جمعی از محققان دانشگاه تهران است، اظهار داشت: این تیم تحقیقاتی ۳ سال بر روی این موضوع کار کرده و در طول این مدت بیش از ۱۰۰۰ مقاله مختلف در زمینه اثرات سایه را به صورت دقیق و با جزئیات کامل بررسی کردند. خروجی این کار پژوهشی به صورت یک مقاله مروری با عنوان «The Shadow Effect on Surface Biophysical Variables Derived from Remote Sensing: A Review» در مجله Land به چاپ رسید. 

علوی پناه گفت: مطالب استنباط شده از این مقالات در قالب اثرات سایه بر اطلاعات خصوصیات سطح استخراج شده توسط ماهواره‌ها در محدوده‌های طیفی انعکاسی، حرارتی و راداری شامل پوشش گیاهی، رطوبت سطح، آب، خاک، برف، سطوح نفوذناپذیر، دمای سطح / جزایر حرارتی شهر، کاربری زمین و … دسته‌بندی و ارائه شد. 

وی افزود: نتایج این مقاله مروری نشان داد که سایه اثرات منفی قابل ملاحظه‌ای بر اطلاعات خصوصیات سطح زمین استخراج شده از تصاویر ماهواره‌ای می‌گذارد. از این رو، برای بهبود و بازیابی اطلاعات باید از الگوریتم‌های حذف اثرات سایه استفاده کرد که جزئیات آن به صورت مبسوط در مقاله ارائه شده است. همچنین در این مقاله اشاره شد که سایه می‌تواند اثرات مثبتی نیز در بازیابی اطلاعات خاص از تصاویر ماهواره‌ای داشته باشد. 

گفتنی است در سال‌های گذشته، سید کاظم علوی پناه استاد گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران، ایده‌های خاصی در رابطه با پدیده سایه شامل ذات و ماهیت سایه، اثرات مثبت و منفی سایه و… در سخنرانی‌های خود در مجامع علمی و پژوهشی مختلف در سطح جهان مطرح کرده است. 

وی همچنین به جنبه‌های ادبی، هنری و فلسفی سایه در پیشگفتار کتاب‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و پادکست‌های مختلف به صورت مبسوط پرداخته است که مورد توجه و استقبال واقع شده است. دکتر علوی پناه بر این باور است که باید علم، ادب، هنر و فناوری همگرا شود تا سبب هم‌افزایی شود. 

استاد گروه سنجش از دور دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران با این باور که اکنون هر شاخه از علم راه خود را می‌روند و لازم است در آینده نزدیک علوم بین‌رشته‌ای خلاءهای جدید را پر کنند، در تلاش برای تبیین ساختار نوین برای همگرایی و هم‌افزایی از طریق علم، ادب، هنر و فناوری است. 

در این کار تحقیقاتی علاوه بر تیم ایرانی، اساتید دانشگاه‌های برتر جهان از کشورهای آلمان، آمریکا، کانادا، انگلیس، دانمارک، استرالیا و چین نیز به صورت مؤثر مشارکت داشتند. 

این مقاله و نتایج کامل آن در لینک https://www.mdpi.com/2073-445X/11/11/2025 در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران است.