نظرگاه‌های ابن خلدون درباره دنیای معاصر
کتاب «ابن خلدون و دنیای معاصر» مجموعه‌ای به قلم گروهی از صاحب نظران علوم اجتماعی، تاریخ، فلسفه و علوم سیاسی فراهم آمده، بازخوانی اندیشه‌های این اندیشمند مسلمان در قالب گزاره‌های علمی و اجتماعی دنیای معاصر است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کتاب «ابن خلدون و دنیای معاصر» اثر مجموعه‌ی نویسندگان به همت انتشارات نگارستان اندیشه در شمارگان ۲۲۰ نسخه با قیمت ۲۲۰ هزار تومان منتشر و روانه بازار شد.
«ابن خلدون» نخستین کسی است که علمی را که امروز جامعه‌شناسی خوانده می‌شود، با عنوان علم عمران در نوشته‌های ارزشمند خود به کار برد. آثار او مانند دیگر علوم رشد یافته در تمدن اسلامی، از قرن چهارده میلادی به لاتین ترجمه شد و در اروپا نشر یافت و از قرن نوزدهم میلادی، اندیشمندانی به تدوین علم جامعه‌شناسی پرداختند و اغلب گزاره‌ها را که ابن خلدون وضع کرده بود، در دانش خود به کار گرفتند. بادیه نشینی و شهرنشینی به جامعه‌شناسی ایلات و عشایر، روستایی و شهری تبدیل شد و بحث دربارة عصبیت خویشاوندی و عصبیت دینی، تحت عنوان مشروعیت حاکمیت، به انواع تازه‌ای از مشروعیت انجامید. مجموعة حاضر که به قلم گروهی از استادان و صاحب نظران علوم اجتماعی، تاریخ، فلسفه و علوم سیاسی فراهم آمده، بازخوانی اندیشه‌های این اندیشمند مسلمان در قالب گزاره‌های علمی و اجتماعی دنیای معاصر است.
ابن خلدون یکی از متفکران اجتماعی است که در هر موضوعی که بحث می‌کند به ارائه سنخ‌شناسی خاصی از آن برای فهم تفصیلی می‌پردازد. بدین لحاظ است که کتاب مقدمه ابن خلدون را می‌توان کتابی روشن شناختی با تاکید بسیار زیاد او بر سنخ‌های متعدد اجتماعی دانست. از این میان اصلی‌ترین سنخ‌های ارائه شده‌اش عبارتند از: نسخه‌های متعدد تاریخ نگاری، اقلیم هفت گانه، نسخه‌شناسی اجتماعی (جهان‌های اجتماعی دوگانه معتدل و غیر معتدل)، بادیه نشینی و شهرنشینی، نسل‌های چهارگانه، عصبیت‌های سه گانه، خون و طایفه‌ای، دینی و هم پیمانی و هم سوگندی، انواع حکومت، خلافت، امامت، پادشاهی و…
ابن خلدون در نشان دادن وضعیت نسلی در تمدن اسلامی به واقعیت قابل مشاهده و فراگیری چون حیات دولت‌ها اشاره می‌کند. از نظر او دولت‌ها اولین و واقعی‌ترین امر اجتماعی است. او در زمان زیست نمی‌کند که رشد جمعیت موجب شده باشد تا جمعیت جوان در مقابل دیگر گروه‌های جمعیتی چون میان سالان و پیران هویت یافته باشد و در اثر اهمیت آن‌ها شکاف و تزاحم نسلی مطرح باشد. بلکه افت وخیز دولت‌ها طی مراحل گوناگون به صورت واقعیتی عینی خودنمایی می‌کند بدین لحاظ او از وجود سه نسل، یا سه ویژگی دولت‌ها و کشورداری و پنج مرحله افت وخیز دولت‌ها سخن می‌گوید.
این خلدون شخصیتی است که به بهانه گذشت ششصد سال از درگذشت او در سراسر جهان به ویژه در کشورهای اسلامی، سمینارها و کنگره‌های متعددی برگزار شده و کتاب‌ها و نشریات بسیاری به بررسی و بازاندیشی آراء و نظرات او پرداختند. ابن خلدون در دوره‌ای می‌زیست که جهان اسلام از جهات گوناگون آسیب دیده بود و تمدن درخشان آن از زایندگی باز ایستاده بود.
عنوان برخی از مقالات عبارت‌اند از: مفهوم نسل از دیدگاه ابن خلدون/ صادق آیینه وند؛ جایگاه تحولات نسلی در اندیشة ابن خلدون/ تقی آزاد ارملی؛ ابن خلدون؛ سنت و تجدد در تاریخ نگری و تاریخ نگاری/ داریوش رحمانیان؛ و میراث ابن خلدون و مشکل ناکارآمدی علوم اجتماعی در ایران/ جواد افشارکهن.
بیژن تلیانی
