ماده مخدر جدیدی وارد کشور نشده است/ واکنش به تعطیلی مرکز خانه خورشید

"سعید صفاتیان" کارشناس و پژوهشگر اعتیاد در گفت و گو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که آیا مواد مخدر جدیدی وارد کشور شده است؟ گفت: خیر، اگر اسامی جدیدی هم در بازار شنیده می‌شود همان موادی است که همیشه وجود داشته و می‌خواهند با اسامی جدید به فروش برسانند. 

وی همچنین درباره ارزیابی‌اش از پیشنهاد ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره افزایش میزان مدت زمان نگهداری معتادان متجاهر در مراکز ماده ۱۶ ادامه داد: ستاد مبارزه با مواد مخدر نمی‌تواند حتی بیش از یک روز مددجویان را در مراکز نگهداری کند و برای اصلاح قانون این موارد را می‌تواند پیشنهاد دهد و بعد از اینکه قانون اصلاح شد می‌توانند مددجویان را در مدت زمانی که در اصلاحیه قانون آمده است نگهداری کنند. 

این کارشناس و پژوهشگر اعتیاد خاطرنشان کرد: بحث ماندگاری معتادان متجاهر در مراکز ماده ۱۶ این است که اگر درمان‌های کامل در نظر گرفته شود و حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی در نظر بگیرند افزایش مدت زمان می‌تواند موثر باشد، اما اگر قرار باشد این فرد را برای مدت بیشتری در مراکز نگهداری داریم صرفا برای اینکه دو سال در جامعه نباشد فقط صورت مسئله را پاک کرده‌ایم چرا که وقتی دوباره به جامعه باز می‌گردد مانند همان روال قبل می‌شود. 

صفاتیان تصریح کرد: موضوع اصلی این است که ما قرار است چه تعداد مرکز نگهداری ایجاد کنیم که همه معتادان متجاهر را جمع آوری و به مدت زمان دو سال در آنجا نگهداری کنیم. برنامه‌هایی که ما در کشور درباره معتادان متجاهر داریم برنامه‌های منسجم و موفقی نیستند و همین الان هم نگهداری این افراد در مدت سه ماه تا شش ماه جای بحث دارد. اگر این افراد را نگه داریم و برنامه‌ای برای آن‌ها نداشته باشیم کار بیهوده‌ای است. 

وی درباره اقدامات پلیس، سازمان زندان‌ها و… درخصوص بازتوانی و آموزش به معتادان متجاهر پس از درمان آن‌ها ادامه داد: در کشور ما افرادی هستند که شاغل هستند اما معتاد هم هستند بنابراین اشتغال آنقدر هم درعدم اعتیاد افراد تاثیرگذار نیست و نباید تصور شود که اگر ما به این فرد کار بدهیم دیگر به سمت اعتیاد نمی‌رود آشپزهای حرفه‌ای هم هستند که اعتیاد دارند. 

این کارشناس و پژوهشگر اعتیاد تصریح کرد: کار بازتوانی و باز اجتماعی کردن معتادان متجاهر کار وزارت رفاه و سازمان‌های تخصصی در این زمینه است چون آن‌ها در این زمینه ضعیف عمل می‌کنند به تبع جای خالی ایجاد می‌شود و دستگاههای دیگر به میدان آمده و این کار را برعهده می‌گیرند و وظیفه اجتماعی خود می‌دانند. 

صفاتیان در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره تاثیر داروهای گیاهی بر ترک مواد مخدر یادآور شد: هیچ پروتکل علمی در دنیا وجود ندارد که داروهای گیاهی را برای درمان اعتیاد به صورت کامل تایید کند. داروهای گیاهی که به صورت کپسول و شربت در بازار دیده می‌شود و گاها نیز تبلیغ هم می‌شود بیشترشان حاوی مخدر هستند و بیشتر هم برای درمان مخدرهایی مانند هروئین و تریاک استفاده می‌شود. این داروها برای موادی مانند شیشه یا حشیش بی‌تاثیر هستند. 

وی درباره داروهای ترک اعتیاد که در سبد درمان ستاد مواد مخدر قرار دارد گفت: داروهایی که استفاده می‌شود از سال ۸۲ در کشور مصرف می‌شود. کپسول نالتروکسون برای درمان مواد مخدر نیست بلکه برای این است که در ماندگاری درمان ایجاد کند. بعد از اینکه فرد اعتیاد خود را ترک کند این دارو یکی از داروهایی است که می‌تواند در ماندگاری درمان به افراد بهبودیافته کمک کند. 

این کارشناس و پژوهشگر اعتیاد تصریح کرد: در سال‌های ۸۶ تا ۸۹ یک روش درمان اعتیاد در کشور مطرح شده بود با عنوان روش فوق سریع ترک اعتیاد که البته آن را با تعویض خون اشتباه گرفته بودند. تعداد زیادی آمپول نالوکسان را در حالت بیهوشی به فرد تزریق می‌کردند نالوکسان یک داروی آنتاگونیست (ضد افیونی) است و گیرنده‌هایی را در مغز را فعال می‌کند و مرفین یا ماده مخدر از مغز خارج می‌شود. نالتروکسون هم یک کپسول است که از سال‌های گذشته در ایران مصرف می‌شده و بعد از اینکه شخص مواد مخدر را ترک کرد برای اینکه درمان ماندگاری داشته باشد این دارو تجویز می‌شد. البته باز هم ماندگاری با این دارو صددرصد نیست و نیاز به اقدامات روانشناسی هم دارد. 

صفاتیان خاطرنشان کرد: در حال حاضر در کشور حدود ۸۰ هزار نفر از داروی بوپره نورفین استفاده می‌کنند و این‌ها داروهای جدیدی هم نیستند بلکه از دهه ۸۰ در کشور در حال مصرف هستند. 

وی درباره‌عدم ماندگاری معتادان در درمان اعتیادشان ادامه داد: بیش از ۹۵ درصد معتادان متجاهر بعد از اینکه مرکز درمان اجباری خارج می‌شوند مصرف را دوباره شروع می‌کنند و این دو علت می‌تواند داشته باشد اول دلیل نبود حمایت‌های اجتماعی از این افراد است و دومین مورد هم نداشتن برنامه منسجم روان درمانی در داخل کمپ‌ها و مراکز درمان اقامتی است. 

این کارشناس و پژوهشگر اعتیاد در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره جمع آوری مراکز کاهش آسیب و تعطیلی مرکز زنان خانه خورشید گفت: یکی از غیرکارشناسی‌ترین کارهایی است که در تهران در حال انجام است. در همه جای دنیا برنامه‌های کاهش آسیب انجام می‌شود ما این برنامه‌ها را در کشورهای مختلف بررسی کردیم و بعد از آن در کشور نیز اجرایی کردیم و در یک دوره‌ای نیز برنامه‌های کاهش آسیب در ایران از موفق‌ترین برنامه‌های کاهش آسیب در دنیا بود که توانست اقدامات بسیار خوبی را انجام دهد. اما در حال حاضر دیدگاه‌ها چون نظامی و انتظامی به این موضوع است و نگاه مقابله‌ای دارند معتقدند که این مراکز باید جمع شود و مراکزی مانند شوش و هرندی نیز جمع آوری و به خارج از شهر برده شود. این کارها اقدامات غیرکارشناسی است که انجام می‌شود. 

صفاتیان گفت: من در دهه ۸۰ مسئول راه اندازی مراکز کاهش آسیب در کشور بودم و خانه خورشید هم یکی از همین مراکز بود که راه اندازی شد. اگرچه در ابتدای راه اندازی این نوع مراکز مخالفت‌هایی در محل وجود داشت اما بعد از مدتی مردم می‌آموختند که باید حمایت‌های اجتماعی خود را از این افراد داشته باشند و مسئولیت اجتماعی خود را انجام می‌دادند.