اعتراض را باید در حد قانون مطرح کرد/ در کشوری که یک بار انقلاب شده، هیچ انقلاب دیگری رخ نخواهد داد/ مردم حاضر نیستند به عقب برگردند/ معترضان پای گفت‌وگو نیامدند

«محسن ایمانی نائینی» رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که با توجه به تاکیدهای مسئولان درباره تفکیک کردن معترضان از اغتشاشگران و آگاهی آنها نسبت به خواسته‌های افراد معترض در این ایام، چه راهکاری را می‌توان برای شکل‌گیری گفتمان و شنیده شدن صدای معترضان در پیش گرفت؟ توضیح داد: وقتی افراد مطالباتی دارند و در قالب احزاب و گروه‌های مختلف می‌خواهند خواسته‌هایی را مطرح کنند یا راهپیمایی داشته باشند، باید از وزارت کشور مجوز بگیرند و دلیلش این است که کسانی مسئولیت این افراد در خیابان را برعهده داشته باشند تا اگر به جایی آسیب رسید، سراغ همین افراد بیایند که مسئولیت قبول کرده‌اند و از آن‌ها بخواهند که خسارت مردم یا اماکن دولتی را بپردازند. 

او با تاکید بر اینکه ریختن در خیابان یعنی‌ عدم رعایت قانون گفت: خسارت زدن به مردم و مشاغل آن‌ها، حمله کردن به مردم و… زمینه‌هایی است که باعث ضرب و شتم مردم و شهادت عده‌ای شده است. رهبر انقلاب نیز می‌فرمایند این حرکات، اغتشاش است و اعتراض نیست. اگر کسی اعتراضی دارد در هر فضایی سازوکار وجود دارد. 

نظام جمهوری اسلامی ایران نظامی مستحکم است

رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: دانشجویان می‌توانند برای تجمع خود مجوز بگیرند و بگویند که می‌خواهند چه نکاتی را مطرح کنند. در این مدت گاهی این موارد رعایت نشد و نشان داد که عده‌ای تحت تاثیر رسانه‌های بیگانه باورشان شده که نظام در حال از بین رفتن است و آخرین حرف‌های زشتی که می‌توانستند بزنند را زدند و آخرین کارهایی که می‌توانستند را انجام دادند، ولی باید گفت نظام جمهوری اسلامی ایران نظامی مستحکم است و من ندیدم در کشوری که انقلاب شده باشد، انقلاب دیگری رخ داده باشد. انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ روسیه، انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب نیکاراگوئه، انقلاب کوبا و الجزایر و… همه انقلاب‌هایی بود که در حال بررسی آن‌ها هستم و تا اینجای کار دریافته‌ام که وقتی انقلابی در برخی کشورها رخ داد، انقلاب دومی را تجربه نکردند. 

مردمی هم که زندگی‌شان سخت می‌گذرد حاضر نیستند با اغتشاشگران همراه شوند

ایمانی نائینی در واکنش به ادعای مخالفان و دشمنان نظام مبنی بر اینکه اعتراضاتی که در ایران رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به انقلابی دیگر در کشور شود، گفت: در کشوری که یک بار انقلاب شده است، هیچ انقلاب دیگری رخ نخواهد داد. شاه وقتی از ایران رفت می‌گفت من بروم ایران می‌شود، ایرنستان و تعبیرش این بود که تا در ایران هست، اینجا ایرانستان نمی‌شود. آمریکا و اسرائیل در صدد کوچک کردن همه کشورهای اسلامی هستند و منحصر به ایران هم نیست و باید نسبت به این جریان‌های تجزیه طلب و اتفاقاتی که رخ می‌دهد حساس باشیم. کشور می‌تواند در این شرایط آسیب ببیند و عده‌ای بی‌گناه شهید شوند، اما نظام جمهوی اسلامی سرجای خودش باقیست و استحکام دارد و حمایت مردمی پشت آن هست. با اینکه همین مردم حامی هم مشکلاتی دارند و تورم را تجربه می‌کنند و زندگی‌شان سخت می‌گذرد بازهم حاضر نیستند با کسانی که اغتشاش می‌کنند، همراه شوند. 

مردم حاضر نیستند به عقب برگردند

این استاد دانشگاه اظهار کرد: بعد از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و ناامنی‌هایی که ایجاد شد، مردم حاضر نیستند به عقب برگردند و کاسبان و مغازه داران همین حالا شاکی هستند که کارشان را مختل می‌کنند. پس کشور ما پتانسیلی برای انقلابی دوباره ندارد مانند خیلی از کشورهایی که انقلاب داشته‌اند. پس با توجه به نبود پتانسیل انقلاب در کشور و مسائل این چنینی باید جوانان آگاه باشند و به گونه‌ای عمل کنند که خودشان از این کارها آسیب نبینند. 

ایمانی نائینی با بیان اینکه کشور ما دارای مشکلاتی هست و ادعا نمی‌کنیم که هیچ مشکلی نداریم، افزود: مسئولان نظام نیز این باور را دارند که در کشور مشکلاتی وجود دارد که باید رفع شود، اما یک وقتی فرد با صمیمیت به مسئولان خبر می‌دهد که چه مشکلی وجود دارد و تقاضا می‌کند که این مشکل را حل کنند یا در قوه قضاییه افراد مشکل‌شان را به گوش آن‌ها می‌رسانند و… این شیوه‌ای تعاملی و دوستانه است. برخی افراد نقدهایی دارند که باید سازنده باشد و از روش درست برای بیان نقدها استفاده کنند؛ نقدی، سازنده است که فرد ضمن بیان نقد، راهکار نیز نشان بدهد. 

بی‌بی‌سی، صدای آمریکا و ایران اینترنشنال؛ هیچ کدام دلشان برای کشور ما نسوخته است

او یادآور شد: باید به بیرون از کشور هم توجه داشت؛ بی‌بی‌سی، صدای آمریکا، ایران اینترنشنال و همه ۲۶۰ رسانه‌ای که برعلیه کشور ما تبلیغ و فعالیت می‌کنند، هیچ کدام دلشان برای کشور ما نسوخته است. می‌دانیم که بخشی از اعتراضات مربوط به مسائل مالی و فشارهای ناشی از تحریم است. سوال اینجاست که آیا حرکت‌هایی که اخیرا صورت گرفت، موجب کاهش تحریم‌ها شد یا دیدیم که اتحادیه اروپا اعلام کرد که ایران را بیشتر تحریم می‌کنیم؟ در واقع کسانی که در جریانات اخیر اقداماتی کردند، شبیه کرم ابریشمی هستند که دور خودش پیله می‌تند و در نتیجه در محدودیت‌های بیشتری قرار می‌گیرد و این افراد هم خودشان و هم سایر ملت را در تنگنای بیشتری از سوی قدرت‌های استکباری قرار دادند. 

او با تاکید بر اینکه کنش افراد در خارج از کشور به صورتی است که چالش‌های مردم داخل ایران را بیشتر می‌کند، گفت: من فکر می‌کنم فشارهای خارجی از سوی آمریکا و اروپا در این مدت بیشتر شده است، البته که ملت ایران بیش از ۴۰ سال است ذیل تحریم‌ها زندگی می‌کنند و موفقیت‌های زیادی هم کسب کرده‌اند، اما کسی خیلی به این موفقیت‌های ایران در همین شرایط سخت توجه نکرده است. 

ایمانی نائینی افزود: در دنیا ۸ کشور اتمی وجود دارد که یکی از آن‌ها ما هستیم، در دنیا ۲۰ کشور مترو دارند که یکی از آن‌ها ایران است. در دنیا ۸ کشور وجود دارد که غیر از پایتخت در سایر استان‌هایش مترو دارد که ایران یکی از آن‌هاست. ما حدود ۶۰۰ درصد در تهران بعد از انقلاب توسعه ساختمانی داشته ایم. زمان شاه یک میلیون نفر برای ورود به دانشگاه امتحان می‌دادند و فقط ۱۰۰ هزار دانشجو وارد دانشگاه می‌شدند و میزان تحصیل کرده‌های امروز، زنان دانشگاه رفته و هیات علمی‌ها اصلا با گذشته قابل مقایسه نیست. زمانی ۶۰ هزار مستشار آمریکایی در ارتش ما  حضور داشت و سرهنگ ما برای گروهبان آمریکایی احترام می‌گذاشت؛ واقعا اگر امکانش را داشتم از ارتش شاهنشاهی فیلم درست می‌کردم.

نباید به سادگی همه اخبار را باور کرد

این استاد دانشگاه با تاکید بر وابستگی ارتش شاهنشاهی به خارج از کشور توضیح داد: در کتاب دبستان خوانده بودیم بحرین استان لاینفک ایران است و در دوره شاه این مسئله زیرپا گذاشته شد و بحرین از دست رفت. وسعت سرزمینی ما حتی در آن دوران لطمه خورد. ما حتی خیابان‌هایمان به نام خارجی‌ها بود. وقتی کندی ترور شد، بچه‌ها می‌خواندند خداوندا چه می‌شد، کندی زنده می‌شد، کندی مهربان بود، عزیز این جهان بود. ببینید این مردم چقدر تحت استثمار بودند که برای رئیس جمهور آمریکا مرثیه سرایی می‌کردند. 

ایمانی نائینی با اشاره به تصرف سفارت آمریکا توسط جوانان انقلابی گفت: جنایات آمریکایی‌ها کم نیست و اروپا نیز به همین ترتیب عمل کرده است و یادمان نمی‌رود که در جنگ ایران و عراق، آلمانی‌ها بمب شیمیایی به عراق داده بودند. حالا همین افراد با این سابقه تاریخی، دایه‌های دلسوزتر از مادر برای مردم ایران شده اند. ما باید روی سواد رسانه‌ای کار کنیم و بچه‌های ما قدرت نقادی پیدا کنند. نباید به سادگی همه اخبار را باور کرد و باید در انتخاب گفتمان‌ها به افزایش سطح این سواد توجه ویژه‌ای داشت. 

برخی اساتید و معلمان آگاهانه یا ناآگاهانه با اغتشاشات همراهی کردند

رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه دروغ‌هایی که در این ایام گفتند فراوان بود، تاکید کرد: باید معلمان و اساتید دانشگاه‌ها را آگاه کنیم. متاسفانه در حوادث اخیر برخی آگاهانه یا ناآگاهانه با جریانات اغتشاش و اغتشاشگران همراهی کردند. این قشر باید نقش آگاهی دهندگی داشته باشند و دانشجو و دانش آموز باید ببینند که دبیر یا استادش در مورد این موضوعات اطلاع دارد. گاهی از رشته‌های هنری یا فوتبال و… اظهار نظر می‌کنند، اما من معتقدم هرکس در رشته خودش می‌تواند صاحب نظر باشد. آن‌ها گاهی تحت تاثیر هیجاناتی قرار می‌گیرند و ممکن است قوه نقادی نداشته باشند، لذا این هیجانات را به جوانان جامعه منتقل می‌کنند که سختی‌هایی را برایشان به همراه دارد. 

عده‌ای که در این ایام سعی کردند پُر سر و صدا باشند در کل کشور ۲۰۰ هزار نفر هم نبودند

ایمانی نائینی ادامه داد: عده قلیلی که در این ایام سعی کردند پر سر و صدا باشند، در کل کشور ۲۰۰ هزار نفر هم نبود. اغتشاشگران، حافظان امنیت را می‌کشند بعد می‌خواهند امنیت کشور حفظ شود و این یک بام و دو هواست. البته این افراد اغتشاشاگر چنین اقتداری ندارند، اما اگر ماجرا در جامعه بسط پیدا می‌کرد، هیچ کسی داخل خانه و بیرون خانه امنیت نخواهد داشت، هرچند می‌دانستیم که ماجرا بسط نخواهد یافت.

او در پاسخ به این سوال که آیا بی‌توجهی مسئولان به خواست معترضان می‌تواند موجب ناامن شدن فضا شود؟ گفت: بله، البته من معتقدم باید برای افرادی که چنین اقداماتی کرده‌اند، روشنگری کنند و فراموش نکنیم در این جریانات برخی از حافظان امنیت نیز آسیب دیدند.باید دقت کنیم با این جریانات چه چیزی را به دست می‌آوریم و چه چیزی را از دست می‌دهیم؟ باید هزینه و فایده این حرکات را در نظر بگیریم. 

زودباوری نسل جوان در ناآرامی‌های اخیر

این استاد گفت: رهبر انقلاب بر بصیرت، بینش و جهاد تبیین در این شرایط تاکید دارند و باید به عنوان راهکار از این موارد بهره برد و از این روش برای گفت‌وگو با نسل جوان استفاده شود. همه ما در هر مقامی که قرار داریم؛ معلم، مربی، اولیا، استاد دانشگاه و… باید نقش آگاهی بخشی را برعهده بگیریم و نسل جوان به این باور غلط نرسد که رژیم جمهوری اسلامی در حال رفتن است پس هرکاری بخواهیم می‌توانیم انجام بدهیم و خودمان را برای حکومت بعدی آماده کنیم. این زودباوری را نشان می‌دهد و می‌بینیم که این افراد در چنین برهه‌ای تحلیل عمیق و دقیق ندارند. 

ایمانی نائینی در پاسخ به این پرسش که اگر در دوره‌ای مردم حس کنند، صدای اعتراض آن‌ها شنیده نمی‌شود، چگونه می‌توانند اعتراض‌شان را به حاکمیت برسانند، گفت: این موضوع به گونه‌های مختلفی می‌تواند میسر باشد؛ به طور مثال یک کارشناس، وقتی در رادیو و تلویزیون صحبت می‌کند تنها بیانگر حرف‌های خودش است یا صحبت او برآیند مواردی است که از مردم و اجتماع می‌شنود؟ اگر کسی معترض باشد به انواع و اقسام می‌تواند صدای خود را به حاکمیت برساند؛ ما این همه نماینده مجلس داریم و افراد می‌توانند مشکل خود را به نماینده مجلس خود در شهرستان و شهر خود برسانند. 

مردم باید دردهای اجتماعی خود را به نمایندگان مجلس بگویند

او خاطرنشان کرد: مردم باید دردهای اجتماعی خود را به نمایندگان بگویند و در مورد این مشکلات تصمیم‌گیری شود. این ظرفیت‌های موجود باید معرفی شود و مردم با این امکانات بیشتر آشنا شوند. همچنین ما قبل از انقلاب این تعداد نشریات نداشتیم و اگر آن زمان را با امروز مقایسه کنیم، می‌بینیم که از نظر کمی و کیفی رشد داشته‌ایم. آن زمان تا نماینده ساواک در روزنامه مطلب را نمی‌خواند، اخبار اجازه انتشار نداشتند. یک بار نشریه‌ای نوشت که تعداد مشروب فروشی‌های تهران دو برابر کتاب فروشی‌هاست و این نشریه را تعطیل کردند. پس شرایط مثل امروز نبود. کسی جرات نداشت در مورد شاه صحبتی کند و اگر چیزی می‌گفت سر از ساواک و شکنجه درمی‌آورد. 

مردم ما خیلی مودبانه انقلاب کردند و از حوزه اخلاق خارج نشدند

او در ادامه اظهار کرد: بنابراین کشور ما مانند خانه ماست، مگر کسی خانه خودش را آتش می‌زند؟ اعتراض باید مسیر خودش را طی کند و نباید به دیگری آسیب بزند. گاهی در بیان اعتراضات اخیر از بدترین فحش‌ها استفاده می‌کردند.من یادم نیست در زمان شاه که بدترین فرد جامعه بود و مشکلات اخلاقی داشت، مردم فحش بسیار رکیک داده باشند و من خودم چنین الفاظی را نشنیدم و مردم ما خیلی مودبانه انقلاب کردند و از حوزه اخلاق خارج نشدند. 

او در پاسخ به این سوال که گفتمان اعتراضی به دور از اغتشاش دارای چه خصوصیت‌هایی است؟ بیان کرد: همیشه بین وضع موجود و وضع مطلوب یک فاصله‌ای هست و به آن نیاز می‌گوییم. حالا چطور می‌توانیم نیاز را مطرح کنیم؟ به عنوان مثال باید گفت‌وگوهایی را طراحی کرد. من خاطرم هست شهید بهشتی با احسان طبری یا نورالدین کیانوری مناظره می‌کرد و این افراد از حزب توده بودند و حزب توده کاملا به شوروی وابسته بود، اما شهید بهشتی با این افراد در تلویزیون و در برنامه زنده گفت‌وگو می‌کرد. 

معترضان پای گفت‌وگو نیامدند

او در مورد اینکه آیا امروز فضایی برای ابراز وجود جریان‌های فکری منتقد در کشور وجود دارد یا خیر، گفت: شاید باید این فضای گفت‌وگو قدری بیش از حالا شود. تا همین حالا هم در دانشگاه‌ها مناظراتی برگزار شده است که جبهه‌های مختلف را پوشش می‌دهد، اما گاهی افراد اهل مناظره نیستند و اصلا در چنین فضاهایی حضور پیدا نمی‌کنند. در همین دانشگاه تربیت مدرس در روزهایی که عده‌ای سروصدا می‌کردند، جلسات مناظره بین استادان با مواضع مختلف برگزار می‌شد و حتی اساتید هم خواستند در سالن گفت‌وگو کنند و معترضان پای گفت‌وگو نیامدند. 

آیا دانشجویانی که اعتراض نمی‌کنند، مشکل ندارند؟! 

رئیس دانشکده علوم انسانی تربیت مدرس اضافه کرد: ما در دانشگاه ۱۰ هزار دانشجو داریم و در بالاترین میزان ممکن، ۱۵۰ نفر هم جزو معترضان نبودند. سوال اینجاست که ۹۸۵۰ دانشجوی دیگر هیچ مشکلی ندارند؟ اتفاقا آن‌ها هم مشکل دارند و تورم آن‌ها را نیز اذیت می‌کند، اما از عقلانیتی برخوردار هستند که می‌دانند نباید سوابق خود را خراب کنند و می‌دانند فردا قرار است جایی استخدام شوند و به آن‌ها خواهند گفت که در دانشگاه چه کارهایی کرده است. در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان آزاد هستند، سوالات خود را مطرح کنند و هرکاری که از دستمان بربیاید برایشان انجام می‌دهیم. بنابراین در محیط دانشگاه یا بسترهایی که برای گفت و گو فراهم می‌شود، افراد خوب است که حاضر شوند. 

ایمانی نائینی یادآوری کرد: از طرف دیگر یک فرد دانشگاهی می‌تواند در مقالات یا کتاب‌های خود که توانایی نوشتن آن‌ها را دارد، مطالباتش را بیان کند. آن‌هایی که از جامعه هنری و سینمایی هستند نیز می‌توانند برخی از مشکلات را بدون تخریب یا آسیب به مردم مطرح کنند واتفاقا بهتر دیده می‌شود و مقصود این افراد هم بهتر حاصل می‌شود، ولی اینکه راه مردم را ببندیم راه بیان اعتراض نیست. 

در چارچوب قانون باید خواسته‌های خود را مطرح کنیم

این استاد دانشگاه تصریح کرد: شاید فرد یا افرادی از گفت‌وگو ناامید شده باشند و فکر کنند خواسته‌شان را اگر بیان کنند هم اتفاقی نمی‌افتد.در اینجا باید دید اصلا خواست این افراد قانونی هست یا نیست؟ در اختیار مسئولان کشور است یا خیر؟ ژان لاک آزادی را اینطور تعریف می‌کند؛ آزادی یعنی داشتن اختیار عمل در چارچوب قانون. ما در چارچوب قانون باید تقاضاهای خود را مطرح کنیم و  بیان خواسته از این طریق، دیگر امری غیرقانونی نیست. 

او تصریح کرد: اگر خواسته غیرقانونی داشته باشیم که چارچوب قانون اجازه نمی‌دهد، هیچ مسئولی نمی‌تواند آن خواسته را برآورده کند، پس چنین خواسته‌ای قانونی نیست و از ناحیه هیچ کسی شنیده نمی‌شود. اگر خواسته یا اعتراضی وجود دارد باید در چارچوب قانون و حدی که قانون تعیین می‌کند اعتراض را مطرح کرد نه حدی که خودمان تعیین می‌کنیم! نمی‌شود که هر کس برای خودش قانونی بگذارد، در این حالت مملکت با آنارشیست روبه رو می‌شود. آدم می‌تواند احقاق حق کند، اما در چارچوب قانون. 

باید عقلانیت به خرج بدهیم

این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر خواسته‌مان را در چارچوب قانون مطرح کنیم باید شنیده شود. شاید ما به تورم اعتراض داریم؛ اصلا کسی غیر از پولدارها هست که از تورم خوشش بیاید؟ «تورم» جشن اغنیا و سوگ فقراست.سوال این است که با وجود تحریم‌ها، می‌توان تورم را در ایران از بین برد که عده‌ای نیز به آن اعتراض دارند؟ و یا ممکن است تورم را در ایران از بین برد و مسئولان این کار را نمی‌کنند؟ در پاسخ باید گفت با این فشارهایی که وجود دارد و امکان خرید و فروش کالا نیست و… قیمت کالا در کشور ما بالا می‌رود. پس شاید عامل تورم بیرون از کشور است و مسئولان ما تلاش می‌کنند این بحث تورم را حل کنند و تلاش دیپلماتیکی نیز انجام می‌شود، ولی یک بخشی را ممکن است همه مسئولان با هم نتوانند رفع کنند و تورم را به صفر برسانند و باید عقلانیت به خرج بدهیم و با توجه به شرایط ببینیم که اگر ما هم جای مسئولان بودیم همینطوری می‌شد. 

جوانان را شستشوی مغزی می‌دهند

او در مورد اصلاح عواملی که مورد اعتراض مردمی قرار دارد، گفت: می‌گویند گره‌ای که با دست باز می‌شود را نباید با دندان باز کرد. وقتی ناآرامی می‌شود، تحریکاتی صورت می‌گیرد و جوانان را شستشوی مغزی می‌دهند و عده‌ای چنین رفتارهایی که شاهدش هستیم را انجام می‌دهند. من همیشه می‌گویم آن‌هایی که ناراضی هستند، آیا می‌توانند در بین رهبران دنیا یک رهبر را شبیه به رهبر ایران از نظر فضل، دانش، هوشیاری و شهامت معرفی کنند؟ واقعا در رصد رهبران دنیا می‌بینم هیچ کدام از رهبران نه افکار عمیق دارند و نه تجربه طولانی داشته‌اند. رهبر ایران، تجربیات علمی و مذهبی خوبی دارد و به واسطه سال‌های پرتجربه، کشور را اداره می‌کند. ضمن اینکه کشور دارای قوه قضاییه، مقننه و مجریه هم هست و ما نیز باید منصفانه قضاوت کنیم و ببینیم جایگاه رهبر ما کجاست و رهبران سایر کشورها چه جایگاهی دارند؟ 

 در شرایط ناآرامی، ابزارهای گفت‌وگو را باید بیشتر به مردم معرفی کرد

او با اشاره به اینکه باید در شرایط ناآرامی قدری بیشتر ابزارهای گفت‌وگو را به مردم معرفی کرد، تاکید کرد: باید روند کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه ادامه پیدا کند؛ رهبر انقلاب سال‌ها قبل به این نکات اشاره کرده اند. البته من خاطرم هست قبل از بازگشایی دانشگاه پس از شیوع کرونا در سال جاری، رئیس دانشگاه ما تذکر دادند که امسال ممکن است با بازگشایی دانشگاه‌ها عده‌ای اغتشاش راه بیندازند، بنابراین همه باید چنین هوشمندی داشته باشیم. اگر فرصتی به خودمان بدهیم و رئیس دانشگاه و نماینده نهاد رهبری طیف‌های مختلف دانشگاهی را کنار هم جمع و با هم گفت و گو کنند، به مرور ابهامات رفع می‌شود و اگر در جامعه نیز فرصت گفت وگو فراهم شود و رادیو و تلویزیون به میان بیایند، خیلی کمک کننده خواهد بود. 

ایمانی نائینی اضافه کرد: فضا به اندازه کافی برای اینکه صحبت انجام شود و صداها شنیده شود، وجود دارد و باید به گسترس این فضا کمک کرد. ضمن اینکه باید ادب را در نگارش و بیان مطالبات رعایت کنیم. ما یکی از چهار تمدن دنیا هستیم و بزرگان ما گفته‌اند «از خدا جوییم توفیق ادب بی‌ادب محروم گشت از لطف رب بی‌ادب تنها نه خود را داشت بد بلک آتش در همه آفاق زد» اما این روزها متاسفانه شاهد همین آتش زدن‌ها به واسطه بی‌ادبی‌ها بودیم. ویل دورانت و تویین‌بی نیز همین نکات را تذکر داده‌اند و گفته‌اند تمدن‌هایی دچار سقوط شده‌اند که مرزهای اخلاقی را شکسته‌اند و پایبندی‌های اخلاقی را زیرپا گذاشتند و در ادبیات ما هم گفته‌اند «اقوام روزگار به اخلاق زنده‌اند  قومی که گشت فاقد اخلاق مرد نیست». 

این استاد ضمن تاکید بر اینکه در نهج البلاغه هم دستوراتی برای رعایت ادب وجود دارد، گفت: حضرت علی علیه السلام در جنگ صفین از بین سپاه خود و معاویه عبور می‌کنند و یاران حضرت می‌بینند که سپاه معاویه به سپاه امام (ع) ناسزا می‌گویند و امام به سپاه رو می‌کنند و می‌گویند شما حق ندارید، چنین ناسزاهایی را به سپاه معاویه بگویید و دعا کنید که خدا آن‌ها را هدایت کند و دعا کنید و بگویید خدایا خون ما و خون آن‌ها را بر زمین نریز. همچنین در جنگ بدر روایت داریم زمانی که در بین سپاه پیامبر اسلام (ص) یک نفر که خیلی دلخور و عصبانی بود شروع به دشنام دادن به کشته‌های دشمن می‌کند، پیامبر گوش‌های خود را می‌گیرند و می‌فرمایند این چه حرف‌هایست که می‌زنی؟ و می‌فرمایند فحش دادن از خصوصیات مومن نیست. در قرآن نیز آمده است که به یکدیگر القاب زشت ندهید. وقتی ما این داشته‌ها را نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم کسی که فحش می‌دهد صفات فردی مومن را ندارد. 

مسئولان نتیجه پیگیری پرونده مفسدان را اطلاع‌رسانی کنند

او در خصوص راهکار برون رفت از وضعیت فعلی اظهار کرد: می‌توانیم در قالب مراسم‌های شبیه شب شعر یا برنامه‌های تلویزیونی بستری فراهم کنیم که مطالبات و نقدها بیان شود و حتی زبان طنز سالم راهی برای بیان نقد است. مسئولان نیز باید به بیان آنچه انجام داده‌اند بپردازند یعنی وقتی امر خلافی را پیگیری کرده‌اند و به نتیجه رسانده‌اند به مردم اطلاع‌رسانی شفاف کنند تا بدانند که موضوع رها نشده است. آن‌هایی که با ما دشمنی دارند می‌خواهند فساد را به صورت سازمانی تعریف کنند تا مردم فکر کنند، مسئولان فاسد هستند، در حالی که واقعا اینطور نیست و می‌دانیم چقدر آدم‌های سالمی در حاکمیت وجود دارند.