در گفتوگو با ایلنا مطرح شد؛
نبود آمارهای مشخص از آسیبدیدگان سیل و هزینهکرد امکانات بدون حساب و کتاب/ذخیره امدادی کشور کافی نیست/ سلبریتیها اظهارنظرهای غیرکارشناسی را بس کنند
رییس انجمن امداد ایرانیان گفت: پیشبینی میشود، شرایطی که در خوزستان ایجاد شده است تا ۶ ماه آینده ادامه داشته باشد.
حسامالدین نراقی (رییس انجمن امداد ایرانیان) در گفتوگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به کاهش ذخایر انبارهای هلالاحمر برای مقابله با حوادث احتمالی در کشور گفت: آمادگی کشور برای مقابله با حوادث طبق طرح جامع امداد و نجات کشور در سال ۱۳۸۲ به تصویب رسیده است و براساس این مصوبه قرار بود، برای نقاط مسکونی در کشور به اندازه دو درصد جمعیت ذخیره امدادی در انبارهای جمعیت هلال احمر موجود باشد، البته در تهران این میزان باید ۱۰ درصد باشد، اما در سالهای گذشته به دلیل کمبود منابع در بخش دولت و سازمانهای متولی، هیچ وقت ذخیره امدادیمان به اندازه استاندارد نبوده است.
وی ادامه داد: در سیلی که در کشور رخ داد و حدود ۲۵ استان درگیر سیل شدند، به دلیل اینکه بخش دولتی، فرمانداریها، بخشداریها و دهیاریها و همینطور استانداریها در استانهای آسیبدیده آمار دقیقی از مناطق آسیبدیده نداشتند، باعث شد که هلالاحمر بیشتر از ظرفیت در این مناطق امکانات توزیع کند، اما باید به این موضوع توجه داشته باشیم که منابع محدود هستند و قرار نیست این منابع محدود در هر اتفاقی بدون هیچ حساب و کتابی توزیع شود چراکه شارژ کردن این انبارهای امدادی نیازمند بودجه و زمان طولانی مدت است.
ضعف دانش مسئولان در چگونگی اسکان موقت در بلند مدت
این کارشناس مدیریت بحران با اشاره به اسکان اضطراری در بلند مدت برای جمعیتهای زیاد گفت: در کشور خودمان تجربه اسکان اضطراری در بلند مدت برای جمعیتهای زیاد را در سالهای پس از جنگ داشتیم. همچنین در زمان جنگ افغانستان و حضور طالبان در این کشور نیز ما با موجی از مهاجران مواجه بودیم که باید آنها را برای طولانی مدت در نقاطی اسکان میدادیم و در مرزهای شرقی اسکان اضطراری طولانی مدت برای این افراد ایجادکردیم.
نراقی ادامه داد: تجربه اسکان موقت در بلند مدت در کشور ما وجود دارد، اما اینکه چرا در حال حاضر با این وضعیت مواجه هستیم به دلیل این است که متولی پاسخ در سطح کلان و ارشد، سازمان مدیریت بحران کشور است و چون افرادی که در این سازمان مسئولیت دارند، نسبت به ماهیت اسکان موقت در بلند مدت دارای ضعف دانش هستند، هدایت منابع و زیرساختها که باید در اردوگاهها ایجاد شود به درستی انجام نشده است. هلال احمر فقط متولی اسکان اضطراری در حد برپایی چادر برای آسیب دیدگان است، اما زیرساختی که باید در اسکان اضطراری فراهم شود، برعهده دستگاههای دیگر است. دستگاههای متولی باید نیازهای لازم از جمله بهداشت، آموزش و ... را در چنین اردوگاههایی ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه وقتی که زیرساخت در چنین شرایطی آماده نیست، قطعا با پیامدهایی مواجه خواهیم شد، درحالیکه همه این اتفاقات قابل پیشبینی و پیشگیری است، تصریح کرد: اولین و سادهترین موضوعی که در استان خوزستان با آن مواجه هستیم، گزش حشرات و حیواناتی است که در این فضا هستند و در آب مانده و تولید مثل میکنند و مهمترین کار در حال حاضر اطلاعرسانی به مردم است. همچنین دستگاهها نیز باید سریعا پیگیری کنند و دستگاهی نیز باید بر عملکرد این دستگاهها نظارت کنند، اما سازمان مدیریت بحران دستورالعمل و بخشنامه عملیاتی برای چنین مواردی ندارد و متاسفانه سازمانی که متولی است نمیداند چه کاری باید انجام دهد و در این سالها نیز کارهای کارشناسی در این زمینه انجام نداده است و در حال حاضر تاوان آن را میبینیم.
نسل جدید هلالاحمر اطلاعی از برپایی اردوگاههای طولانی مدت است
این کارشناس مدیریت بحران خاطرنشان کرد: در گذشته در هلالاحمر ظرفیت اردوگاههای طولانی مدت وجود داشته است، اما سالهاست که مدیریت پاسخ به حوادث از اردوگاه زدن و سایتهای اسکان بزرگ به سمت اسکان در محل مسکونی تغییر کرده است و افرادی که چنین آموزشهایی دیده بودند به دلایل مختلف از سیستم بیرون رفتهاند و این تجربیات منتقل نشده است. البته باید این موضوع را نیز در نظر بگیریم که مکانهایی که برای اردوگاه نیز در نظر گرفته شده است استانداردهای لازم برای برپایی اردوگاههای اضطراری و امدادی را ندارد و صرفا در یک مدرسه یا سالن ورزشی چادرها را برپا کردهاند، در حالی که اردوگاه اسکان اضطراری صرفا به یک چادر زدن خلاصه نمیشود و باید موارد دیگری مانند بهداشت و آموزش و ... در آن پیشبینی شود. همانطور که گفتم این موارد در سابقه هلال احمر و در کتابهای آموزشی هلال احمر وجود داشته است، اما وقتی متولی در این خصوص وجود ندارد و متولی با توجه به اینکه منابع و دانش را نیز در اختیار ندارد، ممکن است متعهد به کارش نباشد و همچنین سالهاست چنین چیزی را تجربه نکردهایم و نسلی که در حال حاضر در هلال احمر فعالیت میکند، اطلاعاتی در این زمینه ندارد و از همه مهمتر این است که دادهای پایهای برای برآورد میزان خسارت، امکانات توزیع شده و امکانات مورد نیاز وجود ندارد و از همین رو با چنین مشکلاتی مواجه هستیم.
وی تاکید کرد: در حال حاضر به نظر نمیآید، در مناطق سیلزده برنامهای برای سه ماه، شش ماه یا حتی یکسال آینده وجود داشته باشد و همه مسئولان در فکر عملیات هستند و در صحنه میدان حضور دارند و فقط جلسات را برگزار میکنند. در چنین شرایطی ممکن است اپیدمیها شیوع پیدا کند.
این کارشناس مدیریت بحران خاطرنشان کرد: بخشی از دلایل سیلاب ایجاد شده به دلیل تعرض به رودخانهها، عدم لایروبی سدها و رودخانهها است و ما تاوان آن را با آواره شدن جمعیتی میدهیم و پیشبینی میشود این شرایط تا ششماه آینده نیز ادامه پیدا کند از همینرو برای گذر از این وضعیت نیازمند یک برنامهریزی دقیق هستیم.
کاهش سرعت عملیات در پی حضور مسئولان غیرمرتبط در مناطق سیلزده
نراقی همچنین درباره عدم تخلیه برخی از ساکنان مناطق در معرض تهدید سیل و حمایت تلویحی برخی سلبریتیها از این افراد در فضای مجازی گفت: ما هیچگاه در گذشته به هیچ جامعهای نگفتیم که در معرض خطر سیل قرار دارند و مردم آگاهی نسبت به این موضوع ندارند و به یکباره با چنین حادثهای مواجه میشوند و دستور تخلیه صادر میشود و مردم نمیدانند در صورتی که منزلشان را تخلیه کنند به کجا باید بروند، همچنین برخی از ساخت و سازها غیرمجاز بوده و مردم تصور میکنند که به بهانه سیل میخواهند آنها را از منازلشان بیرون کنند. در تمام دنیا سلبریتیها در حوزه خود اظهار نظر میکنند، اما در کشور ما بدون اینکه اطلاعات کارشناسی داشته باشند اظهارنظر میکنند.
وی در بخش دیگری از صحبتهایش در خصوص حضور مسئولان غیرمرتبط با بحران در محل حادثه، گفت: مسئولان سلسله مراتب دارند و باید این فرهنگسازی صورت بگیرد که در حوادث نیازی نیست که نفر اول یا نفر دوم هر دستگاهی در منطقه حاضر شود و کارشناسان میتوانند با حضور در منطقه گزارشهای لازم را به آنها ارائه دهند، اما از سوی دیگر با این موضوع نیز مواجه هستیم که گاهی آمار و اطلاعات درستی به مسئولان و مقامات ارائه نمیشود و مسئولان مجبور میشوند خودشان در محل حاضر شوند و این موضوع میتواند باعث کاهش سرعت عملیات شود.
تجربیات و دستورالعملهای بحران به صورت بومی درنیامدهاند
این کارشناس مدیریت بحران با بیان اینکه بعد از سیل مینودشت و کلاله در سال ۸۰ تا امسال هیچ سیل گستردهای در کشور با این حجم از خسارت نداشتهایم، تصریح کرد: این فاصله زمانی باعث غافلگیری شده و مدیران با تجربه آن روز امروز دیگر نیستند و همچنین ما تبادل تجربه و دانش نداریم. نگاه مدیران ارشد و مقامات به مدیریت بحران است و در حادثه زمانی ورود میکنند که به بحران تبدیل شده باشد، در حالی که یک حادثه از ابتدا بحران نیست بلکه شرایط اضطرار است و مدیریت شرایط اضطراری باید صورت بگیرد. دورههای آموزشی بسیاری توسط سازمان ملل برگزار شده و مدیران ما نیز این دورهها را گذراندهاند، اما وقتی نظامی برای تدوین این تجارب وجود ندارد، این آموزشها فقط فرد به فرد منتقل میشود. تجربیات خارجی نیز تا زمانی که بومی نشود مشکلی از ما حل نخواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه از زمان زلزله کرمانشاه تا امروز شاهد تغییرات مثبتی نیز بودهایم، خاطرنشان کرد: پس از زلزله کرمانشاه تجربیات بسیار خوبی کسب شده است، اول اینکه افراد خودجوش که قصد اقدامات جهادی داشتند به صورت سیستماتیک عمل کردند و امروز اشتباهاتی که در کرمانشاه مرتکب نشدند، تکرار نکردند. همچنین مردم هوشمندتر شده و نسبت به اطلاعات دروغین فضای مجازی با دقت بیشتری برخورد کردند. سازمانها و رسانهها نیز آموختند با مشارکت خودجوش مردمی ارتباط برقرار کنند.
