بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند شیوع بیماری را به جوامع با سنین پایین‌تر سوق بدهد/ غربالگری از طریق تب سنجی کودکان اصلا کافی نیست

«علیرضا ناجی»، رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در گفت و گو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است با بازگشایی مدارس، رنج سنی ابتلا به کووید ۱۹ به سمت سنین زیر ۱۸ سال برود، گفت: قریب به ذهن است که این اتفاق بیافتد. با توجه به اینکه درحال حاضر فشار واکسیناسیون بیشتر برروی بزرگسالان است، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند شیوع بیماری را به جوامع با سنین پایین‌تر سوق بدهد. این یک هشدار است. واضح است که تعداد تخت‌های اطفال و کودکانمان زیاد نیست. در پیک پنجم نیز که درگیری کودکان زیاد شد، بیمارستان‌های کودکان ما بسیار مشغول شدند و فشار زیادی به آن‌ها آمد. به همین دلیل این موضوع می‌تواند به شدت خطر آفرین و محتمل باشد. 

او درارتباط با تصمیم آموزش و پرورش برای تفویض اختیار نحوه بازگشایی مدارس به مدارس و مناطق گفت: این تصمیم اصلاً درست نیست، باید شرایط بازگشایی مدارس را موردنظر قرار داد و به وجود آورد تا بتوانیم مدارس را حضوری کنیم. از نظر فضای فیزیکی نیز کاملاً مشخص است که باید حداقل یک تا یک و نیم متر بین افراد فاصله باشد و کلاس‌ها تهویه مناسب داشته باشند، ایجاد چنین فضای یک و نیم متری که به صورت یک دایره درنظر بگیریم، در بسیاری از مدارس ما اصلاً امکان‌پذیر نیست.

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهید بهشتی گفت: ما تهویه درستی هم در بسیاری از مدارس نداریم. مدارس و مناطق چه کار می‌توانند بکنند؟ ما که می‌دانیم شرایط به چه صورت است و رعایت پروتکل‌های بهداشتی تقریباً می‌توان گفت که خیلی امکان‌پذیر نیست. از نظر فیزیکی و وضعیت تهویه شرایط مناسب نیست و از طرفی در برخی از گروه‌های سنی اصلاً انتظار اینکه دانش آموزان پروتکل‌ها را رعایت کنند، قابل تصور نیست. 

ناجی گفت: باید با طمأنینه عمل کرد، مدتی صبر کرد و میزان واکسیناسیون را بالا برد و اقدامات درمانی بسیار سفت و سخت را به وجود آورد. شیوع بسیار بالای بیماری که الان وجود دارد را باید بتوانیم کم کنیم. ما درحال حاضر خطر شکم به شکم شدن پیک پنجم و ششم را داریم، همانطور که برای پیک چهارم و پنجم این اتفاق رخ داد. به علت اینکه ما مدت زیادی است که تعداد موارد مثبتمان در روز کاهش پیدا نکرده و درحد بالایی باقی مانده است. این همان خطری است که باعث می‌شود به پیک ششم برسیم. شواهد بسیار زیادی نیز وجود دارد که تعداد موارد مثبت بسیاری از شهرها درحال بالا رفتن است و درحال ورود به پیک ششم هستند. این‌ها مسائلی است که باید بسیار به آن توجه کرد و الان اصلاً جای تصمیمات غیرعلمی گرفتن نیست. 

او درپاسخ به این سوال که نحوه غربالگری بیماری در صورت بازگشایی مدارس چگونه می‌تواند باشد، گفت: نحوه غربالگری، اگر بنابر تصمیم اشتباه بازگشایی مدارس باشد، تست‌های هفتگی کووید است که بازهم این مساله تاحدودی نمی‌تواند جلوگیری کند و فقط می‌تواند ما را از این موضوع خبردار کند که دانش آموزان را از هم جدا کنیم، اما به هر صورت دلتا واریانتی است که بسیار سرایت‌پذیری بالایی دارد و ممکن است ورود یک یا دو بیمار در یک کلاس همه را تحت تأثیر قرار دهد.

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهید بهشتی گفت: این امکانات که ما بتوانیم از این جمعیت بسیار بزرگ از کودکان تست‌های هفتگی بگیریم هم جای سؤال دارد. از روی علایم بالینی هم نمی‌شود تشخیص داد و بسیاری علایم بالینی ندارند. به غیر از اینکه علایم بالینی می‌تواند در کووید به صورت غیر طبیعی باشد و اینکه فقط ما بخواهیم تب را بسنجیم، اصلاً معیار مناسبی برای تشخیص نیست. خوداظهاری هم ممکن است راه به جایی نبرد. به همین دلیل به نظر من بهتر است که مقداری علمی‌تر و جدی‌تر به این موضوع نگاه شود. 

ناجی درارتباط با احتمال شیوع سویه‌های جدید بین دانش آموزان و نحوه کنترل آن گفت: اینکه ما دانش زیادی از گوناگونی ژنتیکی کووید ۱۹ در ایران نداریم مساله‌ای عمومی است و متاسفانه یکی از نواقص ما در کنترل کووید است و به این دلیل که پایش ژنتیکی مستمر و مناسبی را انجام نمی‌دهیم متوجه گونه های جدید ویروس نمی‌شویم. تجمع بین دانش آموزان و دانشجویان، در قشری که ممکن است خیلی هم واکسن نزده باشند، محیط بسیار مناسبی به وجود می‌آورد که ویروس بین آن‌ها بچرخد و همین موضوع می‌تواند باعث به وجود آمدن گونه‌های ژنتیکی جدید هم بشود. این مساله از نظر تئوریک کاملاً مورد قبول است و محتمل است که این اتفاق رخ بدهد. 

او درپاسخ به این سؤال که آیا مطالعات برروی استفاده از سینوفارم برای کودکان در جمعیت قابل توجهی صورت گرفته است یا خیر، گفت: فاز یک و دو مطالعه سینوفارم برای کودکان برروی بیش از ۲۰۰۰ نفر در چین صورت گرفته و به همین دلیل است که وارد فاز سه شده است. فاز سه در امارات درحال انجام است. شما اگر به آمار مطالعه فایزر در کودکان هم نگاه کنید که در فاز سه انجام شد، تقریباً چنین عددی بود.

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهید بهشتی گفت: البته این را باید درنظر داشت که فایزر رنج سنی کوتاه‌تری را دربر می گیرد که بین سنین ۱۲ تا ۱۶ سال بود و در چین بین سه تا ۱۷ سال بود. اما فکر می‌کنم فاصله اطلاعاتی آنچنانی که منجر شود به واکسن سینوفارم بدگمان شویم وجود ندارد. با توجه به فاز یک و دو واکسن سینوفارم و به پلتفرم آن، می‌شود به آن اطمینان کرد و واکسیناسیون کودکان با سینوفارم را انجام داد تا از نظر اثربخشی واکسن اعداد دقیقتری در فاز سه مطالعات به دست بیاید. 

ناجی درارتباط با نتایج به دست آمده از مطالعه واکسن پاستوکووک برروی کودکان گفت: اطلاعات مربوط به پاستوکووک یا همان سوبرانا در کشور کوباست. اطلاعات آن هم باید بیاید و ما خودمان تجربه‌ای برای کودکان در ایران نداشته‌ایم و تجربه موفق ما برای مطالعه این واکسن به صورت دو دوزه و سه دوزه در بزرگسالان است که به نظر می‌آید واکسن بسیار اثربخش و خوبی است.

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه شهید بهشتی گفت: اما به هر صورت ایران باید اطلاعات ریز و دقیق مربوط به اثربخشی این واکسن در کوبا برروی کودکان را هم به دست بیاورد و توسط افراد کارشناس در این موضوع مطالعه علمی شود. امیدوار هستم که این واکسن مناسب باشد، همانطور که در کوبا مجوز دو تا ۱۷ سال را دریافت کرده و با مجوز اضطراری مصرف می‌شود، ما هم اگر اطلاعات به دست آمده مناسب و خوب بود بتوانیم از این واکسن در کودکان استفاده کنیم. مقاله‌ای از این مطالعه این واکسن در کودکان چاپ نشده است اما گزارشی وجود دارد که این کار را در کوبا انجام داده‌اند که گزارش دقیق‌تر و باجزییات‌تر آن را می‌توانیم از محققان کوبایی دریافت کنیم که ببینیم به چه صورت است.