در رشته روانشناسی صدرصد همگام با تحولات دنیا پیش نمی‌رویم

"الهه حجازی موغاری" رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره تربیت دانشجویان رواشناسی و اینکه چه میزان از این دانشجویان روانشناسان حاذقی خواهند شد، بیان کرد: ما یک دوره روانشناسی و یک دوره کارشناسی مشاوره داریم، آن‌هایی که در کارشناسی روانشناسی هستند یک سری دروس نظری را می‌خوانند و در نهایت یک درس کارورزی هم دارند، اما دانشجویان مشاوره بیشتر به صورت عملی کار می‌کنند ولی طبیعتا در سطح کارشناسی نمی‌توانند کار مشاوره و مشورت دادن را داشته باشند، زیرا تازه در حال آموزش هستند. 

وی افزود: دانشجویانی که رشته روانشناسی بالینی را می‌خوانند طبیعتا دوره‌های بیشتری برای کارورزی و واحد عملی دارند و بعد از مدتی که مدرک خود را گرفتند تا حدودی می‌توانند کار مشاوره‌ای را انجام دهند. 

حجازی با بیان اینکه ما تضمین نمی‌کنیم همه دانشجویان می‌توانند مشاور شوند، گفت: در عین حال دانشجویان ارشد مشاوره به شکل تخصصی مشاوره خانواده، مشاوره مدرسه و… را می‌خوانند و به نوعی برای اینکه بتوانند در آینده دفتر کاری داشته باشند آماده می‌شوند. 

وی تاکید کرد: ما در دانشگاه افراد را برای کار عملی آماده نمی‌کنیم ما یک سری درس‌ها را به آن‌ها می‌دهیم و نهایتا یک سری کارورزی‌هایی را انجام می‌دهند اما ما تعهد و تضمین نمی‌کنیم که همه اینها می‌توانند مشاور شوند و یا همه آن‌ها می‌توانند روانشناسانی باشند که خدمات مشاوره‌ای بدهند، دانشگاه نمی‌تواند چنین تضمینی را بدهد. زیرا اگر به درس‌ها توجه کنید می‌بیند واحدهای نظری خیلی بیشتر از واحدهای عملی است بنابراین ما نیز موظفیم در چارچوب برنامه درسی پیش برویم. 

رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران گفت: تجربه نقاط مختلف دنیا به ما نشان می‌دهد وقتی شخصی فارغ التحصیل می‌شود و می‌خواهد کار مشاوره و درمان را آغاز کند باید دوره‌های خاصی را بگذراند که حرفه‌ای‌تر هستند. متاسفانه ما این دوره‌های خاص را در دانشگاه تعریف نکرده‌ایم. در نتیجه افراد دوره ارشد و دکتری را می‌گذرانند و یک مصاحبه‌ای هم در نظام روانشناسی انجام می دهند، مجوز می‌گیرند و یک دفتر مشاوره‌ای باز می‌کنند و دیگر ما نمی‌دانیم در دفتر مشاوره چه اتفاقی می‌افتد. 

حجازی در پاسخ به این سوال که چرا این دورهای خاص و حرفه‌ای برای دانشجویان روانشناسی برگزار نمی‌شود؟ گفت: در کشور فرانسه و آمریکا دوره‌های حرفه‌ای در این رشته برگزار می‌شود، آنجا بدین صورت است که وقتی دانشجویی به عنوان مثال دوره لیسانس را گذارند تصمیم می‌گیرد که در ارشد دوره حرفه‌ای را بگذارند زیرا بعد از آن تصمیم دارد که وارد بازار کار شود. 

رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران افزود: یا شاید شخص دیگری بخواهد ادامه تحصیل دهد و استاد شود بنابراین از ابتدا مسیر را مشخص می‌کنند. آن که کارشناسی ارشد و یا دوره دکتری حرفه‌ای را می‌گذارند دقیقا با یک جهت گیری به سمت بازار کار آن را انجام می‌دهد. 

حجازی گفت: من هم پیشنهاد دادم که ما در دانشگاه خود چنین دوره‌های حرفه‌ای را راه اندازی کنیم زیرا فکر می‌کنم که دانشجویان خیلی به دوره‌ها علاقه‌مند خواهند شد به این خاطر که آن‌ها واقعا توانمند هستند و می‌دانند که باید چه کار کنند ولی واحدهای ما در این رشته اکثرا نظری است. 

او اشاره کرد: اگر ما بخواهیم یک تغییری در نظام آموزشی این رشته ایجاد کنیم و اینکه بازار کار را برای فارغ التحصیلان خود آماده کنیم باید به سمت دوره‌های حرفه‌ای کارشناسی ارشد و دکتری برویم تا فارغ التحصیلان برای کار آماده شوند. 

رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که آیا دانشجویان شما برای گذراندن این دوره‌های حرفه‌ای به خارج از کشور می‌روند؟ گفت: خیر، دانشجویان ما معمولا نمی‌روند دوره‌های حرفه‌ای را بگذرانند. در خارج از کشور ترجیح‌شان این است که وارد دانشگاه یا گروه‌های پژوهشی شوند. پیش‌تر یکی از فارغ التحصیلان دکتری ما به کانادا رفته بود و وقتی ما با هم صحبت کردیم به من گفت برای اینکه بتواند یک مجوز کار مشاوره بگیرد باید امتحانات مختلف بدهد، یعنی ورود به این حرفه در کشورهای دیگر، ساده نیست. زیرا در این حرفه علاوه بر تخصص اخلاق هم مهم است. 

وی افزود: بنابراین فارغ التحصیلان ما وقتی به خارج از کشور می‌روند خیلی درگیر اینکه وارد کار مشاوره بشوند، نمی‌شوند زیرا ورود به این کار درآنجا بسیار سخت است. 

حجازی در پاسخ به این سوال که ما چقدر در علم روانشناسی و انتقال دانش آن به دانشجویان کشور، همگام با دنیا پیش می‌رویم؟ گفت: من نمی‌توانم بگویم که ما صد در صد همگام با تحولات دنیا هستیم و از طرفی‌ هم نمی‌توان گفت که کاملا هم دوریم. امکاناتمان محدود است؛ به عنوان مثال در حال حاضر چند دانشگاه هستند که روانشناسی شناختی را راه اندازی کردند. برای اینکه روانشناسی شناختی‌مان پیشرفت کند نیازمند آزمایشگاه‌های معتبر هستیم ولی امکاناتمان در این زمینه کم است. 

وی گفت: بنابراین اگر در خارج از کشور در این زمینه خیلی خوب پیشرفت می‌کنند به خاطر این است که امکانات سخت افزاری خیلی خوبی هم دارند ولی ما هنوز به آن درجه نرسیدیم. ما حتی مطالب سال ۲۰۲۲ را سر کلاس درس به دانشجویان می‌گوییم اما اینها نظری است ولی در آزمایشگاه به شکل فیزیکی آموزشی نداریم. منابع ما به روز است اما اینگونه نیست که بخواهیم نظریه را عملی کنیم. 

رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که آیا برآوردی دارید که چقدر از دانش آموختگان شما واقعا روانشناس می‌شوند؟ گفت: این بستگی به رشته تحصیلی دانشجویان دارد، مثلا دانشجویانی که روانشناسی تربیتی می‌خوانند بیشرتشان معلم هستند و به سمت آموزش و پرورش می‌روند. یا آن‌هایی که بالینی می‌خوانند بیشتر به این سمت می‌روند که کارهای درمانی و بالینی انجام دهند. دانشجویان مشاوره هم به سمت راه اندازی دفتر کار خود می‌روند ولی سایر شاخه‌های روانشناسی خیلی درگیر کار مشاوره نمی‌شوند. 

او افزود: عمدتا در رشته‌های روانشناسی دانشجویان ما از گروه دختران هستند و اگر در کل کشور هم ملاحظه کنید تعداد دانشجویان دختر خیلی بیشتر است. 

حجازی با اشاره به مهاجرت در میان دانشجویان رشته روانشناسی گفت: متاسفانه در این رشته مهاجرت داریم، ما دانشجویان بسیار خوبی داریم. حتی برخی در دوره کارشناسی هدفشان این است که بعد از اتمام دوره کارشناسی به خارج از کشور بروند. از الان حتی در حال جایابی برای خودشان هم هستند یعنی دانشجویان برای اینکه بدانند از کجا می‌توانند فاند بگیرند و بروند خیلی جستجوگر هستند. 

رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در پایان گفت: این موضوع اول در مقطع دکتری بیشتر بود، بعدها به مقطع ارشد و حالا به دانشجویان مقطع کارشناسی رسیده است. متاسفانه من این را می‌بینم که برخی از دانشجویان بسیار خوب که می‌توانند آینده سازان علم در ایران باشند از کشور خارج می‌شوند.