رعایت نکردن پروتکل‌ها پس از تزریق واکسن می‌تواند اثر معکوس داشته باشد/ معمولاً دو تا سه هفته بعد از تزریق دُز دوم، ایمنی ایجاد می‌شود

«علیجان تبرایی»، رییس انجمن ویروس شناسی ایران درپاسخ به این سوال که آیا انجام تست پی سی آر قبل از زدن واکسن برای اطمینان از مبتلا نبودن به کرونا اقدامی صحیح است، گفت: این مساله نه شدنی است و نه از نظر علمی هیچ پشتوانه ای دارد. ضمن اینکه کسانی که علامت ابتلا به کرونا ندارند، حتی اگر تست بدهند هم ممکن است منفی باشد چون درصدی از تست ها منفی کاذب هستند. 

او افزود: موضوع مهم این است که افراد هیچ علامتی مانند آبریزش بینی، سرفه، بدن درد، نداشتن حس بویایی و چشایی و علایمی که به طور معمول مربوط به کروناست، نداشته باشند و درصورتی که با بیمار کرونایی به تازگی سروکار داشته یا رفتار پرخطری مانند رفتن به تجمعات داشته اند، باید یک هفته صبر کنند و اگر علامتی نداشتند می توانند واکسن بزنند. همین کفایت می کند و نیاز به تست پی سی آر نیست.

تبرایی درپاسخ به این سوال که آیا تزریق واکسن برای کسانی که آنتی بیوتیک مصرف می کنند، مشکلی ایجاد می کند، گفت: فقط در داروهای خاصی که بعضا در سرطان یا در بیماری های مربوط به سیستم ایمنی است، زدن واکسن ممکن است مشکل ایجاد کند که در آن شرایط هم معمولا ما زدن واکسن را منع نمی کنیم. آن ها ممکن است دوز دارو را براساس نظر پزشک کم کنند یا تصمیم بگیرند که یک هفته مصرف دارو برای تزریق واکسن متوقف شود. در ارتباط با آنتی بیوتیک ها چنین چیزی مطرح نیست. 

او در پاسخ به این سوال که چه نوع واکسن هایی برای زنان باردار و کودکان زیر 18سال می‌تواند خطر کمتری داشته باشد، گفت: معمولا در مطالعات اول باید واکسن در زنان غیرباردار تایید شود و پس از آن به تدریج برای زنان باردار نیز مورد آزمایش قرار می‌گیرد. مطالعات مختلفی برروی این مساله در کشورهای مختلف انجام شده است. درارتباط با سینوفارم هم خود وزارت بهداشت این را تایید کرده که در زنان باردار مشکلی ایجاد نمی‌کند. هر واکسنی که مطالعاتش چه از طریق سازمان بهداشت جهانی و چه از طریق سازمان های دولت هر کشوری، برای مثال سازمان غذا و دارو در ایران تایید شود، قابلیت استفاده دارند. 

تبرایی افزود: برای کودکان هم به همین صورت است. مطالعاتی انجام شده است و اخیرا هم بحث واکسن سینوفارم برای کودکان مطرح شد، مقالات علمی آن چاپ شده و فاز اول و دومش مطالعات آن انجام شده است و پاسخ های خوبی گرفته اند. سیستم ریگولاتوری هرکشوری مستندات کشورهای تولید کننده واکسن را می‌گیرند و براساس آن نظر می‌دهند.

او در ادامه گفت: در کشور ما هم این اتفاق درحال رخ دادن است و براساس آن امکان واکسیناسیون این گروه ها نیز وجود دارد. اما نگرانی ها همیشه وجود دارد، به این دلیل که زنان باردار و کودکان گروه های پرخطر هستند. علت اینکه دیرتر به این مرحله رسیدیم این بود که در آغاز باید مطالعات در گروه های معمول جامعه انجام می‌شد و بعد به این گروه ها می‌رسید که این مرحله در مطالعات مربوط به واکسن ها درحال صورت گرفتن است. 

تبرایی با پاسخ مثبت به این سوال که آیا بهتر نیست همزمان با وضعیت فعلی که از پیک پنجم عبور کرده ایم و زمان مناسبی برای تزریق واکسن است، برخی محدودیت ها در اماکن و ترددها ایجاد شود که از شروع یک پیک نزدیک تر و سخت تر اجتناب کنیم، گفت: یکی از ایرادات درحال حاضر این است که ما همین که متوجه می‌شویم شیب بیماری به سمت پایین می‌رود، رعایت پروتکل ها را کم می‌کنیم. تجمعات زیاد شده و مراسم ها و برنامه ها برگزار می‌شود. متاسفانه در تنظیم اینکه چه چیزهایی خوب است و کدام کار ضرورت دارد، دچار آسیب هستیم. این باعث می‌شود که درمورد سفرها و برگزاری تجمعات، خیلی زود محدودیت ها را کنار بگذاریم. در بسیاری از برنامه ها و اجتماعات پروتکل ها رعایت نمی‌شود و اینها خطر جدی تری برای ما ایجاد می‌کند. 

او افزود: واکسیناسیون باعث می‌شود زنجیره انتقال بیماری قطع شود، اما اگر در این دوره پروتکل ها را رعایت نکنند، خود واکسیناسیون می‌تواند اثر معکوس هم داشته باشد. واکسن ها پیشگیری کننده آلودگی نیستند و فقط مرگ و شدت بیماری را کاهش می‌دهند. کسی که واکسن گرفته می‌تواند آلوده شود و ویروس در او دیده شود. به این دلیل که فرد به تازگی واکسن گرفته است، ویروس هم با سیستم ایمنی جدید او مقابله می‌کند و سعی می‌کند ترفندها و هوشمندی اش ایمنی ایجاد شده با واکسن را نیز خنثی کند. این مساله باعث می‌شود جهش های جدیدی در ویروس ایجاد شود.

تبرایی گفت: قطعا در کنار واکسیناسیون باید با شدت و حدت بیشتری پروتکل ها را رعایت کنیم. وقتی به ایمنی جمعی مدنظر رسیدیم که با توجه به سویه دلتا حداقل 80 درصد است، می‌توانیم به تدریج آزاد کردن برخی محدودیت ها را تعقیب کنیم.

او افزود: با توجه به اینکه فعلا فقط 20 درصد جامعه ما دو دوز را گرفته اند که دو هفته هم از آن گذشته باشد، اگر این شرایط ادامه پیدا کند قطعا واکسیناسیون تنها نجات بخش نیست و حتی ممکن است اثرات بدی هم داشته باشد. واکسیناسیون در کنار رعایت پروتکل ها و ملاحظاتی که به جهت اجرایی باید برای کنترل پدیده های مختلف رعایت شود می‌تواند کمک کند که از موج های آینده فارغ شویم. 

تبرایی گفت: سیاستگذاری اصلی باید توسعه واکسیناسیون باشد، اما مهم تر از آن این است که مقرراتی که برای کاهش گردش ویروس وضع شده است، رعایت شود. برای مثال مدارس زمانی باید بازگشایی شود که واکسیناسیون حتما انجام شده باشد. واکسیناسیون به معنای صرفا تزریق دوز اول نیست، دو هفته تا سه هفته بعد از تزریق دوز دوم واکسیناسیون ایمنی ایجاد می‌کند و هیچ کدام از این واکسن ها نیز ایمنی صددرصد ندارد.

رییس انجمن ویروس شناسی ایران گفت: با این حساب ما همچنان نیاز داریم مقررات سفرها و حضور در سرکار و کلاس را داشته باشیم. قرنطینه هوشمند که زمزمه آن وجود دارد، اگر به صورت واقعی اتفاق بیافتد کمک می‌کند که این نگرانی ها نیز برطرف شود. اگر این روند واکسیناسیون ادامه پیدا کند، فرصتی یک یا دو ماهه تحمل شود و پروتکل ها به صورت جدی تر اجرا شود، می‌توانیم امیدوار باشیم که شرایط بسیار بهتری را داشته باشیم.