از هزار فامیل تا برادران قاچاقچی؛
رشته پر گره قاچاق سوخت را چه کسی می‌گشاید؟
هزار فامیل، آقازاده، یقه سفید، برادران قاچاقچی، ژن خوب و ... اقتصاد سیاسی ایران کم از این واژه‌ها در دل خود ندارد. واژه‌هایی که هر کدام در جایی و زمانی سیلی‌های زیادی به گوش اقتصاد کشور نواخته‌اند.
به گزارش نماد اقتصاد، از روزی که محمود احمدی نژاد در همایش مبارزه با قاچاق کالا در تیر ماه سال ۹۰ از برادران قاچاقچی سخن گفت تا به امروز که مسعود پزشکیان از گم شدن روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور صحبت می‌کند ۱۳ سال گذشته و سه رییس جمهور عوض شده اند اما هنوز قصه همان است که بود.
در این روزهای که ناترازی انرژی و قطعی‌های مکرر برق گریبان اقتصاد و مردم را گرفته سخنان دو تن از سران قوا در مورد میزان هول انگیز قاچاق سوخت بار دیگر این بحث را تبدیل به موضوع روز کرد.
رئیس جمهور با طرح این سوال که چگونه روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت گم می‌شود در حالی که تولیدکننده و عرضه‌کننده خودمان هستیم، گفت: باید برای این سرقت مرا دار بزنند. عین این در آب و برق و گاز و همه چیز است.
چند روز پیش از این سخنان پزشکیان، رییس مجلس شورای اسلامی نیز آماری از قاچاق سوخت مطرح کرد و گفت: روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده از کشور قاچاق می‌شود و مراکز تولید و مصرف‌کننده‌های اصلی، اولین تهیه‌کننده‌های این قاچاق هستند.
محمدباقر قالیباف در جلسه علنی مجلس گفت: روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده از کشور قاچاق می‌شود که تردید نکنید این قاچاق سازماندهی شده است و مراکز تولید و مصرف‌کننده‌های اصلی، اولین تهیه‌کننده‌های این قاچاق هستند.
رقم‌های بزرگی در زمینه قاچاق سوخت در کشور مطرح می شود در حالی که ناترازی بنزین در کشور حدود ۱۰ میلیون لیتر در روز است.
کارشناسان یکی از دلایل قاچاق سوخت را تفاوت قیمت زیاد بنزین و گازوییل در ایران نسبت به کشورهای همسایه می‌دانند که محرکی قوی در زمینه گسترش قاچاق سوخت است.
۳۵درصد از پرونده‌های قاچاق مربوط به قاچاق سوخت است
بنا به گفته سردار جلال امینی، رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ۹ ماهه اول سال جاری تقریباً ۲۵ هزار پرونده در حوزه قاچاق سوخت تشکیل شده است. یعنی حدود ۳۵ درصد از کل پرونده‌های قاچاق را فقط قاچاق سوخت به خودش اختصاص داده است و بیش از ۳۶ درصد کل متهمان قاچاق مربوط به قاچاق سوخت هستند.
طبق برآورد نهادهای تخصصی به نظر می‌رسد مجموع قاچاق بنزین و گازوئیل از کشور حدود روزانه ۱۵ میلیون لیتر باشد که معادل سالانه ۴ میلیارد دلار خسارت به کشور وارد می کند.
رییس اتحادیه انرژی در این باره می‌گوید: من بر اساس سخنان خود مسئولان کشور و افراد دست‌اندرکار حوزه سوخت که در رسانه‌های رسمی مطرح کرده‌اند، محاسبه کرده و متوجه شدم که ساعتی بالغ بر ۶۰ میلیارد تومان و دقیقه‌ای بیش از ۱ میلیارد تومان سود قاچاق سوخت است.
هاشم اورعی با اشاره به اظهارات رئیس مجلس مبنی بر قاچاق روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت از کشور می‌افزاید: مدیر عملیات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی کشور که فرض می‌شود باید از همه چیز مطلع باشد، چرا که همه چیز زیردست سازمان آن‌هاست، نیز می‌گوید سالانه ۱ میلیارد گازوئیل از انبار‌های مبدا به سمت نیروگاه‌ها حرکت می‌کند، اما به نیروگاه‌ها نمی‌رسد؛ یعنی وسط راه دزدیده می‌شود. فرمانده مرزبانی هم می‌گوید از اول سال تا کنون، ۲۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق را کشف و ضبط کرده است. روزی که این سخنان مطرح شد، ۲۶۹ روز از سال گذشته بود. پس وقتی آقای قالیباف می‌گوید روزی ۳۰ میلیون لیتر و فرمانده مرزبانی می‌گوید ۲۰ میلیون لیتر از اول سال تا روز ۲۶۹ سال، پس این یعنی مقدار قاچاق کشف و ضبط شده از کل این ۲۶۹ روز، دو سوم یک روز است. تمام این اعداد و معادلات که کنار هم بگذاریم مشخص می‌کند که به هزار و یک دلیل، این اتفاقات را نمی‌توانیم قاچاق بنامیم.
وی با بیان اینکه قاچاق، وقتی است که شما در حال ارسال ۱۰۰ مرسوله هستید و یک مرسوله در راه دزدیده می‌شود، مخفی می‌شود یا هر اتفاق دیگری تاکید می کند: اما این اعداد و ارقام به حدی بزرگ و قابل توجه است که نمی‌توانیم بگوییم موردی و مخفیانه رخ داده است. اما اگر قاچاق نیست، پس ماجرا چیست؟ تا این لحظه هیچکس با اطمینان کامل اعلام نکرده که ماجرا چیست. اما به نظر می‌رسد و شواهد و قرائن نشان می‌دهد که وقتی اقدامی جدی برای جلوگیری از این موضوع انجام نمی‌شود یا دولت زورش نمی‌رسد کاری برای جلوگیری از این قاچاق انجام دهد، این اقدام توسط اشخاص معمولی یا بی‌پشتوانه انجام نمی‌شود.
این تحلیلگر ارشد انرژی معتقد است: در این مواقع معمولا نمی‌توان انگشت اتهام را به سمت قاچاقچی‌های معمولی برد و ابعاد چنین اقداماتی بسیار پیچیده و حساس است. حقیقت این است که هرکسی چنین توانایی را ندارد که بتواند علنا و جلوی چشم این همه مسئول اقدام به قاچاق سوخت کند و دستگیر هم نشود. فقط دقت کنید که ابعاد این فاجعه قاچاق چقدر است. در نتیجه نگاهی به این اعداد و ارقام شک و ظن را به منشاء چنین قاچاق گسترده‌ای عمیق‌تر می‌کند. اما چطور باید جلوی چنین اقداماتی را گرفت؟»
اورعی با بیان اینکه در چنین شرایطی است که سناریو‌های مختلفی به ذهن می‌رسد، می‌گوید: سرنخ برخی از این سناریو‌ها به جا‌های جالبی نمی‌رسد. اما همچنان این سوال پررنگ است که چطور روسای دولت‌ها و مسئولان مملکت نمی‌توانند متوجه شوند ماجرا از کجا نشأت می‌گیرد؟! یا بهتر است بگوییم چرا برخی از آقایان چشم خود را روی حقایقی بسته‌اند یا خود را به ندیدن زده‌اند؟
کشفیات تنها نیم درصد از حجم سوخت قاچاق شده است
این حجم گسترده از قاچاق سوخت، مربوط دانستن آن را به مرزنشینان و از طریق کارت سوخت با چالش جدی مواجه می‌کند.
به گفته فرمانده مرزبانی فراجا در ۸ ماه ابتدایی سال جاری بیش از ۲۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق کشف شده است. اگر میزان قاچاق روزانه سوخت را حداقل رقم‌های ذکر شده یعنی ۱۵ میلیون لیتر هم در نظر بگیریم این میزان کشفیات به معنی کشف تنها نیم درصد از سوخت قاچاق شده از کشور است.
ارقام قاچاق سوخت از کشور آنقدر بزرگ است که مقابله با آن نیاز به یک عزم جدی و دخیل شدن ارگان های زیادی دارد.
اما سردار حسین رحیمی رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا، از نامه‌نگاری بی‌نتیجه به وزارتخانه‌های نیرو، جهادکشاورزی و صمت برای هم‌افزایی در این زمینه می‌گوید و می افزاید: به دلیل همین عدم همکاری‌ها قادر به جلوگیری از قاچاق سوخت نیستیم.
وی با بیان اینکه به صورت کتبی به وزارتخانه‌های نیرو، جهادکشاورزی و صمت که در این زمینه دخیل هستند، اعلام کرده‌ایم اما هم‌افزایی صورت نگرفته است و به همین دلیل قادر به جلوگیری از قاچاق سوخت نیستیم، تاکید می‌کند: پیشگیری از قاچاق سوخت و شناسایی مسیرهای قاچاق را از وظایف وزارت نفت دانست و تأکید کرد که اساساً پلیس در حوزه پیشگیری از قاچاق سوخت نقشی ندارد.
به نظر می‌رسد ماجرای قاچاق سوخت، مثنوی هفتاد من کاغذی است که هر بار و در روزهایی که کمبود انرژی به نقاط بحرانی می‌رسد چند صفحه ابتدایی آن مرور می‌شود بی آنکه کسی به دنبال رسیدن به صفحات پایانی و بستن کتاب برای همیشه باشد.
