الگوی خاصی برای آموزش الکترونیکی نداریم/ گذاشتن فایل پی دی اف کتاب درسی در فضای مجازی، آموزش نیست

"حیدر تورانی" عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره آموزش مجازی فعلی یک نوع مکمل آموزشی است و نباید به عنوان یک شیوه یادهی تلقی شود اظهار داشت: مدارس در دنیا امروز یک مکان صرف برای یادگیری نیستند، بلکه پایگاه اصلی یادگیری هستند. یعنی یادگیری از پایگاهی به نام مدرسه مدیریت و رهبری می‌شود، از این رو دانش‌آموزان و یادگیرندگان می‌توانند همه وقت و همه جا آموزش ببینند. بنابراین دردنیای امروز مدارس فقط مکان نیستند، بلکه لامکان هم هستند. 

تورانی اشاره کرد: دانش‌آموزان می‌توانند مطالب را خارج از کلاس درس فرابگیرند. البته اینها زمانی رخ می‌دهد که آموزش و پرورش آن کشور از حیث زیرساخت‌های سخت و نرم دارای فناوری پیشرفته بوده و کارهای بزرگی دراین زمینه انجام داده باشد. 

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در مقایسه آموزش مجازی ایران و سایر کشورهای پیشرو گفت: اگر می‌بینم که این اتفاق در دنیا می‌افتد به این خاطر است که در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته که در حوزه آموزش سرزبان‌ها هستند مانند سنگاپور، فنلاند، نیوزیلند، ژاپن و… از ۱۰ سال گذشته و از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ آموزش‌های مجازی و آنلاین خود را در کنار آموزش‌های حضوری شروع کرده‌اند. 

رییس اسبق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: کشورهای مذکور همه این زیرساخت‌ها و نرم افزارهایی مانند اسکای‌روم، اسکایپ و… را از قبل داشتند و در مدارس‌شان با آن کار می‌کردند، اما در کشور ما با شیوع کرونا از این برنامه‌ها استفاده شد و فکر می‌کردیم این برنامه‌ها تازه متولد شده است، در صورتی که اینطور نبود. این برنامه‌ها از قبل بوده است، از آنجا که این کشورها از قبل این زیرساخت‌ها را داشته‌اند، نیازی نمی‌بینند که همه آموزش‌ها در مدرسه اتفاق بیفتد، زیرا دانش آموزان می‌توانند خارج از مدرسه با فرصت بیشتری، یادگیری‌های خود را تعمیق ببخشند. 

وی اضافه کرد: خیلی از دروس هستند که حتما نیازی به اینکه سر ساعت در مدرسه باشند، ندارد و این آموزش می‌تواند ترکیبی، مکمل و جانبی باشد که دانش آموزان بتوانند آموزش‌هایشان را گسترش دهند. ما وقتی می‌خواهیم این مقوله را در کشور پیاده‌سازی کنیم نباید خیلی عجله داشته باشیم و بگوییم ما هم باید این کار را انجام دهیم، آن کشورهایی که اکنون شیوه آموزشی مجازی را به این شکلی که می‌بینید انجام می‌دهند، سالیان سال برای آن وقت و سرمایه گذشته‌اند. ما چه کار کرده‌ایم؟ 

تورانی درباره جایگاه آموزش مجازی در ایران گفت: اکنون تازه یک سال ونیم از راه اندازی شبکه شاد می‌گذرد. قبل از این اگر حرفی از آموزش مجازی بیان می‌شد، آن حرف عجیب بود و آن را قبول نداشتند. بنابراین ما نمی‌توانیم بگوییم چون برخی کشورها چنین عمل کرده‌اند، ما هم باید عینا عمل کنیم. ما هنوز فاصله داریم و باید با احتیاط و دقت بالا عمل کنیم، زیرا الزامات آموزشی در فضای مجازی فراهم نیست و خیلی از دانش آموزان ما برای تهیه اینترنت و ابزار آموزشی در مضیقه هستند. 

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تاکید کرد: حتی برخی خانواده‌ها هم آمادگی لازم برای آموزش مجازی را نداشتند و همچنین بعضی معلمان هم از آشنایی کافی با شیوه آموزش فعلی برخودار نبودند، زیرا آموزش لازم را ندیده‌ بودند. بنابراین با این رویه ما ناگهان می‌گوییم چون آن کشورها یک سری اقدامات برای آموزش مجازی انجام داده‌اند ما هم باید انجام دهیم، در صورتی که در واقعیت شرایط ما متفاوت است و زودهنگام وارد ماجرا شدیم و در حقیقت باید مطالعه بیشتری صورت می‌گرفت. به هرحال ما باید به سمت آموزش مجازی برویم و چاره‎ای جز این نداریم. 

وی در پاسخ به این سوال که آیا ایران برای شیوه آموزشی فعلی از کشوری الگوبرداری کرده است؟ گفت: خیر، ما هیچ الگوی خاصی نداشتیم، فقط به واسطه بحران کرونا به فضای مجازی پرت شدیم. شرایط ما مانند این بود که یک نفر ما را در آب هُل داد و حالا باید دست و پا بزنیم. بنابراین هیچ الگوی خاصی را دنبال نکردیم. 

رییس اسبق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به اینکه سه میلیون دانش آموز از تحصیل بازمانده‌اند، گفت: فقط دنبال این بودیم که اگر قرار است دانش آموزان به مدرسه نیایند به یک شیوه‌ای، حالا یا از طریق تلویزیون یا از طریق مجازی آموزش را دنبال کنند. بخاطر همین است که سه و نیم میلیون دانش آموزان در کشور ما از آموزش باز ماندند، ترک تحصیل کردند و آن‌هایی هم که آمدند، آنطورکه باید، آموزش ندیدند. 

تورانی در پاسخ به این سوال که اما آموزش و پرورش قبلا اعلام کرده بود این سه و نیم میلیون نفر از آموزش بازنمانده‌اند، بلکه فقط به شبکه شاد دسترسی نداشته‌اند، گفت: خیر، در کل سه میلیون دانش آموز بازمانده از تحصیل هستند، به غیر از آن سه میلیون نفر، سایر دانش آموزانی که به فضای مجازی آمدند، نتوانستند به دلایل مختلف آموزش کافی ببینند و درست ارزشیابی شوند. 

این عضو هیات علمی تاکید کرد: برای آموزش در فضای مجازی باید محتوای ما به شکل محتوای الکترونیکی باشد نه اینکه کتاب درسی را به صورت فایل پی دی اف در فضای مجازی بگذاریم و بگوییم حالا آموزش مجازی ارائه داده‌ایم. محتوای آموزش الکترونیکی، محتوای چند رسانه‌ای است، متن آن با کتاب‌های درسی کاملا متفاوت است و اصلا روی محتوای الکترونیکی کار نکرده‌ایم. 

وی با بیان اینکه ما فقط از نام آموزش مجازی استفاده کرده‌ایم، گفت: ما نتوانستیم آن چارچوب اصلی و محتوای لازم آموزش مجازی را که می‌بایست از طریق محتوای الکترونیکی به سرانجام برسد، خوب مدیریت کنیم، بلکه فقط اسم آن را به کار بردیم. بنابراین همه دولتمردان، دستگاه‌ها، خانواده‌ها، مردم و همه بدنه آموزش و پرورش باید دست به دست هم بدهند و کاری کنند که زمینه‌های آموزش حضوری به شکل مدیریت شده فراهم شود، نه اینکه دانش آموزان باجمعیت زیاد به مدرسه بروند و سلامت آن‌ها به خطر بیفتد. 

تورانی گفت: دانش آموزان باید حساب شده به مدرسه بیایند، هیچ چیزی نباید جای آموزش حضوری را بگیرد، به خصوص در کشور ما که از حیث زیرساخت آموزش‌های مجازی خیلی عقب است. اینهایی که اکنون در زمینه آموزش مجازی مطرح است در مقابل آنچه که دنیا دنبال می‌کند، فاصله‌ای به اندازه زمین تا آسمان دارد. ما نسبت به سنگاپور، ژاپن و فنلاند قابل قیاس نیستیم، آن‌ها از ۱۰ تا۲۰ سال پیش روی این موضوع کار کرده‌اند. 

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: باید تلاش کنیم با واکسیناسیون و آوردن مرحله به مرحله دانش آموزان به مدرسه امسال آموزش ترکیبی را برگزار کنیم. در سال تحصیلی جدید حداقل باید نیمی از آموزش حضوری باشد و دانش آموزان مطلق در منزل نمانند، زیرا خسارت‌های عاطفی، فرهنگی و… متوجه آن‌ها خواهد شد. 

وی افزود: خیلی از خانواده‌ها حتی آن‌هایی که دارا هستند، نمی‌توانند فرزندانشان را مدیریت کنند. به عنوان مثال خانواده‌ای که سواد و وضع مالی خوبی هم دارد در زمانی که پدر و مادر سرکار هستند، نظارتی بر فرزند ۱۷ ساله‌شان برای حضور در کلاس مجازی ندارند، دانش آموز خواب است و فقط حضور خود را زده است. این موضوع مدیریت دشواری داشته و به فقیر وغنی ربطی ندارد. 

حیدرتورانی در پایان گفت: اگر دانش آموزی به علت‌ عدم برگزاری آموزش حضوری ۵ ماه از درس عقب می‌افتاد، به اندازه ۹ ماه با عقب ماندگی تحصیلی مواجه است. سال گذشته ما خسارت‌های زیادی دیدیم و اگر امسال هم بخواهیم دقت نکنیم مشکل پیدا خواهیم کرد. مسائل اولِ دولت؛ اقتصاد، معیشت، تحریم وسلامت است، آن‌ها آموزش را فراموش کرده‌اند، در حالی که کشورهای دیگر اینطور نیستند و آموزش اولویت اول، دوم یا سوم است، اما برای ما آموزش اولویت آخر است.