شباهت مهیار عیار به ژان والژان/ این سریال به مفاهیمی می‌پردازد که همیشه نیاز بشر است

بهروز مفید تهیه‌کننده سریال «مهیار عیار» که این روزها از شبکه سه سیما در حال پخش است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، اظهار کرد: طرح این سریال سال ۱۴۰۰ از طریق سیمافیلم و آقای محمدی نیکو به من داده شد که آن زمان باتوجه به اینکه همه ما با داستان مهیار عیار آشنا هستیم و حس نوستالژیکی می‌تواند در ما ایجاد کند چون همیشه مفاهیمی چون جوانمردی، اصلاح گذشته و تغییر برایمان جذابیت داشته برای ساخت این سریال اعلام آمادگی کردم و چند پیشنهاد در مورد فیلمنامه داشتم که مطرح کردم.

مفید خاطرنشان کرد: به اعتقاد من با توجه به اینکه ما وارد فضای دوران صفویه می‌شدیم بهانه خوبی وجود داشت که نگاهی هم به فضای تاریخی‌مان داشته باشیم. به نظر من دوران صفویه مقطعی است که ما در دوران امپراتوری بودیم و به دلیل رفت و آمد زیاد تجار و جهانگردان شرایط اقتصادی خاصی داشتیم و فکر می‌کنم دوران صفویه از جهات مختلف حائز اهمیت است و به هر حال دوره تمدنی مهمی از تاریخ کشورمان است و پرداختن به وجوه مختلف این دوران در کنار داستانی که «مهیار عیار» روایت می‌کند، می‌تواند به افزایش کیفیت سریال کمک کند. خوشبختانه پیشنهاد من هم با استقبال نویسنده مواجه شد و هم سیمافیلم با این ایده موافقت کرد.

وی افزود: در بازنویسی چند شخصیت به فیلمنامه اضافه شد که از جمله آن‌ها می‌توان به حکیم شاگرد شیخ بهایی اشاره کرد که به بهانه این شخصیت مسائل مختلفی را در سریال مطرح کردیم، شاهک جوان رنگ و بوی عاشقانه بودن سریال را بیشتر کرده تا اثر بیشتر مورد پسند جوانان قرار بگیرد. بنا بر این بود که این سریال در سیمافیلم تولید و از شبکه دو سیما پخش شود که آن زمان آقای جعفری جلوه مدیر شبکه دو بود و ایشان به سریال علاقه نشان دادند اما در زمان تغییر مدیریت در سازمان تغییراتی به وجود آمد که این طرح مدتی مغفول ماند و پس از مدتی مجدداً این سریال به جریان افتاد و تقریباً در اواخر سال ۱۴۰۰ یا اوایل سال ۱۴۰۱ بود که ضبط سریال آغاز شد.

این تهیه‌کننده درباره قهرمان‌پردازی در سریال «مهیار عیار» گفت: یکی از عوامل جذابیتی که در طرح سریال هم وجود داشت و آقای محمدی نیکو هم آن را در محوریت داستان قرار داده بود همین مسئله است، ما در داستان‌های قدیمی‌مان همیشه یک قهرمان داریم و این ویژگی را در داستان‌های هزار و یک شب هم می‌بینیم. همزادپنداری با قهرمان برای مخاطب جذابیت ایجاد می‌کند و به طور طبیعی سریال «مهیار عیار» هم باید محوریت روایت خود را بر پایه قهرمانش قرار می‌داد، کسی که عیار است، زندگی‌اش دچار انحراف بوده و یک جوانمرد روح او را می‌خرد و ما با موقعیتی شبیه داستان رمان «بی‌نوایان» روبرو هستیم که می‌بینیم این اتفاق دقیقاً برای ژان والژان هم رخ می‌دهد و ما نمونه‌های دیگری هم در داستان‌هایمان از این اتفاق می‌توانیم مثال بزنیم. تحولی که در شخصیت اصلی داستان اتفاق می‌افتد باعث می‌شود که او به انسان دیگری تبدیل شود و این تغییر در مخاطب ایجاد علاقه می‌کند که او را با جدیت بیشتری دنبال کند.

مفید تأکید کرد: جوانمردی، صداقت و توبه به نظر من ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند انسان‌ساز باشند. توبه مفهومی نیست که مربوط به گذشته باشد یا امروز کارکردی نداشته باشد، ما همیشه باید به گذشته‌مان نگاهی داشته باشیم و اگر لازم است دچار تحول شویم باید از خدا بخواهیم که به ما برای این تحول کمک کند. دومین مسئله جوانمردی است، در این سریال با وجود اینکه مهیار عیار هم فردی جوانمرد است به اعتقاد من جوانمردی اصلی را در تاجر یزدی می‌بینیم که نشان می‌دهد اگر ما در بزنگاه‌ها دستگیر آدمی باشیم که به خطا رفته می‌توانیم مسیر زندگی آن انسان را عوض کنیم. من قهرمان واقعی داستان این سریال را آن تاجر یزدی می‌دانم؛ همانطور که در «بی‌نوایان» کشیش قصه با پذیرش یک اتفاق اجازه می‌دهد که ژان والژان رهایی پیدا کند و روح او را می‌خرد و در او تغییر بزرگی ایجاد می‌کند. ما به این مفهوم بیش از هر چیزی نیاز داریم؛ کمک به کسانی که فکر می‌کنیم در قعر هستند و با یک اتفاق می‌توان آن‌ها را دچار تحول کرد و نجات داد. مفهوم صداقت هم جزو خصوصیاتی است که همیشه بشر به آن نیاز دارد و اگر بتوانیم آن را در جامعه تسری دهیم اتفاق مبارکی را رقم زده‌ایم. به نظر من داستان «مهیار عیار» داستان دیروز، امروز و آینده ما است و از طرفی این قصه به ما نشان می‌دهد که ما در تاریخ‌مان نقاط قوت خیلی خوبی داشتیم، کشوری بودیم که در مسیر تجارت جهانی قرار داشتیم و از امنیت بالایی برخوردار بودیم. همه این مفاهیم به نظر من امروز لازم است که بیان شوند و برای نسل جوان‌مان بسیار ارزشمند هستند.

تهیه‌کننده سریال «هشت و نیم دقیقه» درباره میزان وفاداری تاریخی در سریال «مهیار عیار» گفت: در ساخت یک فیلم یا نمایش قطعاً مخاطب هم می‌پذیرد که نویسنده با تخیلش فضاهایی را خلق کند اما نکته حائز اهمیت این است که این تخیل نباید با واقعیت آن زمان مغایرت نداشته باشد. تا جایی که می‌دانم آقای محمدی‌نیکو از جمله نویسندگان اهل فکر و مطالعه ما است و کتاب‌های زیادی را درباره این فضای تاریخی خوانده‌اند تا قصه مغایرتی با آن دوران نداشته باشد؛ اگر چه پذیرفته‌ایم که قرار نیست دقیقاً جزء به جزء آن قصه‌ها بدون هیچ تغییر و خلاقیتی روایت شوند.

وی افزود: در طراحی صحنه هم طراح صحنه سریال با توجه به منابع تاریخی که در دست داشت تلاش کرد تا از یک معماری استفاده کند که به معماری آن مقطع بسیار نزدیک باشد ولی در حوزه طراحی لباس ما منابع چندانی نداشتیم که بدانیم دقیقاً لباس‌ها چه شکلی داشته‌اند اما همه اعضای تیم تلاششان این بود که ما به ساختار یا شکل و شمایلی نرسیم که مخاطب از دیدن سریال آزرده شود و تفاوت‌ها به حدی باشد که اصلاً نتواند با سریال «مهیار عیار» که در دوران صفویه روایت می‌شود هیچ ارتباطی برقرار نکند.

مفید تصریح کرد: در تولیدات سیمافیلم دو طبقه‌بندی الف و سریال‌های متداول وجود دارد و معدود سریال‌هایی هم به صورت «الف ویژه» طبقه‌بندی می‌شوند که آثاری خاص هستند اما سریال ما علی‌رغم اینکه یک سریال تاریخی بود در بودجه «الف» گنجانده شده بود و ما در حوزه بودجه بسیار باید با مراقبت عمل می‌کردیم تا بتوانیم پروژه را در زمان خودش به سرانجام برسانیم و دست ما از نظر مالی باز نبود. با این حال من فکر می‌کنم همیشه مباحث مالی تعیین‌کننده نیستند و اگر تلاش شود که با خلاقیت و تلاش یک کار را پیش برد با بودجه‌های اندک هم می‌توان به کیفیت خوبی رسید و ما در «مهیار عیار» تلاش کردیم اثر تاریخی با کیفیتی ارائه دهیم.

این تهیه‌کننده در پایان درباره انتخاب سید جمال سیدحاتمی به عنوان کارگردان اظهار کرد: دو قسمت سریال هفتاد قسمتی با آقای سیدحاتمی کار کردم و یک فیلم سینمایی کودک هم با هم کار کردیم که ایشان از عهده ساخت هر دو اثر بر آمد و من احساس می‌کنم که جوان بودن آقای سیدحاتمی برای ایشان فرصت خوبی است که بتواند آینده خوبی داشته باشد. ایشان در «سرزمین مادری» هم تجربه خوبی در کنار آقای کمال تبریزی کسب کرد و من بر اساس شناختی که داشتم اطمینان داشتم ایشان از عهده این کار برمی‌آید و وقتی به سیمافیلم پیشنهاد دادم آن‌ها هم کارگردانی آقای سیدحاتمی را پذیرفتند.