لایه‌نگاری تپه قادرآباد دشت توس/ شناسایی چند مرحله معماری از دوره پیش از تاریخ
برنامه گمانه‌زنی لایه‌نگاری تپه قادرآباد دشت توس (حوضه کشف‌رود) به انجام رسید و از مهم‌ترین نتایج آن تأیید فرضیه توالی فرهنگی و استقرار از دوره نوسنگی تا عصر مفرغ قدیم در این تپه بود.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، محمدصادق داوری سرپرست هیئت باستان‌شناسی با اعلام این خبر گفت: تپه قادرآباد از مهم‌ترین استقرارهای حوضه کشف‌رود و اصلی‌ترین عامل شکل‌گیری این استقرار، شریانی حیاتی به‌نام کشف‌رود است که تقریبا از 170متری شمال شرق تپه می‌گذرد. تپه قادرآباد حدود 9متر از سطح زمین‌های اطراف ارتفاع دارد.
او تصریح‌کرد: تپه قادرآباد در سال 1402 بمنظور تعیین عرصه و حریم توسط نگارنده گمانه‌زنی و مشخص شد وسعت تقریبی این تپه از مرکز فعلی‌اش تا شعاع 120متری امتداد داشته است و لایه‌های برجا در فاصله 120متری از هر طرف تپه به‌دست آمد.
این باستان‌شناس تصریح‌کرد: امسال با حمایت اداره کل میراث‌فرهنگی استان خراسان رضوی و کسب مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، گمانه‌زنی لایه‌نگاری این تپه صورت گرفت که از مهم‌ترین نتایج آن تأیید فرضیه توالی فرهنگی و استقرار از دوره نوسنگی تا عصر مفرغ قدیم در این تپه بود.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی با بیان اینکه وسعتی که در برنامه تعیین عرصه سال گذشته به آن دست پیدا کردیم، نشان‌دهنده شکل‌گیری یک استقرار شهرنشینی در اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم قبل از میلاد بود افزود: در این فصل تلاش شد ابتدا به‌‌علت تخریب‌های زیاد صورت گرفته و خاک‌برداری‌هایی که با بیل مکانیکی انجام شده بود، بدنه تپه را گمانه‌زنی کنیم، به همین دلیل، دو گمانه خواناسازی به عمق تقریبی 30 سانتی‌متر در بدنه شمالی و جنوبی تپه ایجاد شد و زمانی که یکی از این خوانا‌سازی‌ها به سطح زمین‌های اطراف رسید، گمانه‌ای به ابعاد 2×2 متر در پایین آن ایجاد و تا خاک بکر کاوش شد.
داوری خاطرنشان کرد: علاوه بر این دو گمانه، یک گمانه لایه‌نگاری نیز در بخش شرقی برجستگی تپه فعلی ایجاد شد که آن هم تا خاک بکر کاوش شد و مهم‌ترین یافته‌های این فصل گمانه‌زنی، شناسایی چندین فاز مختلف معماری راست‌گوشه است.
او اظهارکرد: همچنین سفال‌های بسیار زیادی از دوره‌های مختلف در این فضاها شناسایی شد که در برجابودن این سفال‌ها تردیدهایی وجود دارد، زیرا حفاران قاچاق روی تپه چاله های متعددی حفر کرده و خاک حاصل از حفاری را بر روی تپه دپو کرده بودند.
وی تصریح کرد: هدف اصلی از این برنامه و لایه‌نگاری، درک توالی فرهنگی استقرار در حوضه و حاشیه کشف‌رود و دشت توس بود.
این باستان‌شناس گفت: شواهد نیز نشان می‌دهد که تپه قادرآباد یکی از اولین هسته‌های استقرار به‌صورت یکجانشین در دشت مشهد و حوضه کشف‌رود محسوب می‌شود. از طرفی، بقایای جانوری بسیار زیادی از گمانه‌های لایه‌نگاری و بقایای گیاهی متفاوتی به‌دست آمد.
داوری افزود: بر این اساس، ما می‌توانیم درباره نحوه معیشت و همچنین پوشش گیاهی و وضعیت زیست‌اقلیمی مردمان ساکن حوضه کشف‌رود در هزاره‌های قبل از میلاد مطالعات مختلفی انجام دهیم. بهدلیل اینکه خراسان به‌ویژه حوضه کشف‌رود منطقه‌ای تقریبا سفید در ادبیات باستان‌شناسی کشور است، هدف اصلی ما ارائه گاه‌نگاری مطلق و جمع‌آوری نمونه‌های تاریخ‌گذاری مطلق از لایه‌های مختلف بود که خوشبختانه این امر محقق شد. وی اشاره کرد: نمونه‌های زیادی برای تاریخگداری مطلق برداشته شده تا بتوان یک جدول گاه‌نگاری مطلق برای فرهنگ‌های منطقه خراسان به‌ویژه حوضه کشف‌رود ارائه نمود.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی با ابراز امیدواری از اینکه در آینده و به‌زودی این داده‌ها آزمایش و نتایج آن‌ها منتشر شوند اظهارکرد: تپه قادرآباد یکی از معدود زیستگاه‌هایی است که امروزه بهدلیل نرخ رسوب‌گذاری بالای کوه‌های بینالود و هزارمسجد در دشت مشهد، بخش زیادی از آن سالم مانده است. داوری افزود: بیشتر استقرارهای پیش از تاریخی به‌احتمال زیاد بر اساس مطالعات صورت گرفته زیر لایه‌های رسوبی که ضخامت تقریبی آن‌ها در برخی نقاط حدود ۷ متر است، مدفون شده‌اند.
او در پایان با بیان اینکه امیدواریم که مسئولان محلی و مسئولان اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان رضوی تمهیداتی برای ادامه کاوش‌ها در این تپه بیندیشند گفت: ادامه کاوش‌ها نیازمند تأمین اعتبار و همچنین وابسته به رویکرد مسئولان است. از آنجایی که خراسان بویژه حوضه کشف رود حلقه اتصال فرهنگ‌های آسیای مرکزی و فلات ایران است، علاوه بر موضوعات فوق نتایج چنین تحقیقاتی می‌تواند بخشی از ارتباط فرهنگ‌های فلات ایران با آسیای مرکزی را روشن کند.
او در پایان بر لزوم حفاظت از بقایای معماری مشخص شده در این تپه و همچنین بقایای محدود به جا مانده تپه از گزند حفاران غیرمجاز و فرسایش حاصل از نزولات جوی و ایجاد پایگاه باستان‌شناسی و موزه تخصصی حوضه کشف رود در این منطقه تاکید کرد.
