حفظ وضع موجود در رابطه ایران و آمریکا در دستور کار اروپا و چین/ ماکرون در اجلاس G۷ مانور درخشانی عرضه کرد/ امکان ملاقات روسای جمهور ایران و آمریکا بعید است

مهدی مطهرنیا در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در ارزیابی نشست خبری روز دوشنبه رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه در پایان اجلاس گروه هفت و ابراز امیدواری امانوئل ماکرون برای دیدار روسای‌جمهور ایران و آمریکا در آینده‌ نزدیک گفت: پاسخ به این پرسش، سطوح تحلیل متفاوتی را طلب می‌کند. در سطح تحلیل کلان، فرانسه، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی با توجه به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، نگران آینده قدرت اتحادیه اروپا در نظام بین‌المللی پیش‌رو هستند. نقش آنچه که من در تئوری «هارتلند-ریملند» بزرگ برای «نوهارتلند» یعنی فلات ایران قائل هستم، به خوبی از سوی اروپایی‌ها، چینی‌ها و آمریکایی‌ها ادراک شده است.

وی ادامه داد: تسط بر «نوهارتلند» یعنی فلات ایران و هلال «هارتلند-ریملند» بزرگ یعنی خلیج فارس تا تنگه عدن و گستره آن تا باب‌المندب و اهمیت جهانی آن که از منظر ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک دارد و لذا حل مسئله ایران و آمریکا یا رودررویی ایران و آمریکا با یکدیگر به نفع اروپا و رقیب دیگر ایالت متحده آمریکا در نظم و آینده جهانی یعنی چین نیست و لذا حفظ وضع موجود به گونه‌ای که به رودررویی تمام‌عیار و پایان پرونده ایران و آمریکا منتهی نشود، در دستور کار این کشورها است. 

وی افزود: اروپایی‌ها هرگاه پرونده ایران به سرمنزل مقصودی می‌رسد که بتواند مسئله ایران و آمریکا در همه جوانب حل شود، بازی را تغییر می‌دهند و آن زمان هم که جهت‌گیری این پرونده به رودررویی مستقیم و کارزاری برای تعیین تکلیف منجر شود، به همان نسبت وارد قضایا می‌شوند.

این استاد روابط بین‌الملل گفت: ماکرون امروز می‌خواهد در اتحادیه اروپا با توجه به عقب‌نشینی ناشی از بیماری مرکل و مسائل پیرامون دولت در آلمان که تلاش دارند در مسائل سیاسی ورود نکنند و همچنین غیبت انگلیس در اتحادیه اروپا و ضعف ناشی از ماجرای برگزیت، سردمداری اروپای متحد را از آن خود کند؛ لذا او تلاش کرد با توجه به برگزاری اجلاس G۷ در فرانسه و استفاده از این موقعیت، مانور درخشانی را در حوزه سیاست خارجی عرضه کند و با توجه به ورود ترامپ به فرانسه و موضع‌گیری‌های پرابهام و پیچیده ولی هدفمند او، زمینه‌هایی را ایجاد کند تا خود را در غالب یک میانجی بین‌المللی و نجات‌دهنده وضعیت کنونی جهان از یک مخاطره بین‌المللی در قالب رودررویی ایران و آمریکا به نمایش بگذارد.

وی افزود: از طرفی دیگر در پس تحلیل میانی، ایران و ایالات متحده آمریکا قرار دارند. ایران اکنون به کمترین میزان فروش نفت رسیده و در آینده‌ای نزدیک انسدادهای بیشتری در فروش نفت ایران پیدا خواهد شد. تحریم‌های کمرشکن اقتصادی، اصطکاک‌های نظامی در منطقه با توجه به موضع‌گیری‌های رژیم صهیونیستی و مواضع رسمی و آشکار نتانیاهو در حمله به هدف‌هایی که اسرائیل آن را متوجه ایران در تمام جهان و کشورهای منطقه می‌داند، شرایط ناپایداری را برای ایران پدید آورده است. 

این تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی ادامه داد: فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا به لایه‌های جامعه ملی در وضعیتی که به نوعی لغزش‌های موجود در لایه‌های گوناگون اجتماعی ناشی از فشار اقتصادی و سیاسی موجود در ایران موجب شده است که دولت حسن روحانی از سخن‌درمانی در حوزه اقتصاد برای خرید زمان به سمت و سوی دیپلماسی‌درمانی روی بیاورد و با فرار رو به جلو در چارچوب فشاری که ایالات متحده در حال برنامه‌ریزی آن برای محاصره دیپلماتیک تهران از ۲۰۲۰ به بعد است، تلاش می‌کند با استفاده از مهره قدرتمند دستگاه دیپلماسی یعنی محمدجواد ظریف و تخصص او، دیپلماسی‌درمانی را برای ایجاد فضای مثبت در جهت امیدبخشی به جامعه استفاده کند.

مطهرنیا گفت: دولت به سختی قیمت دلار را با تمام کوشش‌هایی که انجام شده است در کانال‌های ۱۱ و ۱۲ هزار تومان قرار داده است و حالا بر آن است که با حرکت‌های دیپلماتیک ظریف اثر روانی این حرکت‌ها را شکل دهد.

وی افزود: لذا سخن از مذاکره و ملاقات با هر کس برای منافع ملی مطرح است اما روحانی نمی‌تواند و تصمیم‌گیرنده نهایی در رابطه با ملاقات با هر کسی در هر جای جهان به ویژه ایالات متحده آمریکا و به ویژه شخص ترامپ نیست چرا که رهبری نظام جمهوری اسلامی صراحتا، علنا و آشکارا سیاست‌های نظام ایران را در این ارتباط بیان کرده‌اند. ایشان گفتند نه مذاکره، نه جنگ و نه پذیرش میانجی و نه تبادل پیغام از سوی ترامپ و به ترامپ؛ لذا در وضعیت کنونی امکان ملاقات اگرچه ممکن است اما بعید به نظر می‌رسد مگر آنکه یک شگفتی روی بدهد.

وی ادامه داد:  البته این شگفتی ناشی از تاثیر تحریم‌های کمرشکن آمریکا دانسته خواهد شد و این می‌تواند نرمش قهرمانانه را به یک عقب‌نشینی آشکار و چرخشی در ارتباط با مواضع جمهوری اسلامی ایران در جهان تبدیل کند و این در واقع تزلزل‌بخش حرکت ایران در آینده خواهد بود.

این استاد آینده‌پژوهی گفت: ایرانی که اعلام کرده است در هر زمان و هر مکان به هر میزان که بخواهد نفت خود را خواهد فروخت، امروز آشکارا بیان می‌کند که بازار نفت و کنترل آنچه که در ارتباط با نفت و انرژی است بیشتر در دستان کشورهای اروپایی و ایالات متحده قرار دارد. وزیر نفت ایران به صراحت می‌گوید آمریکایی‌ها در مقابله با راه‌های دور زدن تحریم فوق‌تخصص پیدا کرده‌اند. کشتی ایران از جبل‌الطارق رها می‌شود اما در آب‌های بین‌المللی سرگردان است تا جایی که اعلام می‌شود نفت و کشتی یکجا در وسط دریا فروخته خواهد شد. 

وی افزود:  آن سو آمریکا قرار دارد؛ ایالات متحده اکنون به یک بشکه نفت خاورمیانه نیاز ندارد. سال‌هاست که من فریاد می‌زنم که نفت دیگر کالای استراتژیک نیست. تنگه هرمز و تهدید به بسته شدن آن به آمریکا ضرر نمی‌زند بلکه آمریکایی را که خود الان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان هستند، در یک فرصت طلایی برای بالا بردن قیمت آینده نفت در مرز ۱۰۰ دلار و تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده نفت و انرژی در جهان و به طبع آن پرش اقتصاد این کشور در رقابت با چین و اتحادیه اروپا قرار می‌دهد و این مسئله چین و اتحادیه اروپا را نگران خواهد کرد.

مطهرنیا گفت: لذا بستن تنگه هرمز بهانه‌ای شده است تا ایالات متحده برای استقرار یک نظم جدید در منطقه در تامین انرژی و شکل دادن به شرکای استراتژیک جدید خود که براساس همان نظریه من  کانادا، ژاپن، کره‌جنوبی، ایران، استرالیا و کشورهایی چون کوبا یا برزیل و حتی ونزوئلا خواهند بود اقدام کند. از این جهت دیگر نه انگلیس و نه فرانسه به عنوان شرکای حیاتی آمریکا شناخته نمی‌شوند. حتی اسرائیل نیز در آینده جزو شرکای استراتژیک‌های آمریکا قرار ندارد و لذا در این سطح تحلیل می‌بینیم که آمریکایی‌ها هم صبورانه مواضع متفاوتی را بیان می‌کنند؛ از یک سو نشان می‌دهند که آماده مذاکره هستند اما از سوی دیگر در صحنه عمل تمام الزامات رودررویی محتمل با ایران را در منطقه فراهم می‌سازند.