خشک شدن زمین‌ها؛ تهدیدی جهانی برای اکوسیستم‌ و جوامع انسانی

به گزارش ایلنا از وزارت نیرو، بر اساس گزارش جامع کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد (UNCCD) که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، خشک شدن زمین‌ها به یک تهدید جدی جهانی تبدیل شده است. این گزارش با عنوان «تهدید جهانی خشک شدن زمین‌ها: روندهای منطقه‌ای و جهانی خشکی و پیش‌بینی‌های آینده»، به بررسی روندهای فعلی و آینده خشکی، تأثیرات آن بر اکوسیستم‌ها و جوامع انسانی و راهکارهای سازگاری با این پدیده پرداخته است.  

افزایش خشکی و تأثیرات آن

گزارش UNCCD نشان می‌دهد که بیش از ۷۵٪ از زمین‌های جهان در سه دهه منتهی به ۲۰۲۰ نسبت به دوره ۳۰ ساله قبل از آن خشک‌تر شده‌اند. این افزایش خشکی باعث گسترش مناطق خشک جهان به میزان ۴.۳ میلیون کیلومتر مربع شده است. تعداد افرادی که در مناطق خشک زندگی می‌کنند نیز از ۱.۲ میلیارد نفر در ۱۹۹۰ به ۲.۳ میلیارد نفر در ۲۰۲۰ افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود که در بدترین سناریوی تغییرات اقلیمی، این تعداد به ۵ میلیارد نفر تا پایان قرن بیست و یکم برسد.

خشکی تأثیرات گسترده‌ای بر اکوسیستم‌ها و جوامع انسانی دارد. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان قرن، ۲۳٪ از زمین‌های جهان در معرض خطر بیابان‌زایی قرار گیرند. همچنین، افزایش خشکی باعث افزایش فراوانی و شدت طوفان‌های شن و گردوغبار در برخی مناطق شده است. بیش از ۵۵٪ از گونه‌های جانوری ممکن است زیستگاه خود را از دست بدهند و احتمال وقوع آتش‌سوزی‌های بزرگ‌تر و شدیدتر نیز افزایش یافته است.

از سوی دیگر، خشکی تأثیرات منفی بر کشاورزی و امنیت غذایی داشته است. این پدیده بر ۴۰٪ از زمین‌های قابل کشت جهان تأثیر گذاشته و بزرگ‌ترین عامل تخریب سیستم‌های کشاورزی است. علاوه بر این، خشکی باعث کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) در برخی کشورها شده و بر سلامت انسان‌ها، به ویژه کودکان و زنان، تأثیر منفی گذاشته است. افزایش خشکی و خشکسالی همچنین باعث افزایش نرخ مهاجرت در سراسر جهان شده است.  

راهکارهای سازگاری و پیشنهادات سیاستی

گزارش UNCCD راهکارهای متعددی را برای سازگاری با خشکی ارائه می‌دهد. این راهکارها شامل رویکردهای افزایشی مانند احیای زمین‌های تخریب شده و رویکردهای تحول‌آفرین مانند دیوار سبز بزرگ آفریقا است. همچنین، سازگاری در بخش‌های تولید غذا، دامداری و مدیریت آب ضروری است.

این گزارش پیشنهاد می‌کند که برای مقابله با خشکی، نیاز به تقویت نظارت، برنامه‌ریزی مبتنی بر شواهد و استراتژی‌های مؤثر برای سازگاری با تخریب زمین وجود دارد. همکاری بین‌المللی و اقدامات فوری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز از جمله اقدامات ضروری برای کاهش تأثیرات خشکی عنوان شده است.

گزارش UNCCD تأکید می‌کند که خشکی یک تهدید جدی برای اکوسیستم‌ها و جوامع انسانی است و نیاز به اقدامات فوری و هماهنگ در سطح جهانی برای کاهش تأثیرات آن وجود دارد. این گزارش به عنوان یک هشدار جدی به جهانیان، لزوم توجه بیشتر به مدیریت پایدار زمین و منابع آب را خاطرنشان می‌کند.