معاون وزیر آموزش و پرورش در گفت‌وگو با ایلنا:
بیشترین افت یادگیری دانش‌آموزان در «درس ریاضی» است
معاون ابتدایی آموزش و پرورش گفت: دانش آموزان ما در پایه ششم دوره ابتدایی در درس ریاضی بیشترین افت یادگیری را بر اساس نتایج ارزشیابی پایان سال داشته‌اند.
«رضوان حکیم زاده» معاون مقطع ابتدایی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در رابطه با ضعف دانش‌آموزان در برخی دروس در پایه‌های ابتدایی و نتایج آزمون تیمز و پرلز کشورم ما که چندان قابل قبول نیست و راهکارهای این معاونت توضیح داد: در رابطه با تقویت مهارت‌های پایه در دانش آموزان دوره ابتدایی به خصوص به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی آموزش‌های حضوری و استفاده از بستر فضای مجازی دانش آموزان زیادی دچار مشکل ضعف در مهارت‌های سواد پایه؛ مهارت‌های خواندن و نوشتن شدند که مهارت‌های پایه برای یادگیری‌های بعدی است.
حکیم‌زاده در ادامه گفت: ما دستورالعمل و طرحی را تهیه و برنامه ای را با عنوان «جبران و تثبیت یادگیری» از تیرماه شروع کردیم و تمام دانش آموزان دوره اول و دوم ابتدایی که در درس‌های فارسی، ریاضی، علوم در دوره دوم و دروس فارسی، ریاضی در دوره اول که «نیازمند تلاش» و «قابل قبول» را به عنوان نتیجه ارزشیابی کسب کردند، مشمول این طرح هستند. در حال حاضر طبق آخرین آماری که گرفتیم حدود یک میلیون نفر در کارگاه‌های تابستانی ثبت نام کردند و آموزش‌های منظم و هدف مندی به آنها داده می‌شود که معطوف به شناسایی نقاط ضعف یادگیری و جبران آنها همراه با تکرار و تمرین است.
معاون ابتدایی آموزش و پرورش با بیان اینکه این برنامه‌ها طبق رصدی که انجام شده در تمام مناطق کشور با جدیت در حال پیگیری و انجام است، عنوان کرد: ما امیدواریم با برگزاری این دوره آموزشی در تابستان تا حدودی ضعف‌های موجود را جبران کنیم. البته در کنار این طرح، برنامه‌ای داوطلبانه برای همه دانش آموزان ابتدایی تحت عنوان «مطالعه دقیق، یادگیری عمیق» هم وجود دارد که دانش آموزان هر هفته یک کتاب داستانی را می‌خوانند و با تامل به سوالاتی در رابطه با همان کتاب می‌توانند پاسخ دهند. تقویت مهارت‌های خواندن و نوشتن و مهارت‌های تفکر از طریق این برنامه مدنظرماست که دانش آموزان از آن استقبال خوبی کردند.
او افزود: ما مصمم هستیم در سال تحصیلی آینده نیز روی شناسایی نقاط ضعف دانش آموزان تمرکز هدف‌مند داشته باشیم و برنامه‌های جبرانی برای آنها در نظر بگیریم.
حکیم زاده در پاسخ به این پرسش که درحال حاضر نقاط ضعف و قوت دانش آموزان ابتدایی ما در کدام دروس است، توضیح داد: طبق پایشی که از نتایج ارزشیابی انجام دادیم دانش آموزان در مهارت نوشتن به دلیل شیوع کرونا، خیلی دچار مشکل شده‌اند به این خاطر که فقدان ارتباط رو در رو با معلم و نظارت بر نوشتن دانش آموزان وعدم تمرین به شکل کافی باعث شده است که دانش آموزان در مهارت نوشتن ضعف زیادی داشته باشند، البته من وقتی پژوهش‌های جهانی را هم بررسی می‌کردم متوجه شدم که به صورت مشابه در سایر کشورها نیز دانش آموزان در دوره ابتدایی در مهارت نوشتن بیش از سایر مهارت‌ها ضعف دارند.
این معاون تصریح کرد: همچنین دانش آموزان ما در پایه ششم دوره ابتدایی در درس ریاضی بیشترین افت یادگیری را بر اساس نتایج ارزشیابی پایان سال داشته‌اند. در مجموع دروسی که به تمرین عملی، تکرار و تمرین بیشتر مبتنی بر نوشتن نیاز داشته، دروسی هستند که دانش آموزان بیشترین ضعف را در آن دارند.
او در پاسخ به پرسشی مرتبط با آزمون‌های بین المللی و علت ضعف دانش آموزان در این آزمون‌ها و آسیب‌شناسی آن در معاون ابتدایی آموزش و پرورش توضیح داد: در تحلیل آزمون‌های تیمز، پژوهشگاه آموزش و پرورش مسئول است و مرکز ملی مطالعات تیمز و پرلز هم داریم و شاید آنها به این سوال بهتر بتوانند پاسخ بدهند، اما ما هم به نوبه خودمان در معاونت بررسی‌هایی کرده‌ایم. نتایج تیمز و پرسش نامه‌های جانبی آن اطلاعات مفیدی را به ما می‌دهد و وقتی دانش‌آموزانی که نمرات خوبی گرفته‌اند را با دانش آموزانی که ضعیف هستند مقایسه می‌کنیم، متوجه تفاوت در برخی متغیرها می‌شویم. گذراندن پیش دبستانی به شکل فوق‌العاده موثری در کسب نتایج بهتر خودش را نشان داده و دانش آموزانی که دوره پیش دبستانی را گذرانده‌اند در مقایسه با آن‌هایی که این دوره را نگذرانده‌اند هم در علوم و ریاضی پایه چهارم و هم در علوم و ریاضی پایه هشتم خیلی قوی‌تر ظاهر شدند و نتایج بهتری کسب کرده‌اند. همچنین وجود منابع یادگیری در خانواده و تاکید و انتظار مدرسه برای موفقیت همه دانش آموزان و فرهنگ یادگیری جزو عوامل موثر در این نتایج هستند. سازمان پژوهش و پژوهشگاه هم به صورت خاص روی محتوای کتب درسی کار کرده‌اند.
حکیم‌زاده ضمن تاکید بر اینکه ما مطالب زیادی را به دانش آموزان در طول سال آموزش می‌دهیم، یادآور شد: اما شاید فرصت تکرار و تمرین و عمیق یادگیری یا آموزش کاربردی وجود ندارد؛ چیزی که ما در تکالیف مهارت محور چندسال است پیگیری می‌کنیم در راستای جبران همین ضعف است که ما بیشتر تمریناتی را از مطالب درسی به دانش آموزان می‌دهیم که به شکل تمریناتی در دفتر مشق هستند نه لزوما تمریناتی کاربردی در حالی که ماهیت آزمون تیمز یا سایر آزمون‌هایی که البته ما در آن شرکت نمی‌کنیم مثل آزمون پیزا، این است که دانش آموزان باید مفهومی یاد گرفته باشند و کاربرد آموخته‌های ریاضیات و علوم را به شکل عملی در زندگی واقعی متوجه شده باشند. این تفاوت‌ها در نحوه ارائه مطالب درسی به نظرم می‌تواند از دلایل مهم باشد البته اگر بخواهیم به شکل خیلی دقیق به سوال شما پاسخ دهیم نیاز به فرصتی مفصل است تا همه جوانب موثر را بررسی کنیم، اما مهم‌ترین مواردی که براساس نتایج آزمون تیمز وجود دارد، همین مواردی بود که بیان کردم.
معاون ابتدایی آموزش و پرورش در خاتمه در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است این نتایج ناشی از سختی کتب درسی ما باشد، تصریح کرد: بحث سختی کتاب درسی به این برمی‌گردد که آیا ما برای مفاهیمی که در کتب درسی آموزش می‌دهیم زمان کافی برای تعمیق در نظر می‌گیریم یا خیر؟ اگر حجم محتوای ارائه شده و تعداد مفاهیمی که آموزش می‌دهیم با زمان آموزش تناسب نداشته باشد، عملا دانش آموز آنها را عمیق یاد نمی‌گیرد و سرسری یاد خواهد گرفت. ما تعداد زیادی از مفاهیم را در زمان کوتاهی در مقایسه با سایر کشورها آموزش می‌دهیم، اما چون فرصت کافی برای تکرار و تمرین و تعمیق نداریم، یادگیری‌های ما یادگیری عمیقی نخواهد بود و در آزمون‌هایی که معمولا سوالاتش مفهومی و کاربردی است، دانش آموزان ممکن است نتوانند نتایج خوبی کسب کنند.
