در گفت‌وگو با ایلنا تاکید شد:
ضرورت تدوین فعالیت‌های اثربخش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در برنامه هفتم توسعه/اجرای برنامه‌های آموزش خود مراقبتی زنان و دختران در سراسر کشور
معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اجرای برنامه آگاه‌سازی دختران و زنان با تاکید برخودمراقبتی، بر لزوم تدوین فعالیت‌های اثربخش در حوزه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی در برنامه هفتم توسعه تاکید کرد.
«آرزو ذکایی فر» معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به اقدامات سازمان بهزیستی در خصوص اجرای طرح‌های خودمراقبتی گفت: یکی از موضوعات مهم در سلامت مسئله خودمراقبتی است به عبارت دیگر خودمراقبتی گام اول سلامت است و شامل مهارت‌هایی است که افراد می‌آموزند، چگونه از خودشان و اطرافیان و خانواده‌شان مراقبت کنند. خودمراقبتی علاوه بر اینکه جنبه‌های فردی دارد و باعث می‌شود کیفیت زندگی افراد ارتقا پیدا کند جنبه‌های اجتماعی هم دارد و به عبارت دیگر باعث افزایش کارآیی و نشاط در جامعه می‌شود.
وی ادامه داد: بین ۶۵ تا ۸۵ درصد از مراقبت‌هایی که به سلامت منجر می‌شود، محصول خود مراقبتی است یعنی فعالیت‌هایی که خود یا اطرافیانمان برای حفظ و ارتقای سلامت و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های جسمی، روانی و آسیب‌های اجتماعی انجام می‌دهیم. در واقع خود مراقبتی فعالیتی است که مردم برای تامین حفظ و ارتقای سلامت خودشان انجام می‌دهند.
معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: مطالعات نشان داده است کاهش بار بیماری‌ها و هزینه مداخلات کنترل آسیب‌های اجتماعی قطعا مستلزم ارتقای سطح آگاهی مردم و تغییر رفتار سلامت و سبک زندگی آن‌ها است. خود مراقبتی در حیطه‌های جسمی بیشتر جا افتاده است و مردم بیشتر با آن آشنا هستند به ویژه در طی ۱۰ الی ۲۰ سال اخیر که در حوزه بهداشت و درمان کارهای خوب و موثری صورت گرفته است. به طور مثال داشتن تغذیه سالم، فعالیت‌های ورزشی، عدم مصرف دخانیات و غربالگری جسمی مواردی از خودمراقبتی جسمی هستند که هزینه به مراتب کمتری دارد و از بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، فشار خون، دیابت و… در سال‌های بعد پیشگیری می‌شود، رعایت این موارد به مراتب کمتر از هزینه درمان است.
ذکایی فر درباره خودمراقبتی در سایر حیطه‌های زندگی گفت: خود مراقبتی در حیطه‌های دیگر وجود دارد، اما کمتر به آن پرداخته شده است مانند خودمراقبتی روانی، خود مراقبتی اجتماعی و خود مراقبتی معنوی. خود مراقبتی روانی به این معنا است که ما بتوانیم احساسات و هیجانات‌مان را مدیریت کنیم و مهارت‌های مقابله‌ای در زمان رویارویی با مسائل و مشکلات، داشتن مهارت‌های مدیریت تعارضات «خشم» و بسیاری از مهارت‌ها که بعنوان واکسیناسیون در مقابله با آسیب‌های اجتماعی تلقی می‌گردد مسلما داشتن این مهارت ها و آگاهی و دانش در کیفیت روابط بین فردی و بسیاری از ارتباطات اجتماعات موثر است؛ اینکه بدانیم در شرایط بحران‌زا و آسیب‌زا چگونه بتوانیم از خودمان و حتی اطرافیانمان مراقبت و محافظت کنیم بویژه در دوران بلوغ از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی پیشگیری خواهد کرد.
وی درباره خودمراقبتی اجتماعی گفت: در حوزه اجتماعی نیز تعاملات اجتماعی و روابط اجتماعی، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و داوطلبانه نیز نمونه‌هایی از خودمراقبتی اجتماعی است که مسلما کارایی افراد در جامعه را ارتقا خواهد داد مطالعات نیز نشان داده است که هر اندازه که تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های اجتماعی بیشتر باشد، روی جسم هم تاثیرگذار بوده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. خودمراقبتی در حوزه معنوی نیز در واقع معنا و کاربرد دارد مانند مشارکت در فعالیت‌هایی که جنبه مذهبی و معنوی دارد همچنین باور و اعتقاد به لطف و رحمت الهی و دعا که بسیار در احساس آرامش موثر است.
معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: سازمان جهانی بهداشت در حوزه خدمات سلامت یک رویکرد ترکیبی را اتخاذ کرده است که بخش‌های مختلف دارد اما در راس این هرم خودمراقبتی قرار دارد، در واقع به این معناست که کم هزینه‌ترین و فراگیرترین نوع خدمات از جنس خدمات آموزشی به افراد است یکی از موضوعات مهم در حوزه خود مراقبتی که در طی سال‌های اخیر به آن پرداخته شده و درباره آن صحبت می‌شود، افزایش سواد سلامت است.
ذکایی‌فر در توضیح سواد سلامت گفت: سواد سلامت به این معنی است که مجموعه‌ای از دانش و آگاهی را در مورد اهمیت خدمات پیشگیری و بهره‌مندی از این خدمات در حیطه‌های مختلف را داشته باشد و به این ترتیب سال‌های عمر بیشتر و باکیفیت‌تری داشته باشد از آنجایی که سازمان بهزیستی یکی از سازمان‌هایی است که براساس قوانین بالادستی وظیفه ساماندهی، کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی را برعهده دارد و جز سازمان‌های پیشرو و تخصصی در حوزه موضوعات و مسائل اجتماعی است یکی از برنامه‌هایی که حدود ۳ الی ۴ سالی است که در سطح استان‌ها اجرا می‌گردد برنامه آگاه‌سازی دختران و زنان با تاکید بر خودمراقبتی است بطوریکه در سال اول این برنامه در ۷ استان اجرا شد و در سال دوم در ۱۴ استان و امسال در سراسر کشور برنامه آگاه‌سازی دختران و زنان با تاکید برخودمراقبتی را اجرا می‌کنیم.
وی ادامه داد: طرح آگاه‌سازی دختران و زنان با تاکید بر خود مراقبتی فعالیتی هدفمند است که با تاکید بر کرامت انسانی، با هدف افزایش سواد سلامت اجتماعی و سواد رسانه‌ای و همچنین برقراری یک شبکه ارتباطی سازنده بین نوجوانان، والدین نوجوانان و جوانان، زنان و ارائه دهندگان خدمات تخصصی سلامت اجتماعی، سعی در ارتقاء دانش وآگاهی، عزت نفس و خودشکوفایی بانوان و دختران دارای دامنه سنی ۴۰-۱۳ سال در حوزه مسائل روانی اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دارد و تلاش دارد که آنان به استقلال، خودباوری واحیاء حقوق مادی معنوی خود دست یافته و با تغییر مطلوب شرایط، بر محیط زندگی کنترل نسبی داشته باشند.
معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اهداف این برنامه تصریح کرد: ارتقاء دانش و ارائه مهارت‌های لازم برای تسهیلگران و مخاطبین طرح به منظور افزایش سواد سلامت اجتماعی و سواد رسانه‌ای در جهت کاهش ریسک و آسیب ناشی از رفتارهای پرخطر، ارتقاء دانش و آگاهی گروه هدف در جهت سواد سلامت اجتماعی و سواد رسانه‌ای، توانمندسازی تسهیلگران مجری جهت ارائه آموزش و مشاوره به گروهای هدف، برقراری یک نظام شناسایی و ارجاع برای کمک و ارائه مشاوره به افراد در معرض خطر، برقراری یک شبکه ارتباطی سازنده بین نوجوانان، والدین نوجوانان و جوانان، زنان گروه هدف، تسهیلگران و ارائه دهندگان خدمات تخصصی سلامت – سیاست برنامه از جمله اهداف این برنامه است.
ذکایی‌فر با تاکید بر توجه به رویکرد همیاری با تاکید بر سلامت اجتماعی در جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در این برنامه گفت: راهبرد اصلی این برنامه تدوین برنامه‌های آموزشی، آگاه‌سازی و توانمندسازی ذینفعان برنامه آموزشگران مجری، تسهیلگران محلی و مخاطبین برنامه در قالب گروهای هدف از طریق تسهیلگری، حمایت گیری و یادگیری اجتماعی است.
وی تاکید کرد: در سال جاری تاکنون بیش از ۱۲ هزار نفر از برنامه‌ها و جلسات آموزشی این طرح بصورت کاملا رایگان بهره‌مند شده‌اند، همچنین تعداد شهرستان‌های تحت پوشش برنامه ۱۲۰ شهرستان و تعداد ۳۷۹ محله تحت پوشش (محلات حاشیه‌ای و آسیب خیز) بوده است.همچنین به ۹۸۲ تسهیلگر محلی و ۴۰ آموزشگر توانمند آموزش داده شده و ۲۶ کارگاه یا دوره‌های تربیت مربی برگزار شده است.
معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: ۴۴۶۸ دوره و کلاس آموزشی ویژه مخاطبین برنامه برگزار شده و همچنین تعداد ۱۲۰ عدد محتوای رسانه‌ای تولید شده در قالب کلیپ، موشن گرافیک، پوستر، بروشور و…در راستای آگاه‌سازی عمومی انجام شده است در پایان ذکر این نکته ضروری است که در انجام این طرح از کمک ۹۰۰ تسهیلگر اجتماعی استفاده شده است.
ذکایی فر خاطرنشان کرد: امید آنکه با توجه هرچه بیشتر در حوزه سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی بویژه در آستانه تدوین برنامه هفتم توسعه در حوزه خدمات پیشگیرانه به شکل فراگیر شاهد فعالیت‌های اثربخش در حوزه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی باشیم.
