در گفتگو با ایلنا مطرح شد:
بیش از ۸۰ درصد کودکان کار وخیابان دارای خانواده هستند/ با برخورد قهری کار کودک از بین نمی‌رود
سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره طرح شناسایی، جذب و توانمندسازی کودکان کار و خیابان و همچنین همکاری پلیس و شهرداری‌ها در این خصوص توضیحاتی ارائه کرد.
«محمدرضا حیدرهایی» سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آخرین وضعیت طرح شناسایی، جذب و توانمندسازی کودکان کار و خیابان گفت: آنچه که در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان تصویب شده است، بهزیستی در حوزه کودکان کار و خیابان وظیفه دارد به موجب قانون موضوع ساماندهی کودکان کار و خیابان به شناسایی، جذب و حمایت و در صورت لزوم نگهداری کودکان اقدام کند، یعنی در ابتدا بهزیستی باید کودکی که در خیابان کار می‌کند را شناسایی کرده و پس از آن او را جذب کند جذب به معنی جمع آوری نیست. بیش از ۶۰ مرکز غیردولتی ما که متولی کودکان خیابان هستند وظیفه دارند این کودکان را شناسایی و جذب کنند. بعد از این کودک جذب و به مرکز وارد شد و در آنجا یک سری خدمات را دریافت کرد در مراکز برای او پرونده تشکیل می‌شود.
وی با اشاره به تشکیل پرونده برای کودکان کار و خیابان ادامه داد: این پرونده شامل موضوعات شخصیت، مددکاری، روانشناسی، خانوادگی و… است پس از آن اقدامات توانمندسازی کودک در کنار خانواده آغاز می‌شود. ما معتقدیم برای اینکه کودک دیگر برای کار در خیابان حضور نداشته باشد لازم است که خانواده این کودک توانمند شود. ما از طریق این مراکز خانواده را شناسایی کرده و مددکاران گزارش مددکاری این خانواده را به ما ارائه می‌دهند به طور مثال کودکی که در خیابان کار می‌کند در یک خانواده مادر سرپرست زندگی می‌کند یا در خانواده‌ای زندگی می‌کند که پدر خانواده حضور دارد اما معتاد است و یا به هر شکل دیگری قادر به کار کردن نیست. با توجه به نوع خانواده مدل توانمندسازی برای آن خانواده طراحی می‌شود. پس از آن نیز برنامه‌های حمایتی انجام می‌شود.
بالغ بر ۶۰ درصد کودکان کار و خیابان سایر کشورها از اتباع غیرمجاز هستند
سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه براساس قوانین جمهوری اسلامی کار کودک کمتر از ۱۵ سال ممنوع است، تصریح کرد: اما در این جا ما و سایر سازمان‌هایی که در این زمینه با ما همکاری دارند با یک مشکل اساسی مواجه هستیم و آن مشکل این است که بیش از ۸۰ درصد این کودکان از اتباع سایر کشورها هستند و یعنی کودک ایرانی نیست که ما بخواهیم اقدامات حمایتی را که براساس قانون به ما تکلیف شده است برای آن‌ها انجام دهیم. بسیاری از این کودکان نیز از کودکان اتباع غیرمجاز هستند یعنی از ۱۴ هزار کودکی که شناسایی شده‌اند نزدیک به ۸۰ درصد آن‌ها کودکان اتباع هستند که بالغ بر ۶۰ درصد آن‌ها نیز از اتباع غیرمجاز هستند. در هیچ جای دنیا رسم نیست که فردی به صورت غیرقانونی وارد یک کشور دیگر شود و قوانین آن کشور را نقض کند و هیچ نهادی هم نتواند او را جذب کند و یا مانع از حضور کودک در خیابان بشود. بنابراین لازم است که همه ۱۴ دستگاهی که در این زمینه مسئولیت دارند و در امر کودکان کار متولی هستند در کنار همدیگر قرار بگیرند که خوشبختانه این اتفاق در حال حاضر در حال شکل گیری است و امیدوارم با کمک شهرداری تهران، سازمان شهرداری‌ها و سایر شهرداری استان‌ها برنامه ریزی منسجمی داشته باشیم که شاهد کم شدن حضور کودکان کار و خیابان در خیابان باشیم.
کودک هیچ نفعی از کمکی که مردم به صورت پول نقد به او می‌کنند نمی‌برد
حیدرهایی با بیان اینکه کودک سود بسیار کمی از درآمدی که در خیابان کسب می‌کند عایدش می‌شود، گفت: ممکن است کودکی در یک جای خاصی، منطقه یا خیابان و چهارراه خاص یک درآمد خوبی داشته باشد اما نمی‌توان آن را به همه کودکانی که در خیابان هستند تعمیم دهیم قطعا همه کودکان خیابانی این درآمد را ندارند اما قطعا کودک هیچ نفعی از کمکی که مردم به صورت پول نقد به او می‌کنند نمی‌برد به طور مثال اگر کودکی یک مبلغی را در سر چهارراه به دست می‌آورد مبلغ بسیار کمی نصیب کودک می‌شود و همه سود نصیب کسی می‌شود که کودک را مجبور کرده است که در خیابان کار کند. بیش از ۸۰ درصد کودکانی که در خیابان حضور دارند دارای خانواده هستند برخی از کودکان اتباع هم هستند که خانواده‌شان در ایران نیستند و به همراه یک آشنا به ایران آمده‌اند و سرپرستی این کودک با این فرد است و او را مجبور به کار می‌کند. البته اینکه این کودکان تحت نظر گروهی باشند بیشتر در زباله گردی مشاهده می‌شود تا کودکان خیابان. به هر حال اگر چنین چیزی باشد شناسایی و برخورد با این باندها را قانون گذار برعهده نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات گذاشته است.
وی در بخش دیگری از صحبتهایش درباره اصلاح ماده ۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان گفت: از سال‌های گذشته براساس لوایحی که در خصوص کودکان کار و خیابان و همچنین نوجوانان داشتیم تکالیف دستگاه‌ها مشخص بود اما ضمانت اجرایی برای آن‌ها وجود نداشت در سال ۹۹قانون حمایت از اطفال و نوجوانان تصویب شد که در این قانون هم وظایف دستگاه‌ها مشخص شده و هم تکالیف قانونی همه دستگاه‌ها در حوزه کودک در وضعیت مخاطره که شامل همه کودکان می‌شود تعیین شده است. کودک در وضعیت مخاطره نیز کودکی است که ممکن است مجبور به کار شود. در سال ۱۴۰۱ در مهرماه یک اصلاحیه روی بند ۶ قانون حمایت اضافه شود.
سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: براساس این اصلاحیه کودک کار از کودک کار و خیابان تفکیک شد همچنین وظایف دستگاه‌ها تصریح شده و به سازمان بهزیستی تکلیف شد که برنامه‌های حمایتی خود را ظرف سه ماه از ابلاغ اصلاحیه قانون به شورای اجتماعی کشور ارائه کند که ما در حال نهایی کردن برنامه‌های حمایتی هستیم.
با برخورد قهری کار کودک از بین نمی رود
حیدرهایی درباره حضور پلیس در طرح شناسایی، جذب و توانمندسازی کودکان کار و خیابان گفت: براساس قانون پلیس در موضوع شناسایی و جمع آوری کودکان به ما کمک می‌کند البته منظور این نیست که در همه شناسایی‌ها و جمع آوری‌ها پلیس حضور دارد چراکه قطعا اگر بخواهیم با این کودکان برخورد قهری داشته باشیم کودکان از کف خیابان جمع می‌شوند، اما موضوع کودک کار و خیابان از بین نمی‌رود و به لایه‌هایی می‌روند که به سختی در دسترس ما هستند و برنامه‌های حمایتی را نمی‌توان برای این کودکان انجام دهیم.
توضیح درباره حضور پلیس در طرح‌های جذب و شناسایی کودکان کار
وی ادامه داد: آنچه که براساس قانون به پلیس تکلیف شده، این است که اگر کودکی در وضعیت مخاطره بود و نیازمند اقدام فوری و موثر باشد و ممکن است چنانچه اقدام موثری در همان لحظه برای کودک انجام نشود آسیب جدی به سلامت جسمی، روانی و جنسی کودک وارد شود و نیروی انتظامی در همان لحظه باید ورود کند و کودک را از آن شرایط خارج کرده و او را در اختیار سازمان‌های حمایتی قرار دهد. در موضوع شناسایی باندها نیروی انتظامی وظیفه خودرا انجام می‌دهد و اگر ما به عنوان سازمان بهزیستی هم باندی را شناسایی کنیم که کودکان توسط آن‌ها استثمار می‌شوند باید به نیروی انتظامی اطلاع داده و آن‌ها برخوردهای لازم را انجام داده و با همکاری ما در زمینه حمایت از آن کودکان اقدام می‌کنند.
تجهیز همه مراکز به دستگاه اسکن عنبیه تا پایان سال
سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور همچنین درباره ثبت اطلاعات کودکان کار و خیابان از طریق کد یونیک و دستگاه اسکن عنبیه گفت: در سنوات گذشته کودکان را شناسایی و جذب می‌کردیم اما به دلیل اینکه اطلاعات این کودکان ثبت نمی‌شد یا اسامی مختلفی ارائه می‌کردند یا اینکه ممکن بود از کودکان کارگران فصلی باشند و ما یک روز آن‌ها را شناسایی می‌کردیم و سه ماه بعد به همراه خانواده به استان دیگری می‌رفتند و دوباره مرکز بهزیستی این کودک را در خیابان شناسایی می‌کرد اما از آنجا که بانک اطلاعاتی یکپارچه‌ای نداشتیم ممکن بود کودک خودش را با نام دیگری معرفی کند و قابل شناسایی نباشد.
رونمایی از بانک اطلاعاتی کودکان کار به زودی
حیدرهایی خاطرنشان کرد: از همین رو تصمیم گرفته شد که مراکز بهزیستی به دستگاههای ثبت اطلاعات هویتی کودکان از طریق اسکن عنبیه مجهز شود در سال گذشته با حمایت سازمان مدیریت برنامه و بودجه ۱۴ دستگاه خریداری شده و در ۱۴ مرکز فعال شده‌اند البته لازم است که همه کودکان اطلاعات هویتی آن‌ها ثبت شود بنابراین لازم است که همه ۶۰ مرکز به این دستگاههای اسکن عنبیه مجهز شوند البته قیمت دستگاه‌ها گران است اما اگر امسال از سازمان بهزیستی در حوزه تملک دارایی حمایت صورت بگیرد این دستگاه‌ها را تا پایان سال خریداری کرده و همه مراکز را به دستگاه ثبت اطلاعات هویتی از طریق اسکن عنبیه مجهز می‌کنیم. بانک اطلاعاتی در حال حاضر در حال آماده شدن است و کارهای آن درحال انجام است و منتظر هستیم همه مراکز به این دستگاه مجهز شده تا بتوانیم در یک مراسم از بانک اطلاعاتی این کودکان رونمایی کنیم.
