ضرورت ارتقای منزلت اجتماعی نخبگان

به گزارش ایلنا از روابط عمومی وزارت علوم به نقل از مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، در ابتدای این نشست، پیمان صالحی، دبیرکل شورای عالی عتف و دبیر این نشست، به ارائه گزارشی از مباحث مطرح شده در جلسات گذشته و نیز اقدامات صورت گرفته در این زمینه پرداخت و گفت: پیرو ارائه این پیش‌نویس از سوی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، متن در کارگروه‌های شورای عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مطرح و نظرات و پیشنهادات حاضران در این کارگروه‌ها که از دستگاه‌های اجرایی مختلف در آن حضور دارند اخذ شده است، از این‌رو ضمن ارائه و دسته‌بندی مسائل مطرح شده در این کارگروه‌ها این آمادگی را داریم تا با کسب نظرات نمایندگان دستگاه‌های حاضر در این جلسه، به زودی به جمع‌بندی رسیده و این متن برای ارائه به دولت آماده شود. 

در ادامه، محمدصادق خیاطیان، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، ضمن قدردانی از تلاش‌های صورت گرفته در زمینه تهیه و تدوین پیش‌نویس «آیین‌نامه اجرایی جذب، نگهداشت، تعامل مؤثر و بازگشت نخبگان» گفت: عزم دولت و شخص رئیس جمهور و اساساً تمامی ارکان حاکمیت نظام جمهوری اسلامی برای رسیدگی به وضعیت نخبگان و بهبود شرایط آنان جدی است. 

پیگیری موضوع نخبگان و بررسی مسائل آنان در دستور کار مرکز بررسی‌های استراتژیک

وی با اشاره به اینکه پیگیری موضوع نخبگان و بررسی مسائل آنان در دستور کار مرکز بررسی‌های استراتژیک قرار دارد، افزود: بعد از جلسه رئیس جمهور با روسای دانشگاه‌های کشور در خصوص وضعیت نخبگان، آیت‌الله رئیسی پیگیری و ارائه راهکارهای کاربردی در این زمینه را به مرکز بررسی‌های استراتژیک سپردند. 

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه حل و فصل موضوع نخبگان الزاماتی دارد که باید تلاش شود در «آیین‌نامه اجرایی جذب، نگهداشت، تعامل مؤثر و بازگشت نخبگان» به دولت ارائه شود، تصریح کرد: در این آیین‌نامه باید ضمن بیان راهکارها، یک برنامه عملیاتی تدوین و ارائه شود. 

خیاطیان خاطرنشان کرد: واقعیتی که امروز با آن روبرو هستیم این است که در موضوع مهاجرت به‌رغم تمام تلاش‌هایی که در دستگاه‌های مختلف تاکنون صورت گرفته، فاقد یک سیاست یا برنامه اجرایی منسجم هستیم. در تلاش هستیم تا با ارائه این آیین‌نامه، قدمی در تهیه یک طرح ملی که وظایف تمامی دستگاه‌ها در آن مشخص باشد، برداریم. درست است که سند راهبردی کشور در امور نخبگان تدوین شده است، اما هنوز به برنامه و طرح تبدیل نشده است. این آن چیزی است که از برگزاری این جلسات و تهیه این آیین‌نامه به دنبال آن هستیم. 

وی توجه جدی تصویر پدیده مهاجرت در فضای رسانه‌ای رسمی و غیررسمی کشور را حائز اهمیت خواند و با یادآوری ضرورت حساسیت نسبت به انگاره‌سازی‌های غیر واقعی در این زمینه، گفت: در عین حال که این مسئله قابل انکار نیست اما متاسفانه در این حوزه با یک بزرگنمایی دور از واقعیت در فضای رسانه‌ای کشور مواجه هستیم. ما در خصوص جذب، نگهداشت، تعامل موثر و بازگشت نخبگان نیاز به برداشتن سه گام داریم؛ سیاستگذاری متناسب، داشتن طرح مشخص اجرایی و تبیین درست و عالمانه فعالیت‌هایی که در این زمینه انجام می‌شود. 

این استاد دانشگاه افزود: لازمه این کار هم دستیابی به یک طرح منسجم است که تقسیم کار ملی در آن انجام شود و به عملیات اجرایی واضح و مشخص در سطح ملی دست پیدا کنیم. این آن چیزی است که در این آیین‌نامه به دنبال آن هستیم. 

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در ادامه با تاکید بر اینکه اقدامات دولت باید به صورت عینی برای مردم ملموس شود، گفت: از جمله این تلاش‌ها می‌توان به اقدام دولت و مرکز بررسی‌های استراتژیک برای ترمیم حقوق اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها اشاره کرد که امیدواریم گام نهایی آن نیز در مراجع ذیصلاح برداشته شود و به زودی شاهد اجرایی شدن آن باشیم. 

خیاطیان، جذب، نگهداشت، تعامل موثر با نخبگان را نیازمند زنجیره‌ای از برنامه‌ها و فعالیت‌هایی دانست که باید در قالب یک سیستم جامع اجرایی شود و گفت: به طور مثال اگر زمینه تحصیل نخبگان را فراهم کردیم، از آن سو باید برنامه‌ای هم برای نگهداشت، رفاه و آینده کاری آن‌ها داشته باشیم. 

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در پایان اظهار امیدواری کرد که با تدوین «آیین‌نامه اجرایی جذب، نگهداشت، تعامل مؤثر و بازگشت نخبگان» دولت به ابزاری عملیاتی دست پیدا کند که بتواند به خوبی از نخبگان کشور حمایت کند. 

تشریح عوامل مهاجرت نخبگان از زوایای مختلف

در ادامه این نشست نیز غلامرضا ذاکر صالحی، عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به ارائه مطالعه‌ای با عنوان «راهکارهای استفاده بهینه از نخبگان علمی با تأکید بر مهاجرت معکوس نخبگان» پرداخت. 

وی ضمن بیان سوابق فعالیت‌ها و مطالعات انجام شده در خصوص مهاجرت نخبگان، به تعاریف و مفاهیم این حوزه، اشاره و عوامل مهاجرت نخبگان و متخصصان از منظر حرفه‌ای، اقتصادی، شرایط زندگی، شرایط کار، شرایط اجتماعی، شرایط سیاسی، عوامل عاطفی و شرایط فرهنگی را تبیین کرد و «بحران منزلت» را به عنوان مهم‌ترین نکته‌ای که باید پیش از هر چیزی به آن توجه کرد، مورد توجه قرار داد. 

صالحی، نخبه مهاجر، خانواده و دوستان، دولت، بنگاه‌ها، رسانه‌ها و دیاسپورا (مجامع خارج از وطن) را از جمله بازیگران اصلی سیاست مهاجرت معکوس نخبگان برشمرد و بر جایگاه مهاجرت معکوس در شکستن یا خنثی‌سازی تحریم‌ها تاکید کرد و در پایان با ارائه جدول زمانی-اجرایی، راهبردها و راهکارهای پیشنهادی خود را در این خصوص ارائه داد. 

ضرورت ارتقای منزلت اجتماعی نخبگان

در ادامه این نشست نیز حاضران به بیان نظرات و راهکارهای خود پرداختند و بر مواردی مانند توجه همزمان به نگهداشت نخبگان موجود در کنار جذب نخبگان خارج از کشور، تقسیم کار مشخص دستگاه‌ها در کنار تدوین این آیین‌نامه، حمایت از مفاخر علمی و فرهنگی کشور که الگوی بسیاری از نخبگان جوان کشور هستند، ارتقای منزلت اجتماعی نخبگان، ایجاد و حفظ اجماع ملی و پای کار آمدن همه دستگاه‌ها در این خصوص با توجه به اینکه نخبگان می‌توانند موتور محرکه آینده کشور باشند و داشتن نگاه راهبردی به تمام نخبگان چه در داخل و چه در خارج از کشور و حتی جذب نخبگان خارجی تاکید کردند. 

ایجاد و حفظ برنامه پایدار در خصوص حمایت از نخبگان، عملیاتی کردن قوانین و دستورالعمل‌های موجود با ایجاد هماهنگی و انسجام میان دستگاه‌های مربوطه، ایجاد چشم‌اندازی از آینده شغلی و رفاه برای نخبگان، برآورد دولت در خصوص نیاز به نیروهای متخصص در بازه زمانی ۵ تا ۱۰ سال آینده، کاهش دافعه از درون و افزایش جاذبه از بیرون برای مدیریت مهاجرت نخبگان، اهمیت توجه به زمان و سرعت در تصمیم‌گیری‌ها با هدف از دست ندادن فرصت‌های باقیمانده موجود در حمایت از نخبگان، تدوین پیش‌نویس حاضر با توجه به تاکید رئیس جمهور مبنی بر اینکه «تکریم علم بدون تکریم عالم امکانپذیر نیست»، توجه بیشتر به بنیاد مفاخر همپا با بنیاد نخبگان، عدم نگاه بخشی به مسائل و مشکلات نخبگان و داشتن مدل مختص به ایران با نگاه به تجربیات جهانی از دیگر مواردی بود که حاضران به آن اشاره کردند. 

در پایان این نشست نیز حاضران اظهار امیدواری کردند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، تمام نظرات و پیشنهادات در خصوص «آیین‌نامه اجرایی جذب، نگهداشت، تعامل مؤثر و بازگشت نخبگان» اخذ و ضمن بررسی تمامی جوانب آن، آیین‌نامه مزبور به دولت ارائه شود.