محرومیت زنان از دریافت روش‌های پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی!/ "بارداری‌ ناخواسته" حاملگی‌ پرخطر محسوب می‌شود

«مریم کاشانیان» استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و نایب رییس انجمن علمی متخصصین زنان و زایمان درارتباط با محدود کردن ارائه و آموزش روش‌های پیشگیری از بارداری و ارتباط منفی آن با سلامت باروری زنان به خبرنگار ایلنا گفت: مسائلی می‌توانند به سلامت باروری صدمه وارد کنند. اول باید آن‌ها را شناخت و دید آیا روش‌های پیشگیری برای سلامت باروری زنان مشکل ساز است یا خیر؟

کاشانیان گفت: برخی از مسائلی که موجب بروز مشکل در باروری زنان می‌شود شامل سرطان‌ها، بیماری‌های مقاربتی، سندرم تخمدان پلی کیستیک و خشونت‌های جنسی است. در بسیاری از این موارد روش های پیشگیری از بارداری می‌توانند به عنوان پیشگیری از بیماری برای مثال استفاده از کاندوم در جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی و یا کنترل و درمان بیماری، برای مثال استفاده از روش‌های هورمونی و قرص‌های ضد بارداری، مورد استفاده قرار بگیرند.

او افزود: درست است که این روش‌ها برای پیشگیری از بارداری هم استفاده می‌شوند، اما درواقع استفاده‌های زیاد دیگری هم به غیر از پیشگیری از بارداری دارند و آن پیشگیری از مسائلی است که خود می‌توانند بر سلامت باروری زنان تاثیرگذار باشند. مثلا قرص پیشگیری از بارداری به دلیل هورمون‌های درون آن، برای خونریزی‌های غیرنرمال رحمی و نیز برای زنانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری آندومتریوز دارند و باروری‌شان توسط این بیماری‌ها تحت الشعاع قرار می‌گیرد استفاده می‌شود و از این طریق حتی می‌توانند بر خلاف اسمشان، برای بارداری سالم و پیشگیری از بارداری پرخطر و سلامت باروری کمک‌ کننده باشند.

کاشانیان گفت: مورد دیگر کاندوم است که یک روش پیشگیری از بارداری است، برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی نیز استفاده می‌شود یا حتی فرم‌های خاصی از آی‌یو‌دی‌ها را برای خونریزی‌های رحمی استفاده می‌کنیم. بنابراین روش‌های پیشگیری از بارداری بسیار چند کاربردی هستند. متاسفانه باتوجه به طرح مساله افزایش جمعیت، مبحث روش‌های پیشگیری از بارداری حتی در آموزش و امتحان رزیدنت‌هایی که درحال گذارندن دوره تخصص زنان و زایمان هستند بسیار کمرنگ شده و ارائه فراگیر آن‌ها در مراکز بهداشتی هم متوقف شده است.

او افزود: هدفمان این است که جمعیت را به باروری تشویق کنیم، جمعیت سالمی به وجود بیاید و بتواند شکاف جمعیتی را در جامعه ما پر کند. برای رسیدن به این هدف باید ببینیم اساسا چرا کاهش باروری اتفاق افتاد. چرا تمایل به ازدواج و بچه دار شدن کم شد و چرا اینقدر طلاق زیاد شده است؟ اگر بخواهیم به زمینه سازهای کاهش فرزندآوری فکر کنیم، روش‌های پیشگیری از بارداری مطلقا در آن به حساب نمی‌آید. اتفاقا برعکس آن، روش‌های پیشگیری از بارداری می‌توانند از طریق پیشگیری از بارداری‌های ناخواسته به سلامت باروری کمک کنند.

کاشانیان گفت: بارداری‌های ناخواسته جزو حاملگی‌های پرخطر محسوب می‌شوند، به این دلیل که هم تمایل برای سقط جنایی در این دسته از بارداری‌ها زیاد است، هم در بسیاری از موارد ممکن است زنان بیماری زمینه‌ای داشته باشند و به این دلیل که ناخواسته باردار شده‌اند، خود آن بیماری زمینه‌ای برروی سلامت جنین و مادر تاثیر بگذارند.

او افزود: ما همیشه دلمان می‌خواهد که یک زوج، بارداری خواسته و برنامه ریزی شده داشته باشند تا با رفع عوامل زمینه‌ای در مادر که می‌توانند روی سلامت بارداری و جنین تاثیر بگذارند، یک حاملگی موفق و با سرانجام خوب داشته باشیم. شناخت درست از روش‌های پیشگیری از بارداری هم می‌تواند جلوی بارداری ناخواسته و هم جلوی حاملگی بدون تصمیم قبلی را بگیرد.

کاشانیان گفت: روش‌های جلوگیری از بارداری می‌تواند در پیشگیری از به دنیا آمدن فرزندی که سرنوشت و سرانجامی ندارد، بسیار کمک دهنده باشد و در غیر این صورت این افراد با حاملگی ناخواسته به سقط‌های غیر قانونی روی می‌آورند که می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی داشته باشد و حتی باعث مرگ زن و یا از دست دادن قدرت باروری همیشگی او بشود. از طرفی می‌تواند زمینه ایجاد بیماری‌های جسمی فراوان دیگری را هم فراهم کند.

او با اشاره به اینکه دو اصطلاح حاملگی ناخواسته و حاملگی بدون تصمیم قبلی با هم متفاوتند، گفت: مفهوم حاملگی بدون تصمیم قبلی این است که زوج می‌خواهند بچه دار شود اما به این خاطر که برای مثال زن بیماری دارد که باید کنترل شود و یا مشکلات دیگر، زمان آن را به بعدتر موکول کرده اند، نه در زمان فعلی. اگر در دورانی که زن بیماری دارد و دارو مصرف می‌کند بچه دار شود که همان بارداری بدون برنامه ریزی است، طبیعتا منجر به جمعیت و باروری سالم نخواهد شد.

او افزود: اما حاملگی ناخواسته یعنی زوج به دلایلی اصلا نمی‌خواهند بچه دار شوند که می‌تواند به دلایل بسیاری مانند مسائل اقتصادی و اجتماعی باشد و تا وقتی که این مشکلات حل نشود، مطلقا نمی‌توانیم زوجین را به بارداری تشویق کنیم. مساله بسیار فراتر از قضیه دادن چند میلیون وام و این قبیل تشویق هاست و حاملگی ناخواسته هیچ ارتباطی به وجود و در اختیار قرار گرفتن روش‌های پیشگیری از بارداری ندارد.

کاشانیان گفت: اتفاقا درحال حاضر اگر قصدمان رسیدن به جمعیت بیشتر سالم هست، باید استفاده درست از روش‌های پیشگیری برای جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته و بدون تصمیم آموزش داده شود و در دسترس قرار بگیرد. متاسفانه این اقلام از مراکز بهداشتی جمع آوری شده و در اختیار قرار نمی‌گیرد. خیلی از خانم‌ها بیماری‌های جسمی شدیدی دارند که اجازه بارداری به آن‌ها داده نمی‌شود و از دریافت روش‌های پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی محروم هستند. تهیه این اقلام از مراکز خصوصی هزینه بر است.

او افزود: شرایط فقر اقتصادی و اجتماعی یکی از مسائلی است که بیماری‌های مقاربتی را دامن می‌زند. طبیعتا روابط کنترل نشده زمانی که جوانان امکان زندگی مشترک سالم نداشته باشند، افزایش خواهد یافت و می‌تواند منجر به افزایش بیماری‌های مقاربتی شود. بیماری‌های مقاربتی می‌توانند یک خانم را برای همیشه از قدرت باروری محروم کند. زیرا بسیاری از آن‌ها عفونت‌های شدیدی ایجاد می‌کنند که منجر به بسته شدن لوله‌های رحم می‌شوند.

هیچ کدام از روش‌های عقیم‌سازی قطعی نیستند

او درارتباط با محدود شدن استفاده از روش‌های‌های موسوم به عقیم‌سازی در طرح جوانی جمعیت افزود: این روش‌ها هیچ کدامشان به صورت قطعی باعث ناباروری نمی‌شوند و تنها باروری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. لابد شنیده‌اید خانم‌هایی هم هستند که با بستن لوله های رحم خودبخود باردار شده‌اند و یا مردانی که وازکتومی کرده و بعد از آن صاحب فرزند شده اند. بنابراین هیچکدام از این دو روش جزو روش‌های عقیم‌سازی به حساب نمی‌آیند و از روش‌های پیشگیری از بارداری هستند، منتها به این دلیل که میزان شکست آن‌ها کمتر از برخی از روش‌هاست، ابتدا با این عنوان نام برده می‌شد.

کاشانیان گفت: عقیم‌سازی همیشه نکوهیده بوده، اما چون به این نتیجه رسیده‌اند که روش‌های لوله بستن عقیم‌سازی انجام نمی‌دهد و فقط از بارداری با درصد بالا جلوگیری می‌کند، بنابراین قبلا آزاد بودند و براساس رضایت خود طرفین انجام می‌شد. وازکتومی یا لوله بستن در سلامتی افراد تاثیر منفی ایجاد نمی‌کند، اما نبودنش می‌تواند در بسیاری از مواقع صدمه زننده باشد.

محدود کردن بیمه سزارین در ایران نتیجه معکوس می‌دهد

او در ارتباط با محدودیت استفاده از بیمه برای سزارین در طرح جوانی جمعیت افزود: ما همیشه باید براساس شواهد علمی تایید شده اقدام کنیم. چنددرصد خانم‌ها به این دلیل که تعداد زایمان‌هایشان سزارین بوده، دیگر سعی نمی‌کنند باردار شوند یا خودبخود باردار نمی‌شوند؟ محدود کردن پوشش بیمه برای موارد سزارین به درخواست مادر می‌تواند تاثیر منفی بر باردار شدن زنان داشته باشد زیرا بسیاری از زنان به دلیل ترس از زایمان دیگر نمی‌خواهند باردار شوند و توان پرداخت به مراکز خصوصی برای سزارین را نیز ندارند. بنابراین قید باردار شدن را می‌زنند.

کاشانیان گفت: زایمان طبیعی به دلیل دردی که ایجاد می‌کند اثر منفی بر ذهن و روان خانم‌ها می‌گذارد. باید تلاش کنیم که زایمان طبیعی را خوشایند کنیم.هنوز نتوانسته‌ایم زایمان طبیعی بدون درد را در همه مراکز زایمانی برقرار کنیم. بسیاری از خانم‌ها به علت درد زایمان که نتوانسته‌ایم راه حلی فراگیر برای آن ارائه کنیم، اصلا دیگر دلشان نمی‌خواهد بچه دار شوند یا تقاضای سزارین دارند. زنان بسیاری پیش از این که سزارین پوشش بیمه‌ای داشت، بچه دار می‌شدند، اما حالا دیگر می‌ترسند و نمی‌خواهند بچه دار شوند.