سردرگمی تأمین‌کنندگان مواد شیمیایی؛
از اختلالات سامانه‌ای تا بن‌بست تخصیص ارز
رئیس اتحادیه مواد شیمیایی با اشاره به وضعیت بحرانی تأمین مواد اولیه در کشور، از اختلالات گسترده در سامانه جامع تجارت، توقف تخصیص ارز و بی‌ثباتی فرآیند ثبت سفارش انتقاد کرد و این روند را تهدیدی جدی برای زنجیره تولید و فعالیت واحدهای صنعتی عنوان کرد.
بهزاد ملکی، رئیس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان و فروشندگان مواد شیمیایی در تهران در گفتگو با خبرنگار بازرگانی ایلنا با اشاره به روند فزاینده مشکلات در حوزه واردات مواد اولیه، اظهار کرد: از مشکلات همیشگی سامانه جامع تجارت که بگذریم، بحران اصلی از مرداد ماه ۱۴۰۳ آغاز شد؛ زمانیکه به‌طور ناگهانی اعلام تخصیص ارز صورت گرفت و تمامی ثبت سفارش‌ها به‌صورت یکباره فعال شدند که این مسئله چالش‌های جدی در تأمین منابع ریالی برای بازرگانان ایجاد کرد و از سوی دیگر، بانک‌های عامل نیز با کمبود ارز مواجه شدند.
تمدیدهای پی‌درپی، ثبت سفارش‌های منقضی
ملکی ادامه داد: در پی این شرایط، مهلت بسیاری از ثبت سفارش‌ها به پایان رسید؛ یا باید تمدید می‌شدند یا لغو می‌شد و فرآیند تمدید با توجه به زمانبر بودن تخصیص مجدد ارز، باعث می‌شد تا ثبت سفارش‌ها منقضی شود و دوباره نیاز به تمدید پیدا کند و این چرخه گاه چندین‌بار برای یک پرونده تکرار می‌شد که فرسایشی و طاقت‌فرسا بود.
اختلال در سامانه جامع تجارت، توقف فعالیت‌ها
رئیس اتحادیه مواد شیمیایی با اشاره به مشکلات فنی در سامانه جامع تجارت، افزود: از پاییز سال ۱۴۰۳، سامانه با اختلال مواجه شد و ثبت سفارش‌ها در هر مرحله‌ای چه در حال تمدید، چه ویرایش یا حتی ثبت اولیه در بخش‌های کارشناسی، استعلام، اخذ مجوز و... متوقف شدند و عملاً هیچ‌یک از مراحل به پایان نمی‌رسید و بازرگانان در بلاتکلیفی مطلق قرار گرفتند.
تغییر وضعیت اولویت و زمان‌های طولانی تخصیص ارز
وی ادامه داد: در آغاز سال ۱۴۰۳، اگر اولویت تأیید می‌شد، تخصیص ارز در مدت یک هفته صورت می‌گرفت اما در فصل زمستان، این زمان به بیش از ۳۵ روز رسید. حتی برخی سفارش‌ها که در ابتدا دارای اولویت بودند، در ادامه به حالت "فاقد اولویت" تغییر وضعیت می‌دادند که تخصیص را نیز به تعویق می‌انداخت.
تعطیلی نیمایی؛ توقف رسمی از دی‌ماه
ملکی با اشاره به وضعیت سامانه نیما، گفت: از اواخر پاییز زمزمه تعطیلی سامانه نیمایی مطرح شد. با وجودی که به‌صورت رسمی تعطیلی از اول بهمن اعلام شد اما عملاً از دی‌ماه هیچ تخصیصی از طریق نیما انجام نشد.
وی در خصوص وضعیت ثبت سفارش‌های جدید در ماه‌های پایانی سال اظهار کرد: از اواخر بهمن‌ماه، بیشتر سفارش‌هایی که در حال ثبت بودند، در مرحله “منتظر نتیجه کارشناس” متوقف شد و به مراحل بعدی مانند پرداخت و صدور کد هشت‌رقمی نرسیدند و این وضعیت ابهاماتی را در خصوص نحوه تایید نهایی سفارش‌ها ایجاد کرده است.
به گفته وی، تعداد معدودی که موفق به تکمیل این فرآیند شدند، یا موارد استثنایی بوده‌اند یا به نظر می‌رسد بر اساس اعمال نظر شخصی تایید شده‌اند و این موضوع نگرانی‌هایی را در میان فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.
ابطال سهمیه‌های سال قبل، محاسبه در سهمیه جدید
رئیس اتحادیه مواد شیمیایی تأکید کرد: در پایان سال ۱۴۰۳، تمامی ثبت سفارش‌هایی که تخصیص ارز نگرفته بودند، از سهمیه سیستمی حذف و ارقام ارزی آن‌ها در سهمیه بهار ۱۴۰۴ محاسبه شد که این موضوع نگرانی‌های تازه‌ای برای فعالان ایجاد کرد.
ملکی با طرح این پرسش که این سیاست‌ها چه سودی برای کشور داشته است، خاطرنشان کرد: با توجه به نامگذاری سال ۱۴۰۳ به‌عنوان "جهش تولید با مشارکت مردم" و سال ۱۴۰۴ به‌عنوان "سرمایه‌گذاری برای تولید" از سوی مقام معظم رهبری، این رویه‌های موجود با فرمایشات ایشان و سیاست‌های دولت چهاردهم تطابقی ندارد.
وی در خاتمه هشدار داد: کاهش فعالیت بازرگانان در تأمین مواد اولیه، منجر به تعطیلی واحدهای تولیدی بویژه واحدهای کوچک و متوسط که بخش بزرگی از تولید کشور را برعهده دارند، خواهد شد و این اتفاق به بیکاری گسترده و نیاز بیشتر بازار به کالاهای خارجی منجر می‌شود و در نهایت، زمینه را برای افزایش قاچاق کالا فراهم می‌کند.
