در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
مصرف مواد مخدر صنعتی باعث درمان مشکلات جسمی، جنسی و زناشویی نمی‌شود/ شیشه و حشیش؛ الگوی مصرف غالب بین نوجوانان و زنان
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر گفت: از طریق مراکز کاهش آسیب توانسته‌ایم ایدز از طریق اعتیاد تزریقی را در ایران کنترل کنیم.
«رضا تویسرکانمنش» مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره سرانجام جمع آوری مراکز کاهش آسیب در برخی مناطق مانند شوش، مولوی و هرندی گفت: مراکز کاهش آسیب جزء سیاست‌های کلان مبارزه با مواد مخدر ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است و تاکید قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز هست.
مراکز کاهش آسیب انتخاب بد از بدتر است
وی ادامه داد: در حقیقت انتخاب مراکز کاهش آسیب، انتخاب بین بد و بدتر است، هدف اولیه این مراکز ترک اعتیاد نیست بلکه به افرادی که به هر دلیلی اعم از جسمی، روحی، اجتماعی تمایل و امکان کنار گذاشتن ماده مخدر را ندارند و دچار جرائم خردی می‌شوند و چهره شهر را هم نازیبا می‌کنند، برای جلوگیری از آسیب بیشتر به این افراد خدمات ارائه می‌دهند. در واقع مراکز کاهش آسیب در محل‌های تجمع معتادان که به اصطلاح پاتوق گفته می‌شود ایجاد می‌شود و خدمات به این افراد ارائه می‌شود.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه این مراکز به دو صورت هستند یا دی‌ای سی که مراکز گذری هستند و یا مراکز متحرک هستند مانند موبایل ون ها، اتوبوس‌ها و تیم‌های سیار هستند، تصریح کرد: افرادی که در این مراکز خدمات می‌دهند در ابتدا از معتادان ارزیابی می‌کنند که درگیر بیماری قابل انتقال مانند ایدز یا هپاتیت، مالاریا هستند یا خیر. خدمات به صورت رایگان به این افراد نیز ارائه می‌شود حال اگر فردی مبتلا به اچ آی وی باشد در سامانه وزارت بهداشت این فرد ثبت شده و درمان ضدویروسی بیماری ایدز که بسیار گران هم است برای این افراد به صورت رایگان آغاز می‌شود تا بیماری این افراد کنترل شود. همچنین اگر این افراد اعتیاد خطرناک داشته باشند یعنی اعتیاد تزریقی داشته باشند به آن‌ها کمک می‌شود تا الگوی مصرف خود را تغییر دهند و بجای تزریق به طور مثال از متادون استفاده کنند و تزریق انجام ندهند و یا اگر می‌خواهند تزریق داشته باشند سرنگ در اختیار این افراد قرار داده می‌شود تا تزریق مشترک نداشته باشند.
موج ایدز تزریقی با ارائه خدمات در مراکز کاهش آسیب در کشور کنترل شده است
الگوی کنونی ایدز در ایران از نوع رفتارهای جنسی است
تویسرکانمنش خاطرنشان کرد: اولین موج ایدز در کشور که اتفاق افتاد ناشی از اعیتاد تزریقی در ایران بود و در حال حاضر مراکز کاهش آسیب در ایران به قدری خوب در این زمینه کار کرده‌اند که در دنیا ایران در این زمینه نمونه شده است و موج ایدز تزریقی با ارائه خدمات در همین مراکز در کشور کنترل شده است. در حال حاضر الگوی ایدز در ایران از نوع رفتارهای جنسی است که اتفاق می‌افتد. بنابراین برای جلوگیری از شیوع بیماری‌هایی مانند ایدز در اختیار این افراد سرنگ و سوزن رایگان قرار داده می‌شود. همچنین ظروف مقاومی که سرنگ در آنجا نگهداری می‌شود در اختیار این افراد قرار داده می‌شود. امکان استفاده از یک وعده غذای گرم و استحمام در سرپناه‌ها وجود دارد همچنین امکان اقامت شبانه در این مکان‌ها برای معتادان وجود دارد. این افراد در اثر مصرف مواد شناخت خود را از دست می‌دهند و ماده محرک و مخدر تغییراتی در فیزیولوژیک مغز ایجاد می‌کند که مدارهای مربوط به یادگیری، انگیزه و… در مغز این افراد تغییر می‌کند و به نوعی کنترل مغزشان را در اختیار می‌گیرد. در این مرحله شاید نتوان در خصوص ترک با این افراد صحبت کرد اما همین که کمی حالشان بهتر شد و مددکار با آن‌ها صحبت می‌کند که اگر تمایل به ترک داشتند به مراکزی مانند کمپ‌ها برای ترک مراجعه می‌کنند.
توضیح درباره محاسن مراکز کاهش آسیب
وی ادامه داد: از محاسن این مراکز این است که وقتی این افراد در محلات تجمع می‌کنند سرنگ آلوده‌شان را در معابر رها نمی‌کنند و از سرنگ مشترک استفاده نمی‌کنند و از طرفی چون غذا به آن‌ها داده می‌شود، دنبال دزدی نمی‌روند تا مشکل جرم‌زایی داشته باشند.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به اظهار نظرهای مخالف درباره مراکز کاهش آسیب گفت: یک سوء تفاهمی که بین ما و پلیس وجود دارد این است که می‌گویند چون این مراکز کاهش آسیب را در محلات راه اندازی می‌کنید معتادان در این مناطق جمع می‌شوند و مردم ناراضی هستند ما دقیقا برعکس این را می‌گوییم ما در ابتدا یک مپینگ یا نقشه برداری از وضعیت محلات داریم که هرساله انجام می‌شود در این نقشه برداری محلات تجمع معتادان که پاتوق گفته می‌شود شناسایی می‌شوند و ما در این پاتوق‌ها خدمت ارائه می‌دهیم و اینطور نیست که اگر این مراکز را جمع کنیم دیگر معتادان در این منطقه حضور نخواهند داشت بلکه این افراد در سطح شهر پراکنده می‌شوند و وقتی بی‌سرپناه هستند آسیب‌های بیشتری متوجه این افراد است. در این زمینه جلسات متعددی با پلیس داشتیم که گلایه‌هایی داشتند که در برخی موارد به حق است و ما برای اینکه خواسته پلیس نیز انجام شود یک سری جابجایی‌ها را ابلاغ کرده ایم. همچنین ما امسال تمرکزمان را روی مراکز سیار گذاشته‌ایم یعنی خدمات را به صورت ون یا کانکس ارائه دهیم تا در هر زمان که نیاز بود این مراکز را جابجا کنیم.
افزایش جرم و بیماری از تبعات جمع‌آوری مراکز آسیب
تویسرکانمنش خاطرنشان کرد: همچنین تلاش می‌کنیم تا سیستم‌های قضایی و انتظامی توجیه شوند که ما دی آی سی نزده‌ایم و معتاد ایجاد شده است، بلکه معتاد در این مناطق سالهاست که حضور دارد و بعد ما به این جا رفته ایم. این امکان برای ما وجود دارد که یک روزه مراکز کاهش آسیب را جمع کنیم اما به نظر شما چه اتفاقی می‌افتد قطعا میزان جرم و بیماری در این مناطق افزایش خواهد داشت. وقتی یک ایستگاه مترو به منطقه‌ای می‌رود مردم محل و همسایه‌ها ممکن است ناراضی باشند اما می‌توان ایستگاه مترو را توسعه نداد. مراکز کاهش آسیب هم به همین صورت هستند.
مراکز درمان و کاهش آسیب نمی‌توانند جایگزین هم باشند
وی ادامه داد: برخی از نظرات غیرکارشناسی این است که این مراکز را به خارج از شهر منتقل کنیم اگر ما مرکز را به خارج از شهر ببریم باید به چه کسی خدمت بدهیم آیا معتاد به آنجا می‌آید؟ بارها سازمان بهداشت جهانی به دلیل کنترل سل مقاوم به درمان، کنترل هپاتیت، کنترل ایدز در کشور از ایران تقدیر کرده است و این به دلیل مجاهدت‌های افرادی است که در این مراکز خدمات می‌دهند. مراکز درمان و کاهش آسیب نمی‌توانند جایگزین هم باشند. اعتیاد درمان‌پذیر است اما خیلی سخت. بنابراین برای عده‌ای که یا امکان ندارند و یا تمایلی برای ترک ندارند از برنامه‌های کاهش آسیب استفاده می‌شود. این کار هم در سیاست‌های کلان مبارزه با مواد مخدر است و هم نتایج ارزشمندی داشته است. جامعه باید در این زمینه آگاه باشد و بپذیرد که با این مددجویی که بیمار هم محسوب می‌شود یک زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشیم و به این افراد کمک کنیم و بجای اینکه رفتارهای تهاجمی و ترد اجتماعی داشته باشیم رفتارهای حمایتی از این افراد داشته باشیم. رفتارهای تهاجمی و انگ اجتماعی به این افراد باعث بدتر شدن موضوع می‌شود و باعث حل مسئله نمی‌شود.
میزان تولید مواد صنعتی در افعانستان بالا رفته است
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره تغییر قیمت شیشه گفت: به دنبال تغییراتی که در افغانستان ایجاد شد، میزان تولید مواد صنعتی از جمله متان فتامین‌ها و شیشه در این کشور بالا رفته است. وقتی به دلیل کرونا امکان حمل هوایی و مسافرت کم شد و پیش سازها به آن‌ها نمی‌رسید متدی را کشف کرده و در ارتفاعات افغانستان گیاهی به اسم افدرا را پیدا کرده و از ترکیبی که از این گیاه می‌گیرند سود افدرین تولید کرده و با دیگر ترکبیات نسبتا ساده شیمیایی آن را احیا کرده و آن را تبدیل به شیشه می‌کنند بنابراین میزان تولید و هم مصرف شیشه در افغانستان بالا رفته است و جالب است که ۸۰ درصد تریاک دنیا در افغانستان تولید می‌شود اما میزان مصرف شیشه در افغانستان بالا رفته است طبیعتا به دلیل مرزهای طولانی که ما با این کشور داریم ترکش این موضوع به ما هم می‌رسد هزینه تولید آن ارزانتر تمام می‌شود و در واقع تولیدش بسیار ساده است و در یک آپارتمان می‌توان به میزان زیاد تولید کرد و نیاز به کشت هم ندارد.
تویسرکانمنش تصریح کرد: تبلیغات اغوا کننده‌ای در فضای مجازی در خصوص بی‌خطر بودن حشیش یا شیشه در دنیا به صورت هجومی شروع شده است و مدعی هستند که مصرف این مواد باعث اعتیاد نشده و در عوض ایجاد تمرکز می‌کند و یا باعث باز شدن ذهن افراد می‌شود. متاسفانه این تبلیغات باعث تشویق و ترغیب نسل جوان به این سمت می‌شود. همچنین داروهای لاغری که در آرایشگاه‌های زنانه و باشگاه‌های زنانه در دسترس است همه آن‌ها دارای ترکیبات شیشه هستند و اگرچه در کوتاه مدت با کاهش اشت‌ها و افزایش سوخت و ساز بدن وزن فرد کاهش پیدا می‌کند اما باعث ایجاد اعتیاد در فرد می‌شود.
وی ادامه داد: ما در آخرین جلسه کمیته درمان نیز مصوب کردیم تا آمادگی بیشتر در سیستم درمان و کاهش آسیب برای بحث مواد محرک و روان گردان مانند گل حشیش و شیشه ایجاد کنیم. در دستورالعمل‌های جدید که در این زمینه نیز ابلاغ می‌شود به نکات جدیدی در این زمینه اشاره شده است و با وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی رایزنی کرده‌ایم تا با اجرای این دستورالعمل‌ها آمادگی بیشتر در درمانگران نیز ایجاد شود تا تغییر الگوی کشت و ترانزیت و قاچاق مواد لطمه‌ای به کشور وارد نکند.
مواد صنعتی باعث درمان مشکلات جسمی، جنسی و زناشویی نمی‌شود
وی با تاکید براینکه مهمترین بخش در مبارزه با مواد مخدر پیشگیری است و رسانه‌ها هم در این زمینه نقش بسیار موثری دارند، گفت: هرچه آگاهی خانواده را بالا ببریم و خانواده مستحکم ایجاد کنیم و کنترل روی بچه‌ها به صورت علمی بیشتر شده و آگاهی در مدارس و محیط‌های آموزشی و کار بالا برود و این آموزش را بدهیم که این مواد درمان هیچ دردی نیستند و دردهای زیادی را به دردها اضافه می‌کنند و از شایعاتی مانند اینکه مصرف این مواد مشکلات جسمی و جنسی و مشکلات زناشویی را برطرف می‌کنند با آموزش درست جلوگیری کنیم.
تویسرکانمنش با بیان اینکه در کل کشور در میان مردان همچنان الگوی مصرف سنتی افیونی یعنی تریاک غالب است، گفت: به طور قطع و یقین مواد مخدر درمان هیچ دردی نیستند و اگر کاربردی هم داشته باشند در پزشکی به صورت کنترل شده و در مدت کوتاه است. شواهد متاسفانه نشان دهنده این است که مصرف شیشه و حشیش در کشور بالارفته است همانطور که میزان کشفیات نیز زیاد شده است و این نشان می‌دهد که میزان تولید و ترانزیزت نیز بالارفته است این الگوی مصرف در زنان و نوجوانان نیز غالب‌تر است.
