مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت‌وگو با ایلنا:
ساخت داروی جدیدی برای ترک اعتیاد که "وسوسه" را کنترل می‌کند/"دتوکسین" وارد بازار شد/ متادون درمانی دیگر بس است/ درمان سری‌دوزی موثر نیست
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه ما بیش از حد به سمت درمان اعتیاد با متادون حرکت کرده‌ایم، گفت: استراتژی ستاد مبارزه با مواد مخدر بر این است که در ابتدا وابستگی به متادون را کاهش دهد و درمان را به سمت درمان‌های نوین حرکت دهد.
«رضا تویسرکان‌منش» مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره استفاده از داروهای گیاهی در درمان اعتیاد گفت: استراتژی اداره کل درمان و دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر تنوع بخشیدن به روش‌های درمانی است، در حال حاضر اگرچه درمان‌های اعتیاد به طور بسیار گسترده و مناسب ارائه می‌شود، اما تکنیک‌های آن محدود است و از نظر دارویی به دو الی سه دارو از جمله متادون و شربت تریاک محدود بوده است.
وی ادامه داد: استراتژی ستاد مبارزه با مواد مخدر بر این است که در ابتدا وابستگی به متادون را کاهش دهد و درمان را به سمت درمان‌های نوین حرکت دهد؛ به ویژه اینکه از ترکیبات بوپرنورفین، بوپرنالوکسان استفاده شود.
بیش از حد به سمت درمان اعتیاد با متادون حرکت کرده‌ایم
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به داروی بوپرنورفین تصریح کرد: این دارو، داروی درمان اعتیاد و جزو داروهای آگونیست مخدر است و شبیه تریاک عمل می‌کند. سالیان طولانی است که بوپرنورفین و ترکیبات آن مانند بوپرونالوکسان و... در دنیا و ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما این دارو نسبت به شربت تریاک و متادون گران تر است. همچنین به دلیل عدم آشنایی درمانگران اعتیاد با داروی بوپرنورفین و تمایل کمتر معتادان به آن (به دلیل اینکه متادون بسیار سریع علائم ترک را کاهش می‌دهد) ما بیش از حد به سمت درمان اعتیاد با متادون حرکت کرده‌ایم.
داروی بوپرنورفین بی‌خطر است
تویسرکان منش با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد درمان‌های اعتیاد به مواد افیونی با متادون انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: در کشورهایی مانند آمریکا و فرانسه این موضوع برعکس است و در فرانسه ۸۰ درصد درمان و در آمریکا بیش از ۸۵ درصد درمان با داروی بوپرنورفین انجام می‌شود. داروی بوپرنورفین دارویی بی‌خطر است و امکان سوء استفاده از آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر امکان تجویز این دارو در مطب وجود دارد و نیازی نیست که حتما تحت کنترل باشد، همچنین این امکان وجود دارد که متخصص روانپزشکی نسخه این دارو را تجویز کند و فرد آن را از داروخانه دریافت کند و تحت درمان قرار گیرد. این دارو برای بسیاری از موارد قابل استفاده است.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه یکی از سیاست‌های ستاد، ترویج این دارو است، گفت: البته این دارو، داروی جدیدی نیست اما یکی از اقدامات ما این است که هم این دارو را بیمه کنیم و هم سوبسید آن را پرداخت کنیم. همچنین در کمیته درمان مصوب شده است که سالانه باید ۱۰ درصد از درمان با متادون کاسته شود و به همین میزان به بوپرنورفین افزوده شود. همچنین سیاست‌های تشویقی در این زمینه در نظر داریم، در مجموع ۱۰ برنامه وجود دارد که به نتیجه برسیم.
تویسرکان منش در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره درمان‌های جدید گفت: دارویی که از مسیر سازمان غذا و دارو عبور کند، رجیستر و ثبت شود، بی‌خطر بودن و اثربخشی آن اثبات شود و از نظر مالی قابل تهیه باشد، مورد حمایت ستاد است. در همین‌راستا نیز مراکز علمی کشور، مانند جهاد دانشگاهی و برخی از شرکت‌های دارویی بر روی گیاهان دارویی که می‌توانند در درمان اعتیاد موثر باشند، کار کرده‌اند.
داروی دتوکسین وارد بازار شد
وی با اشاره به پژوهش‌هایی که صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران دو سال گذشته بر روی فرآورده‌ای کار کرده و حدود ۳ ماه گذشته داروی دتوکسین وارد بازار شد؛ در واقع تمامی تاییدیه‌های وزارت بهداشت را دریافت کرد و رجیستر شد. داروی دتوکسین دارای مجوز وزارتخانه بوده و سه شرط لازم را دارد. در حال بررسی هستیم که ببینیم آیا میزان اثربخشی این دارو در مقایسه با درمان‌های معمول مانند بوپرنورفین و متادون به چه میزان است و اگر این دارو مناسب است، از آن حمایت کنیم.
ساخت داروی جدید ترک اعتیاد با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
تویسرکان منش با اشاره به ساخت داروی جدید دیگری برای درمان اعتیاد توسط شرکت‌های رشد نوآوری و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز از شرکت‌های استارتاپ حمایتی انجام داده‌اند که برخی از این شرکت‌هایی که در زمینه دارویی فعالیت می‌کنند به نتایج خوبی دست یافته‌اند؛ این شرکت‌ها تحقیقات خود را انجام داده‌اند و امیدواریم پس از کسب تاییدیه‌های لازم به تولید انبوه برسد.
وی با بیان اینکه داروها باید از سه مرحله تست گذر کنند، تصریح کرد: مرحله اول تست‌های سم‌شناسی، مرحله دوم آزمایش بر روی حیوانات و مرحله سوم آزمایش بر روی انسان است. اگر این دارو سه مرحله را بگذراند سپس در سیستم غذا و دارو ثبت می‌شود، کد ایران را دریافت می‌کند و سپس وارد ایران فارما می‌شود و به نوعی در کشور توزیع می‌شود. هنوز این دارو توزیع نشده و مراحل نهایی خود را می‌گذراند.
به گفته وی این دارو، داروی جدیدی است که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و توسط شرکت‌های رشد نوآوری ابداع شده است.
تویسرکان منش در پاسخ به این سوال که آیا این داروها در داروخانه توزیع خواهد شد و یا توسط مراکز درمانی توزیع می‌شوند؟ خاطرنشان کرد: این داروها در داروخانه توزیع می‌شوند. این داروها، داروی تحت کنترل نیستتد و ترکیبات مخدر داخل آنها وجود ندارد و همچنین احتمال سوء مصرف مانند متادون در آنها وجود ندارد و این امکان هست که از طریق پزشک تجویز شود و فرد نیز آن را از داروخانه دریافت کند.
داروی دتوکسین در کنترل وسوسه موثر است
تویسرکان منش با بیان اینکه داروهای اشاره شده اعتیاد مضافی را ایجاد نمی‌کنند، تصریح کرد: این ادعا وجود دارد که این داروها در کنترل وسوسه موثر هستند، زیرا یکی از عواملی که در معتادان موجب عود می‌شود، وسوسه است؛ به طور مدام در پس ذهن‌شان تمایل برای مصرف مواد وجود دارد. داروی دتوکسین که اکنون مراحل آزمایشگاهی را گذرانده و وارد بازار شده است، احتمالا در کنترل وسوسه موثر است.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا این نوع داروها مشابه خارجی هم دارند؟ گفت: در دنیا داروهای بسیار زیادی به صورت طب سنتی و گیاهی وجود دارد. به طور مثال در کشورهای چین، روسیه و شرق آسیا داروهایی در این زمینه وجود دارند و همچنین ادعاهایی بر روی آنها وجود دارد که برخی از آنها در خود آن کشورها رجیستر شده و استفاده می‌شود، اما داروهای اشاره شده بومی ایران هستند و از گیاهان دارویی داخل کشور تهیه شده‌اند.
داروهایی که در فضای مجازی تبلیغ می شود عمدتا تقلبی است
وی با اشاره به تبلیغات گسترده در خصوص داروهای درمان اعتیاد توسط عطاری‌ها و فضای مجازی تاکید کرد: اگر اکنون در فضای مجازی در مورد داروها جستجو کنید با هزاران سایت و صفحه اینستاگرامی با ادعای ترک در کوتاه‌ترین مدت مواجه می‌شوید، تبلیغات گسترده در ماهواره و فضای مجازی نیز وجود دارد. این داروها عمدتا تقلبی و با فریبکاری و بدون مجوز تبلیغ می‌شوند و بسیاری از این گونه داروها ترکیبات مخدر است.
تویسرکان منش تاکید کرد: در کشور ما فقط روش‌های درمانی اعم از دارویی و غیردارویی مورد تایید است که مسیر علمی را بگذراند و مبتنی بر شواهد باشند. در حال حاضر به جز داروهای ذکر شده تعداد داروهای در دسترس بسیار کم است و سیاست ستاد مبارزه با مواد مخدر تنوع بخشیدن بر داروها و شیوه‌های غیردارویی است.
وی با بیان اینکه درمان سری دوزی برای معتادان موثر نیست، گفت: برای هر فرد یک روش درمانی مناسب است، بنابراین باید در روش‌های درمانی تنوع ایجاد کنیم. به طور مثال اتفاقی که در متادون در زمینه اعتیاد تزریقی و کاهش ایدز رخ داد، بسیار خوب بود اما دیگر کافی است.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره ۲ داروی جدید در حال ساخت در درمان اعتیاد گفت: ادعای جهاد دانشگاهی در خصوص داروی دتوکسین این است که برای درمان انواع مواد مخدر و محرک موثر است زیرا داروی سم زدایی نیست و دارویی نیست که بخواهند علائم را کنترل کند، این دارو با تاثیر بر هورمون‌ها و آنزیم‌های مغز باعث تغییر آنها می‌شود. همچنین می‌گویند که این ماده می‌تواند در کنترل وسوسه و تمایل به مصرف (اعم از مخدر و محرک) موثر و اثربخش باشد.با توجه به تاییدیه‌ای که از وزارت بهداشت مبنی بر ورود دارد، ما تا حدی امیدوار هستیم اما بررسی‌های خود را نیز انجام می‌دهیم و طبیعتا در آینده باید مطالعات موردی انجام شود.
