رئیس مرکز جوانی جمعیت در گفت‌وگو با ایلنا:
باید نوجوانان را در سال‌های پایانی مدرسه برای ازدواج و فرزندآوری آماده کنیم/ امکان ادامه تحصیل دانش‌آموزان دختر متأهل در مدارس روزانه فراهم شده است
رئیس مرکز جوانی جمعیت سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفت: برنامه آموزشی ما در آموزش و پرورش باید بر این مبنا باشد که نوجوان‌هایمان را بعد از سنین مدرسه یا حتی اواخر سنین مدرسه برای ازدواج آماده کنیم.
«صابر جباری» فاروجی رئیس مرکز جوانی جمعیت سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: طبق ماده ۳۳ قانون جوانی جمعیت، زمانی الگوی ازدواج و فرزندآوری ما می‌تواند تغییری اساسی کند که این تغییر از سنین مدرسه آغاز شود. اگر کودک تک‌فرزند باشد به تک‌فرزندی عادت می‌کند و عارضه‌ای دارد، اما اگر سبک زندگی در خانواده‌های خوش‌جمعیت و چندفرزند را تجربه کند، نوعی از مهارت‌آموزی را پیدا می‌کند، در واقع اگر این نگاه را داشته باشد که هر سنی برای ازدواج خوب است، یک نوع تصمیم برای ازدواج خود می‌گیرد و اگر نگاه او این باشد که ازدواج به هنگام نیاز در سنین پایین‌تر مناسب است نوعی دیگر.
باید طرح درس‌ها، تسهیل‌کننده ازدواج به‌هنگام و فرزندآوری به موقع باشد
جباری ادامه داد: طبیعتا برنامه آموزشی ما در آموزش و پرورش باید بر این مبنا باشد که نوجوان‌هایمان را بعد از سنین مدرسه یا حتی اواخر سنین مدرسه برای ازدواج آماده کنیم. این در قانون جوانی جمعیت دیده شده و متولی آن نیز آموزش و پرورش است که باید طرح درس‌ها و حتی برنامه‌ریزی‌هایش را طوری انجام دهد که بتواند تسهیل‌کننده ازدواج به‌هنگام و فرزندآوری به موقع باشد. به خاطر همین اکنون در دنیا مدارس دخترانه‌ای داریم که اگر دختری مثلا در سن ۱۵، ۱۶ یا ۱۷ ازدواج کرد و بچه‌دار شد، امکان نگهداری از فرزند او وجود دارد و درسشم را هم می‌خواند.
وی اعلام کرد: البته در قانون جوانی جمعیت این امکان هم فراهم شد، دخترانی که ازدواج می‌کنند امکان ادامه تحصیل در مدارس روزانه را داشته باشند؛ چون قبل از این، مدرسه به‌نحوی جلوگیری می‌کرد و آنها به مدارس شبانه منتقل می‌شدند.
جباری به این سؤال که آیا جامعه از نظر اقتصادی برای افزایش فرزندآوری آماده است یا خیر؟ اینطور پاسخ داد: بر اساس آمار، برای بخش زیادی از جامعه هزینه مطرح نیست. کمترین میزان نرخ باروری کلی مربوط به ۱۳ استان برخوردار کشور است که مشکل اقتصادی ندارند. اقشار پردرآمد مانند پزشکان، اعضای هیئت علمی و مهندسان برای فرزندآوری مشکل مالی ندارند. نمی‌خواهم بگویم در بحث فرزندآوری مسئله اقتصادی مهم نیست؛ حتماً مسئله اقتصادی در تمام ابعاد آن مهم است. اما آنچه که باعث تصمیم‌گیری یک خانواده برای فرزند آوردن یا نیاوردن می‌شود نوع نگاه و انگاره‌های ذهنی آنها نسبت به فرزند است. اگر نگاه به فرزندآوری صرفاً هزینه باشد، این درست است.
وی افزود: شما هرقدر هزینه‌ها را تامین کنید، الگوی بخشی از جامعه تغییر می‌کند، اما الگوی بخشی از جامعه بدون تغییر می‌ماند. بیشتر بحث ما در حوزه فرزندآوری انگاره‌های فرهنگی است. به طور مثال کسی که در تهران زندگی می‌کند و خانه‌ای ۷۰ متری دارد و بدون فرزند است. اگر یک یا دو فرزند داشته باشد مشکلی برای او ایجاد نمی‌کند، اما در صورت آپارتمان‌نشینی، داشتن بیش از دو فرزند دشوار است. اما درصد زیادی از جامعه ما بی‌فرزند و درصد زیادی هم تک‌فرزند هستند. این نشان می‌دهد که انگاره‌های ذهنی دچار اشکال است و باید تغییر پیدا کند و اصلاح شود.
رئیس مرکز جوانی جمعیت اعلام کرد: امسال مهمترین برنامه ما در وزارت بهداشت، طرحی به نام آمایش امید است. در این طرح، داده‌های آماری مرتبط با جمعیت را به رؤسای دانشگاه‌ها داده‌ایم. این داده‌ها مربوط به ازدواج، طلاق، باروری و بارداری در زنان متأهل در سنین باروری و خانواده‌هایی که ازدواج کردند اما تأخیر در فرزندآوری دارند یعنی دیر فرزند، بی‌فرزند، تک‌فرزند و کم‌فرزند (کمتر از سه فرزند دارند) را شامل می‌شود. برنامه ما این است که در نظام شبکه سلامت کشور بهورزان و مراقبین سلامت مبتنی بر زیست‌بوم و این داده‌ها بتوانند به‌صورت هوشمند، به خانواده‌ها، بر اساس شرایط‌شان مشاوره فرزندآوری ارائه کنند.
برای زوجین پرونده می‌سازیم و مشاوره فرزندآوری فعال به آنها می‌دهیم
وی تصریح کرد: به طور مثال زوجی با گذشت سه سال از ازدواجشان اقدام به بارداری نکرده‌اند. به آنها گفته می‌شود که اگر شما دچار ناباروری باشید، راه تشخیصی برای آن نداریم. اگر فرزندی می‌خواهید باید زودتر اقدام به بارداری کنید. به همه زوجین توصیه می‌کنیم که در دو سال اول ازدواج اقدام به باروری کنند که اگر نابارور بودند در سنین پایین‌تر تشخیص داده شود و نسبت به درمان اقدام کنند.
او با بیان اینکه مشاوره فرزندآوری کسی که یک فرزند دارد با کسی که سه فرزند دارد متفاوت است، گفت: این داده‌ها و آمار روی میز مراقبین سلامت قرار می‌گیرد و آنها بر اساس شرایط زیست‌بومی که دارند و حدس می‌زنند درصد موفقیت کدام است، اقدام به مشاوره فرزندآوری می‌کنند. بخشی از این‌ها هم مرتبط با سایر دستگاه‌ها می‌شود یعنی داده‌های ازدواج همیشه در اختیار ما نیست. ما داده‌ها را در اختیار رؤسای دانشگاه‌ها قرار داده‌ایم که در شورای اداری استانداری و در شورای اداری با حضور فرماندار بتوانند مسائل را پیگیری و حل کنند.
جباری به این سؤال که آیا زوجین برای دریافت مشاوره درخواست می‌دهند یا مشاوره به‌صورت خودجوش به آنها داده می‌شود؟ جواب داد: خیر، درخواست نمی‌دهند؛ چون اغلب در نظام بهداشت پرونده دارند و به دلایل مختلف مراقبت می‌گیرند، مشاوره فعال به آنها داده می‌شود.
