"زیرساخت‌ِ زایمان طبیعی" در بیمارستان‌های دولتی اصلا وجود ندارد/ امکان مانیتورینگ دقیق جنین را نداریم/ قانونگذار نباید به نحوه زایمان هم ورود کند

«اعظم السادات موسوی» رییس انجمن متخصصان زنان و زایمان در ارتباط با میزان رواج زایمان طبیعی و سزارین در ایران به خبرنگار ایلنا گفت: مساله زایمان طبیعی در مقابل سزارین به هرحال در تمام دنیا مطرح است و در طی دو سه دهه اخیر آمار سزارین در کل دنیا به طور مراتب بالا رفته است. به طور کلی براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی و اعتقاد متخصصان زنان و زایمان و همچنین مطالعات علمی، زایمان طبیعی روش بهتری هم برای مادر و هم برای جنین است. در صورتی سزارین باید انجام شود که دیگر امکان زایمان طبیعی نباشد و این در واقع یک جایگزین است و نه اینکه روشی باشد که از ابتدا بر انجام آن تصمیم گیری شود. 

او افزود: در کشور ما هم از سال ۱۳۹۴ وزارت بهداشت تصمیمی ملی گرفت که آمار سزارین کنترل شود. منتها درحال حاضر باید بازنگری صورت بگیرد که چرا این اقدام موفق نبوده است. من الان به طور دقیق آماری از میزان موفقیت کاهش سزارین در کشور ندارم و مسئولان وزارت بهداشت باید این سوال را جواب دهند که آیا استراتژی که برای افزایش زایمان طبیعی صورت گرفته، موفق بوده است و عوامل بازدارنده آن چه چیزهایی بوده‌اند که بتوانیم آن را پیگیری کنیم؟ اما به هرحال نباید به نیروی فشار متوسل شویم. 

موسوی گفت: یک خانم باردار باید آزادانه برای نحوه زایمانش تصمیم بگیرد و آزادی را برای انتخاب روش زایمان به او بدهیم. این مساله در ایران هم ثابت شده است. باید کار فرهنگی و آموزشی صورت بگیرد و آموزش‌های دوران بارداری به خوبی انجام شود که خانم باردار احساس نکند، اجباری برای انتخاب دارد. باید آزادانه براساس اطلاعات علمی روش زایمانش را انتخاب کند. مانند کشورهایی که موفق بوده‌اند که آمار سزارینشان را کنترل کنند. 

او افزود: نکته مهم بعدی تجهیزات اتاق‌های زایمان است. اتاق‌های زایمان و بیمارستان‌هایی که بخش زایمان دارند، باید تجهیزات و کیفیت‌شان را بسیار بالا ببرند و زایمان را برای یک خانم باردار پدیده‌ای خوشایند کنند. یکی از پروسه‌هایی که باید به صورت جدی روی آن در ایران کار شود، زایمان بدون درد است و یکی از عوامل مهمی که خانم‌ها را به سزارین گرایش می‌دهد ترس از درد است. اگر خانم باردار احساس کند درد ندارد، همکاری‌اش برای زایمان طبیعی بیشتر می‌شود. 

موسوی گفت: نکته دیگر کنترل خوب وضعیت جنین حین زایمان است، یعنی خانم باردار باید اطمینان داشته باشد که در طی روند زایمان کنترل سلامت جنین به خوبی پیش می‌رود و مراقبت‌ها مناسب است، در نتیجه همکاری‌اش برای زایمان طبیعی بهتر می‌شود. بنابراین یکسری کارهای فرهنگی، آموزشی، بالا بردن اطلاعات و تجهیزات و زیربناهای اتاق زایمان می‌تواند در ترویج زایمان طبیعی بسیار کمک کننده باشد. 

رییس انجمن زنان و زایمان افزود: همان طور که گفتم بخش‌های زایمان باید زایمان را تجربه‌ای خوشایند کنند. عواملی که می‌تواند زایمان را خوشایند کند برخورد خوب پرسنل، حفظ حریم خصوصی بیمار، بودن یکی از نزدیکان مانند مادر و همسر است. استفاده از  ابزارهای که به خانم باردار برای کاهش دردهای زایمانی کمک کند، مانند آهنگ و موسیقی خوب، نرمش ها، رایحه خوب در اتاق زایمان و غیره، از عوامل متعدد خوشایندسازی زایمان طبیعی است که متاسفانه در بخش‌های دولتی ما اصلا وجود ندارد، زیرساخت‌های زایمان طبیعی اصلا درست نشده است و حتی مانیتورینگ دقیق جنین در بسیاری از بخش‌های دولتی وجود ندارد. تمام اینها امکاناتی است که ما می‌توانیم با اتکا به آن زایمان طبیعی را ترویج کنیم.

موسوی در ادامه در ارتباط با وضعیت ترویج زایمان طبیعی در کشور گفت: وزارت بهداشت در سال‌های گذشته سقفی را تعیین کرده بود که هر متخصص زنان باید بتواند سالانه میزان ده درصد آمار سزارین خودش نسبت به گذشته را کاهش دهد و ترندی به سمت بیشتر شدن میزان زایمان طبیعی وجود داشته باشد. 

او افزود: یکی از فاکتورهایی که وزارتخانه با آن بیمارستان‌های خصوصی را ارزیابی و اعتبارسنجی می‌کرد، میزان آمار سزارین آن‌ها بود که اگر آمار سزارین بالا بود از اعتبار آن بیمارستان کاسته می‌شد و درجه بیمارستان ممکن بود کاهش پیدا کند که این در سال ۹۶ و ۹۷ اجرا شد و بسیار با آن مخالفت شد، زیرا بخش‌های دیگر مانند مغز و ارتوپدی و بخش جراحی ارتباطی به بخش زنان نداشت، اما این درجه بیمارستانی روی آن تاثیر می‌گذاشت و آن‌ها نیز از نظر اقتصادی دچار مشکل می‌شدند. برای مثال اگر بیمارستان درجه پنج، درجه سه می‌شد، در نتیجه باید تعرفه‌هایش را پایین می‌آورد و بیمارستان بسیار ضرر می‌کرد. 

موسوی گفت: در سال ۹۸ این موضوع را تعدیل کردند و گفتند دیگر اعتبارسنجی بیمارستان‌ها ربطی به آمار سزارین نداشته باشد و این قضیه معلق ماند. از طرفی دیگر وزارت بهداشت در بیمارستان‌های دولتی، در صورت انجام سزارین تا سقفی مشخص، میزان دریافت پزشکان بابت سزارین را کم می‌کرد. یعنی متخصصان زنان و زایمان تا میزانی حق العمل دریافت می‌کردند و از مقداری به بعد دیگر حق العمل به آن‌ها داده نمی‌شد.  از طرفی هم ممکن بود مقداری جابه جایی مریض اتفاق بیافتد و فرضا مریضی که در کرج نمی‌تواند سزارین شود، به تهران برای سزارین مراجعه می‌کرد. در نتیجه ممکن بود در کل آمار متفاوتی را نبینیم و فقط جابجایی اتفاق می‌افتاد. 

او افزود: این مساله نیز بسیار مورد اختلاف قرار گرفت. همچنان در سال ۹۸ مسکوت ماند و بعد از آمدن کرونا هم نمی‌دانم این قضیه دقیقا به کجا رسید و روی این موضوع بحث بود. به نظر می‌رسد وزارتخانه باید روی این مساله بررسی دوباره‌ای داشته باشد که راهکارش چیست و چگونه در این باره عمل می‌کند. فکر می‌کنم قوانین قبلی به همان صورت درحال اجراست و بازنگری در سال ۹۹ روی آن انجام نشد. در سال ۹۸ آخرین بازنگری انجام شده و پس از آن دیگر صورت نگرفته است. 

موسوی با اشاره به محدود کردن بیمه سزارین و هدفگذاری افزایش پنج درصدی سالانه زایمان طبیعی در قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده گفت: ما در نامه‌هایی که برای شورای نگهبان و مجلس فرستادیم اشاره کرده‌ایم که اصلا آمار سزارین ربطی به افزایش جمعیت ندارد. یعنی خانمی به خاطر سزارین تصمیم نمی‌گیرد بچه دار بشود یا خیر. درحال حاضر ترس از زایمان ممکن است محدودیت بارداری ایجاد کند و نه بالعکس آن. بنابراین قانون جوانی جمعیت نباید به نحوه زایمان ورود کند. این قانون مشوق‌هایی دارد که آن مشوق‌ها را باید اعمال کند اما همان طور که گفتم نحوه زایمان ربطی به قانون ندارد، اما متاسفانه آن را در این قانون آورده اند. 

موسوی گفت: به نظر می‌رسد پرداختن به چنین مواردی باید در قالب آیین نامه‌ها صورت بگیرد و در وزارت خانه براساس نظرات کارشناسان طراحی شود و نه اینکه قانونی که در مجلس تصویب می‌شود به چنین مسائلی ورود کند. 

او با اشاره به هدفگذاری افزایش پنج درصدی زایمان طبیعی در سال در قانون جوانی جمعیت گفت: این اصلا عدد علمی نیست، برچه اساس عدد پنج درصد را انتخاب کرده‌اند؟ نه کار کارشناسی و نه کار علمی انجام نشده است.