روند نگران کننده افزایش پوسیدگی دندان در کشور/ لزوم برقراری بیمه دندان پزشکی برای گروه های هدف

«علی کاظمیان» رییس انجمن سلامت دهان و دندان پزشکی اجتماعی در ارتباط با وضعیت سلامت دهان و دندان در کشور به خبرنگار ایلنا گفت: شاخص‌های جهانی وجود دارد که مشهورترین آن‌ها Dmst است که براساس مجموع دندان‌های پوسیده، دندان‌های کشیده شده و دندان پرشده محاسبه می‌شود. ما در ایران هم مطالعات پیمایش‌های ملی در گروه‌های مختلف برای اندازه گیری این شاخص داشته ایم. به طور کلی می‌توان گفت ایران از نظر شاخص‌های پوسیدگی دندانی جزو کشورهای متوسط دنیاست. 

او افزود: اما نگرانی‌ها برای کشور ما درمورد افزایش شیوع پوسیدگی دندانی  بالاست، زیرا به عنوان مهم‌ترین فاکتور، رژیم غذایی که در بخش زیادی از جمعیت ایران رایج شده است، رژیم غذایی پوسیدگی‌زایی است که مهم‌ترین مورد آن مواد قندی است. نکته مهم این است که مصرف مواد قندی نه تنها پوسیدگی را افزایش می‌دهد و روندی که در مشاهدات میدانی می‌بینیم نگران کننده است، بلکه در بیماری‌های غیرواگیر هم تاثیرگذار است، از جمله چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی. اینجاست که از شکر یا مواد قندی به عنوان فاکتور خطر مشترک نام می‌بریم زیرا فاکتوری است که احتمال وقوع بیماری‌های مختلف را بالا می‌برد. 

کاظمیان گفت: به طور ویژه در دانش آموزان روند افزایش پوسیدگی دندان را مشاهده می‌کنیم و گفته می‌شود دو مشکل اساسی سلامتی در دانش آموزان ایرانی پوسیدگی دندانی و چاقی است. هردوی اینها بیماری‌هایی متاثر از مصرف مواد قندی است. 

او افزود: بروز پوسیدگی دندان تا حد زیادی به فاکتورهای اجتماعی، اقتصادی و رفتاری برمی گردد. جامعه‌ای که مواد غذایی سالم‌تری مصرف کند، با میزان کمتری از پوسیدگی دندان مواجه خواهد شد. کما اینکه این روند را در برخی از جوامع اروپایی نیز می‌بینیم. برخی کشورهای اروپایی در پنجاه سال گذشته وضع بسیار بدتری از ما داشتند اما درحال حاضر در عرض چند دهه به خاطر بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی، رفتاری، بروز پوسیدگی در کودکان در این کشورها درحال تبدیل شدن به یک امر نادر است، به طوری که در کودکان ۱۲ساله در کشورهایی مانند سوئد یا هلند شاخص dmst به کمتر از یک رسیده است که به بهبود شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی مرتبط است. 

کاظمیان گفت: مهم این است که آیا ما به لحاظ اجتماعی می‌توانیم به سمت تغذیه سالم‌تر حرکت کنیم یا خیر. سیاست‌گذاری‌ها در این زمینه باید به گونه‌ای انجام شود که مواد سالم که در مورد دندان کمتر پوسیدگی‌زا هستند در دسترس‌تر و ارزان‌تر باشد. مساله نگران کننده این است که یک محصول تغذیه‌ای در دسترس و ارزان در کشور معمولا مواد ناسالم هستند. یعنی کسی که می‌خواهد به شکلی شکم خودش را سیر کند، سریعترین چیزی که به دست می‌آورد این است که کیک و کلوچه بخرد و بخورد که هم باعث پوسیدگی دندان و هم بیماری‌هایی مانند چاقی خواهد شد. 

او افزود: اگر بگوییم دولت نمی‌تواند بر سوپر مارکت‌ها نظارت کند، اما آموزش پرورش که می‌تواند بر بوفه‌های مدارس نظارت داشته باشد. ما باید در بوفه های مدارس فروش محصولات ناسالم به صورت تغذیه‌ای را کنترل کنیم و به محصولات سالم‌تر سوبسید بدهیم. 

او افزود: اقداماتی در ایران صورت گرفته که هم از نظر پوشش جمعیتی و هم از نظر ماندگاری ناکافی بوده است. یکی از نکات مهم از نظر سیاست گذاری، میزان مواجه دندان‌ها با فلوراید است و شواهد بسیاری وجود دارد که فلوراید ماده‌ای است که مینای دندان را مستحکم‌تر و از بروز پوسیدگی جلوگیری می‌کند. اینکه آب آشامیدنی شهرها حاوی فلوراید باشد یکی از این راه هاست. یک تجربه که در سه سال اخیر در ایران انجام شده اما متوقف شد، وارنیش فلوراید در مدارس بود که موجب پیشگیری از پوسیدگی در دندانهای آن‌ها می‌شد. 

کاظمیان گفت: البته که اینگونه استراتژی‌ها قابل استفاده است. یک موضوع بسیار مهم دیگر مسواک زدن با خمیر دندانی است که حاوی فلوراید باشد. در مدارس برخی از کشورها به صورت یک پروژه روزانه، یک زنگ مسواک زدن وجود دارد و پژوهش‌ها نشان داده است که این مساله بسیار در کاهش پوسیدگی دندان در کودکان موثر است. 

او با اشاره به گرانی خدمات دندان پزشکی افزود: تردیدی نیست که خدمات دندان پزشکی نیز مانند سایر محصولات و خدمات تورم را تجربه کرده‌اند و ممکن است در برخی موارد تورم آن بالاتر از متوسط افزایش قیمت‌ها نیز باشد. اما به هرحال نمی‌شود انکار کرد که خدمات دندان پزشکی در بسیاری از کشورهای دنیا خدمات گرانی است. مهم است که آیا دولت در برخی از گروه‌های حساس جمعیتی و گروه‌های هدف می‌تواند خدمات دندان پزشکی را تحت پوشش بیمه قرار دهد یا خیر. به عنوان مثال می‌توان تا ۱۵ یا ۱۳ سالگی خدمات دندان پزشکی پایه و ضروری تحت پوشش بیمه قرار گیرد و دولت آن را مدیریت کند زیرا سلامت دندان جزوی از حقوق انسان هاست و اگر فردی به خاطر مشکلات مالی نمی‌تواند دندان‌های پوسیده‌اش را ترمیم کند، از حقوق اساسی‌اش بی‌بهره شده است. 

کاظمیان گفت: سال گذشته در مجله «لنست» که مهم‌ترین ژورنال پزشکی دنیاست، پوسیدگی دندانی به عنوان شایع‌ترین بیماری روز دنیا شناخته شد و ششمین بیماری‌های شایع دنیا نیز بیماری‌های لثه‌ای هستند.بار مالی پوسیدگی دندانی و بیماری‌های لثه‌ای انقدر زیاد است که دولت نمی‌تواند همه‌اش را تحت پوشش قرار دهد. اما ما چاره‌ای نداریم که گروه‌هایی را انتخاب کنیم که برای آنها مقداری از خدمات را تحت پوشش بیمه قرار دهیم. 

او در انتها گفت: پیشنهادهایی نیز مطرح شده است، از جمله اینکه از امروز تمامی کودکان تحت پوشش بیمه دندان پزشکی باشند، چکاپ منظم شده و آموزش‌های لازم را ببینند  به این امید که گروه‌هایی داشته باشیم که بعدا که سنشان بالاتر رفت، پوسیدگی دندان‌هایشان کمتر شود و نیاز کمتری به دندان پزشکی داشته باشند. من  هم بر این باورم که دندان پزشکی یک خدمت گران محسوب می‌شود اما هم به این جهت که دندان پزشکی مواد و تجهیزات گرانی دارد و هم به لحاظ تکنیکی خدمت ویژه‌ای است و از همین رو گران قیمت محسوب می‌شود. بنابراین دو المان پیشگیری و بیمه را برای مدیریت پوسیدگی دندان باید درنظر گرفت.