استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله در گفت‌وگو با ایلنا:
مسئولان هشدارها درباره وقوع زلزله را جدی نگرفته‌اند/ ساخت‌وسازها هر روز به دلیل گرانی مصالح بدتر می‌شود
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و مدیر پیشین پژوهشگاه زلزله‌شناسی کشور گفت: پس از زلزله رودبار و منجیل که سال ۶۹ به وقوع پیوست و پس از زلزله مهیب بم در سال ۸۲، اتفاق خوبی رخ داد و ایران به لحاظ علمی پیشرفت قابل توجهی در زمینه علم زلزله‌شناسی کرد، اما متاسفانه در قسمت اجرایی و در قسمتی که باید نظارت‌های دقیقی صورت گیرد، موفق نبودیم.
«فریبرز ناطقی الهی» استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله، بنیانگذار مقاوم‌سازی و مدیریت بحران در ایران و مدیر پیشین پژوهشگاه زلزله‌شناسی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا به مناسبت سالروز زلزله بم و روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی گفت: در خصوص هشدارها درباره وقوع زلزله‌های بزرگ در کشور در حال مطالعه و تحقیق هستیم و در حال حاضر این هشدارها به جایی نرسیده است که بتوان از آن به صورت درست در جهت پیش بینی و پیشگویی زلزله از آن بهره برد، اما مطالعات بر روی آن در حال انجام است و شاید چندین سال آینده به دستاوردی در این رابطه دست یابیم، اما هنوز راه زیادی برای رسیدن به آن در پیش است.
درمیان ۵ کشور نخست در علم مهندسی زلزله قرار داریم
وی با بیان اینکه مسئولان هشدارها درباره وقوع زلزله‌های بزرگ در کشور را جدی نگرفته‌اند، گفت: پس از زلزله رودبار و منجیل که سال ۶۹ به وقوع پیوست و پس از زلزله مهیب بم در سال ۸۲، اتفاق خوبی رخ داد و ایران به لحاظ علمی پیشرفت قابل توجهی در زمینه علم زلزله‌شناسی کرد. اما متاسفانه در قسمت اجرایی و در قسمتی که باید نظارت‌های دقیقی صورت گیرد موفق نبودیم. مسئولان علی رغم تمایلی که برای پیشرفت عملیاتی در حوزه مهندسی زلزله دارند، متاسفانه هنوز اهتمام درست و محکمی را نداشتند چون هنوز باور به اینکه در یک لحظه مانند زلزله بم ممکن است ۵۰ هزار نفر را از دست بدهیم برای مسئولان جا نیفتاده است.
او ادامه داد: از سوی دیگر مشکل اصلی بودجه‌های مالی است و اقدامات لازم در راستای مقاوم‌سازی در برابر زلزله گسترده و هزینه‌بر است. متاسفانه کشور به دلایل مختلف هزینه‌هایی که باید برای مقاوم‌سازی و ایمنی در برابر وقوع زلزله اختصاص می‌داد در جاهای دیگر هزینه کرده و عملا امروز شاهد هستیم که دست ما خالی است و شهرهای کشور بسیار آسیب‌پذیر هستند و اقدامات ضروری که باید صورت می‌گرفته، انجام نشده است.
ساخت‌وسازها هر روز به دلیل گرانی مصالح بدتر می‌شود
این استاد زلزله‌شناسی درباره پیشرفت‌ها در حوزه مهندسی زلزله در کشور گفت: پس از زلزله رودبار منجیل در سال ۶۹ یک جهش بسیار قوی در علم مهندسی زلزله اتفاق افتاد و دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های زلزله کشور به شدت فعال شدند و رتبه ایران در زمینه مهندسی زلزله در جهان در میان ۵ کشور نخست قرار گرفت. متاسفانه این پیشرفت‌ها تنها بر روی کاغذ اتفاق افتاده است و در سطح عملیاتی و اجرایی چندان جدی گرفته نشده است که از این موضوع رنج می‌بریم.
در ۱۰ سال آینده مناطق آسیب‌پذیرِ بیشتری در کشور ایجاد خواهیم کرد
وی افزود: خوشبختانه در خصوص علم مهندسی و زلزله‌شناسی در رتبه‌های بسیار بالای جهان قرار داریم و این مسئله غلو نیست و حقیقت است، اما در مراحل اجرایی و نظارت که مهمترین اصل است اقدامات لازم صورت نمی‌گیرد و ساخت وسازها هر روز به دلیل گرانی مصالح و کارگر بدتر می‌شود. باید گفت انتظار می‌رود در ۱۰ سال آینده مناطق آسیب‌پذیر بیشتری هم در کشور ایجاد کرده باشیم.
ناطقی الهی با تایید این موضوع که سیاست فیلترینگ اینترنت در کشور برای سامانه‌های هشدار، اطلاع‌رسانی و مدیریت سوانح در هنگام وقوع حادثه طبیعی اختلال ایجاد می‌کند، گفت: وقتی که می‌خواهیم روی تکنولوژی‌های جدید کار کنیم، مسلما دستیابی به اطلاعلات دنیا لازم است، اما فیلترینگ فضای مجازی و اینترنت موجب می‌شود به اطلاعات دقیق دسترسی نداشته باشیم و هنگام بروز سوانح، عملیات نجات با کندی مواجه شود. به دلیل سیاست‌های فیلترینگ در دانشگاه بطور عام مشکل داریم و این موضوع در هر رشته‌ای دستیابی به اطلاعات را دشوار کرده است. در رشته خاص زلزله‌شناسی به روش‌های مختلف تلاش می‌شود به اطلاعات مورد نیاز دست پیدا کنیم اما فیلترینگ کار و تحقیق در حوزه دانش فنی را دشوار کرده است.
در حوزه ایمنی در برابر زلزله پیشرفت‌های بسیار خوبی روی کاغذ صورت گرفته است
این زلزله‌شناس درباره وقوع زلزله‌های بزرگ در شهر تهران گفت: تهران از ۶ گسل اصلی برخوردار است و حدود ۶۰ گسل فرعی شناسایی شده است. این گسل‌ها خود دارای زیرشاخه‌ها هستند و بدین معنا که کل تهران بر روی گسل قرار دارد و یا در ۵ متری و ۱۰ متری گسل واقع است. البته تفاوتی چندانی نمی‌کند که در چه فا صله‌ای از گسل قرار دارد، چون وقتی زلزله رخ دهد می‌تواند ساختمان‌های آن منطقه را تخریب کند. متاسفانه در قسمت اجرایی و عملیاتی کاری انجام نشده است و تنها بر روی کاغذ پیشرفت‌های بسیار خوبی صورت گرفته است.
زلزله بعدی در تهران با شدت بالاتر خواهد بود
وی در ادامه گفت: وقوع زلزله بزرگ در تهران نزدیک است. آخرین زلزله پهنه تهران سال ۱۸۳۰ میلادی به وقوع پیوست که ۱۹۴ سال از آن گذشته است و دوره بازگشت زلزله بالای ۷ ریشتر در پهنه تهران ۱۵۸ سال است. این بدان معنی است که زلزله بعدی که در تهران رخ می‌دهد با شدت بالاتر خواهد بود که تلفات و خسارات بسیار سنگین را به دنبال خواهد شد.
ناطقی الهی در پایان تاکید کرد: پس از تجربه ۳۵ سال فعالیت در حوزه مهندسی زلزله در سمت‌های مختلف باید بگویم هنوز بحث وقوع زلزله‌های بزرگ را جدی نگرفته‌ایم.
