۲۹ هزار و ۶۶۶ کتاب در ۷ ماه مجوز گرفتند / هشدار وضعیت کتاب در ایران

رسانه مکمل مدیریت فرهنگی کشور است. رسانه‌های منتقد نیز تکمیل کننده عرصه مدیریت کشور هستند. این تعارف نیست که باور است.

نشست خبری شنبه هشتم شهریورماه، با حضور سیدعباس صالحی(معاون فرهنگی وزیر ارشاد)، علی شجاعی صائین(مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد)، مسعود شهرام‌نیا(رئیس مؤسسات نمایشگاه فرهنگی)، نجفعلی میرزایی(مدیرعامل خانه کتاب)، مهدی قزلی(مدیر بنیاد شعر و ادبیات داستانی)، محمودرضا برازش(مدیر دفتر چاپ وزارت ارشاد) و علی‌اصغر سیدآبادی(مدیر دفتر برنامه‌ریزی و مطالعات کتاب و کتابخوانی) در دبیرخانه شورای فرهنگی برگزار شد.

صالحی نخستین سخنران این نشست بود که گفت: رسانه مکمل مدیریت فرهنگی کشور است. رسانه‌های منتقد تکمیل کننده عرصه مدیریت کشور هستند و این یک تعارف نیست بلکه یک باور است.

صالحی افزود: آنچه که نگران کننده است حرف‌های درگوشی است. چیزی که به مدیریت کمک می‌کند رسانه‌های شفافی‌اند که به عرضه فکر می‌پردازند. مدیران باید به این نقدها میدان دهند و عکس‌العمل‌های عجله‌ای و احساسی نداشته باشند.

وی ادامه داد: در این ده ماه و نیم چندین نشست خبری داشتیم که فرصت ارتباط با رسانه‌ها را در آنها فراهم آوردیم تا از نقدهای آنان استفاده کنیم. تا الان از روزنامه‌های ایران، خبرگزاری مهر، خبرگزاری نسیم، خبرگزاری ایلنا، خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری ایسنا و روزنامه جام جم بازدید کرده و با آنها گفتگو انجام داده‌ایم. همچنین قرار است نشست‌های دوماهانه با سردبیران صورت بگیرد که از بحث‌های انتقادی آنها استفاده کنیم.

معاون فرهنگی وزارت ارشاد افزود: تلاش ما براین بوده که رسانه حس نکند معاونت فرهنگی آن را مزاحم می‌خواند. چنین نیست رسانه برای ما مکمل است. تاکنون در مورد نقدها با هیچکدام از مسئولان صحبت نکردم چراکه نکند خبرنگاران تحت فشار قرار بگیرند و به گونه‌ای خودسانسوری پیش آید.

وی ادامه داد: تیم اجرایی معاونت به مرور شکل گرفت و تقریبا می‌توان گفت از اواخر خرداد تیم به عنوان یک تیم مدیریتی کار خود را آغاز کرد. در رابطه با رویکردها به اختصار عرض می‌کنم. از جمله آنها عدالت فرهنگی است اینکه تولید و توزیع‌ فرهنگی نباید تنها درتهران باشد. استانها باید جایگاه و اهمیت خودشان را پیدا کنند. دراین راستا کارهایی صورت گرفته. در یک اجلاس که مدیران استانها حضور داشتند ۱۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان از بودجه معاونت به استانها اختصاص داده شد. بحثدیگر تفویض‌های استانی است و اعتماد به منابع فرهنگی استانها. اینکه احتیاجی نباشد که حتما کارها در مرکز دنبال شود.

صالحی گفت: رویکرد بعدی دیپلماسی فرهنگی چاپ و نشر است که می‌تواند نماد دیپلماسی فرهنگی باشد. توجه به حوزه فارسی زبانان منطقه ما مانند افغانستان، ‌ تاجیکستان در این دوره جدی شد. رویکرد دیگر شفافیت عملکردی است. ما دوست داریم معاونت فرهنگی در یک خانه شیشه‌ای باشد هرچند عملکردها شفاف‌تر باشد برای ما بهتر است. سامانه مجوز کتاب را با چنین نگاهی می‌خواهیم تغییر دهیم که وقتی ناشر یا نویسنده پیگیر کتاب هستند؛ باید بدانند کتاب کجاست و چه مرحله‌ای را طی می‌کند. متاسفانه شرایط به گونه‌ای بوده که هنوز موفق به انجام این امر نشده‌ایم.

وی اظهار داشت: رویکرد بعدی سامانه توزیع کتاب است یعنی وقتی کتاب خریداری می‌شود کجا می‌رود. باید بتوانیم این مسیر را به شکل شفاف داشته باشیم. در سامانه چاپ هم نیاز به شفافیت کامل داریم برای جلوگیری از فسادهای اداری.

وی با اشاره به اینکه باید به طرف ساختارهای قانونی و عملی حرکت کنیم، گفت: اعتقاد داریم که فرهنگ را بخش خصوصی بهتر می‌تواند اداره کند و باید اینطور شود. با این نگاه؛ درگیر کردن بخش خصوصی از تلاش‌های جدی درنظر گرفته شده است. همچنین اعتمادسازی به اهل فرهنگ تلاشی است که وزارتخانه در این مدت انجام داده و سعی داشته به گونه‌ای اعتماد از دست رفته اهل فرهنگ را بازگرداند. این به نفع جمهوری اسلامی ایران است.

صالحی ادامه داد: درحال حاضر با بخش قابل توجهی مشکلات مالی مواجه بوده و هستیم. از روزهای اول به ناشران حجم قابل توجهی بدهی داشتیم که تا پایان سال۹۲ بدهی ناشران داخلی را به صفر رساندیم. مسئله بعدی بدهی به ناشران خارجی است که حجم زیادی از آن هم پرداخت شده و همچنان پیگیر این موضوع هستیم. وقتی انسان در حجم زیادی از قسط و تعهدات پیشین گرفتار باشد؛ نمی‌تواند به سمت توسعه قدم بردارد.

صالحی در رابطه با مجوز کتاب‌ها گفت: در این زمینه تلاش شده زمان مجوز کوتاهتر شود و بروکراسی طولانی شدن مسیر که در حوزه‌های فرهنگی خطرناک است؛ کاهش یابد. دنبال این هستیم که کتاب بیش از دو ماه در وزارتخانه نماند. همچنین چاپ و نشر از فقر مطالعات راهبردی رنج می‌برد.

سپس محمد‌رضا برازش گفت: فعال بودن بیشتر استانها مدنظر ماست. برای جشن‌های کارگری که فقط در تهران برگزار می‌شود استانهای مختلف هم اعلام آمادگی کرده‌اند که تاپایان شهریور ماه جشنواره صنعت چاپ را در آنجا هم دایر خواهیم کرد. همچنین کمیته‌ی مسابقات آثار چاپی هم‌اکنون مشغول بکار است که امیدواریم با بررسی‌هایی که انجام شده؛ در نمایشگاه چاپ بتوانیم برندگان را اعلام کنیم.

وی ادامه داد: نمایشگاه دائمی هم خواهیم داشت که از هفته آینده شروع به کار خواهد کرد.

برازش ضمن تاکید بر اینکه صنعت چاپ بسیار ویژه و مهم است؛ گفت: صنعت چاپ صنعتی است که تمام صنایع و بخش‌های خدماتی به آن وابسته‌اند. گستردگی این صنعت بی‌نظیر است و باید همپای صنایع دیگر پیشرفت کند.

در ادامه علی شجاعی ضمن تبریک هفته دولت گفت: رویکرد اصلی ما در حوزه کتاب این است که جنبه‌های سلبی و اثباتی قانون باید وجود داشته باشد. اگر اثری را غیرمجاز کردیم باید مواظب باشیم که اجحافی در حق مولف نشده باشد برخی رسانه‌ها احیانا به آثاری که مجوز دادیم اعتراض دارند برای ما هر دو بخش اهمیت دارد.

وی افزود: تشکیل هیات نظارت و رسیدگی به بخش کودک و نوجوان آرزویی بود که سرانجام تحقق یافت. کتاب بزرگسالان حداکثر ۲۵ روز در وزارتخانه پیش ما می‌ماند. در حوزه کتاب کودک و نوجوان میانگین ده روز را داریم و کتابی از کودک ونوجوان نبوده که بیش از ۱۵ روز مانده باشد. در هفت ماهی که می‌گذرد ۲۹ هزار و۶۶۶ کتاب را مجوز داده‌ایم.

نجفعلی میرزایی نیز در ادامه به اختصار گفت: وضعیت کتاب در ایران به حالت هشدار رسیده است. شاخص‌های کتاب‌شناسی ایران آمارهای ناگواری را نشان می‌دهد. در این راستا تحول‌های ضربتی امری اساسی است. تلاش ما این بود که چشم را روی مطالب حاشیه‌ای ببندیم.

میرزایی خاطرنشان کرد: مطالعات علمی و زیرساختی در حوزه کتاب نداشتیم. در خانه کتاب ما هیچگاه منکر تلاش و موفقیت تیم‌های سابق نیستیم. منتها وضعیت نقد کتاب‌شناسی و اطلاع‌رسانی کتاب ایران وضعیت قابل هشداری است. وضعیت نقد در ایران بسیار اسفبار است و این نقد جزء مسئولیت‌های خانه کتاب است. در این راستا باید نتیجه قابل قبولی داشته باشیم.

وی ادامه داد: تلاش ما برگزاری نمایشگاه‌های علمی و فرهنگی کتاب است. درحال حاضر فضای پخش رشد کرده و برای اولین بار خانه کتاب در نمایشگاه استانها دایر می‌شود. بخش‌های جدید مانند خانه نقد، خانه ترجمه، مرکز کتاب‌پژوهی ایران و دفتر حقوقی دفاع و حمایت از حقوق اهل قلم دایر شده با مدیریت افرادی که همه از کتاب‌شناسان و نقادان برجسته کشورمان هستند.

میرزایی در پایان بیان کرد: علیرغم گله‌گذاری‌ها تلاش کردیم این مسیر را به سرانجام برسانیم.

امیر مسعود شهرام‌نیا نیز با اشاره به اهمیت و نقش نمایشگاه‌ها که کمک به دیپلماسی فرهنگی می‌کند، گفت: ما سعی کردیم فعالیت‌های خوبی که از قبل شروع شده بود را ادامه دهیم. در حوزه نمایشگاه‌های داخلی عمده‌ترین فعالیت برگزاری نمایشگاه کتاب است. در این بین اتفاق خوبی که افتاد تاسیس دبیر‌خانه نمایشگاه بود که باعثشد نمایشگاه از یک اتفاق به یک پروسه تبدیل شود.

شهرام نیا اظهار داشت: شبکه توزیع کتاب جامع و کارآمد نیست. ایران در صنعت نشر حرف‌های فراوانی برای گفتن دارد. با این نگاه نمایشگاه‌های خارجی مورد بررسی و توجه قرار می‌گیرد. رویکرد ما درحال حاضر این است که فضاسازی کنیم برای حضور ناشران و نویسندگان.

وی افزود: حمایت از آژانس‌های ادبی که وظیفه کپی‌رایت ناشران را برعهده دارند، حمایت از ناشرانی که در انتشار آثار فارسی زبان درنمایشگاه‌های بین‌المللی تلاش می‌کند ازجمله برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

علی اصغر سیدآبادی با بیان اینکه یکی از کارهایی که در دروه قبل جایش خالی بوده؛ توجه به ارزیابی سیاست‌ها و عملکردهای معاونت است؛ گفت: استخراج چالش‌های حوزه نشر چهار ضلع مهم دارد ازجمله تولید، ‌تالیف، ‌توزیع و مصرف که پایه اصلی هر صنعت مصرف کننده است. وقتی صنعت نشر موفق می‌شود که بتواند مصرف کتاب را بالا ببرد. امیدوارم با کارهایی که روی ضلع مصرف و توزیع می‌کنیم؛ گام‌های موفقیت را برداریم.

سیدآبادی ادامه داد: بحثمشارکت‌های نهادی و عمومی بحثی است که باید به آن پرداخته شود. یکی از طرح‌ها حمایت از کتاب ایران و دیگری توجه به بخش خصوصی است.

در پایان مهدی قزلی اظهار داشت: جایزه کتاب آل احمد و پروین اعتصامی که ساز و کارش از قبل وجود نداشت؛ امروز با برگزاری جلسات مورد پیگیری قرار گرفت و بیشتر از دو ماه و نیم تا اختتامیه جلال آل احمد فرصت داریم.

وی ادامه داد: دو جلسه از سلسله نشست‌های شعر و داستان تا امروز برگزار شده. امیدواریم سلسله شب شعر هم ماهی یکبار برگزار شود که ۲۶ شهریور ماه روز ادب وفرهنگ اولین شب شعر برگزار خواهد شد.