اقبالی در گفت‌وگو با ایلنا:
سند راهبردی ایران و روسیه موجب خلل در روابط ایران و دیگر کشورها نمی‌شود/ نمایندگی‌های ایران در مناطق چچن، سن‌پترزبورگ و داغستان ایجاد شود
سفیرسابق ایران در آلبانی در رابطه با سند جامع راهبردی میان ایران و روسیه گفت: همکاری‌های دفاعی بین این دو کشور به‌طور طبیعی وجود دارد. همان‌طور که روسیه با بسیاری از کشورهای دیگر، از جمله هند، مصر و پاکستان، همکاری‌های دفاعی گسترده‌ای دارد، ایران نیز در این راستا به دنبال تقویت همکاری‌ها است. روسیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای تولیدکننده تسلیحات دفاعی و نظامی، با کشورها بر اساس نیازهای خود مذاکره کرده و قراردادهایی را امضا می‌کند و در واقع اقدام به فروش تسلیحات می‌نماید. موضوع عدم درگیری مستقیم و دیگر مسائل امنیتی و دفاعی که در سند جامع همکاری میان ایران و روسیه ذکر شد، نشان‌دهنده این است که این سند، به‌عنوان یک توافق معتبر، تا زمانی که یکی از طرفین از آن خارج نشوند، حتماً مورد احترام خواهد بود.
علی‌بمان اقبالی زارچ سفیر سابق ایران در آلبانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با ارزیابی‌خود از سند جامع راهبردی میان ایران و روسیه و تاثیر آن بر روابط خارجی ایران با غرب، تصریح کرد: این سند بدون شک تأثیر تعیین‌کننده و ماهوی بر روابط ایران با غرب نخواهد داشت و به‌احتمال زیاد، یک کمک‌کننده است. ما در سیاست خارجی، به‌ویژه در سیاست خارجی دولت‌های اخیر، توجه ویژه‌ای به روابط همسایگی داشته‌ایم. روسیه مهم‌ترین و بزرگ‌ترین همسایه ایران است که طبیعتاً داشتن یک رابطه متوازن با مثلث روسیه، چین و غرب به موفقیت سیاست خارجی ایران در عرصه‌های مختلف کمک شایانی خواهد کرد.
سند جامع راهبردی میان ایران و روسیه تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر روابط ایران با دیگر کشورها نخواهد داشت
وی با بیان اینکه موضوع جنگ اوکراین به‌طور مستقیم ارتباطی با روابط ایران و روسیه ندارد و نخواهد داشت، اظهار کرد: جنگ اوکراین اولویت تمام‌عیار برای دولت روسیه و همچنین دولت مستقر در کی‌یف است و برای اروپایی‌ها نیز بسیار مهم است. بدیهی است که بر اساس یک سری هیاهو و بزرگنمایی، یک نوع همکاری که به اصطلاح سال‌ها پیش بین ایران و روسیه وجود داشته، تلاش شده است تا بگویند ایران در این جنگ نقش مؤثری داشته است، ولی این واقعیت ندارد. کمتر توانسته‌اند سند متقن و قابل اعتمادی در این زمینه ارائه دهند. طبیعتاً این سند، همان‌طور که گفتم، تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر روابط ایران با دیگر کشورها و مناطق و قدرت‌های دیگر نخواهد داشت.
امنیت ایران و روسیه وابسته به ثبات و امنیت در مناطق پیرامونی است
اقبالی در بررسی این سند با توجه به سطوح مختلف سیاست خارجی، اذعان کرد: طبیعتاً همکاری ایران و روسیه، به‌ویژه در دوره آقای پوتین، در سه لایه بین‌المللی، منطقه‌ای و دوجانبه، روندی رو به رشد را طی کرده است. دو کشور در یک سری از موضوعات و چالش‌ها منافع مشترک دارند. امنیت دو کشور وابسته به ثبات و امنیت در مناطق پیرامونی، از جمله غرب آسیا، قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی، افغانستان و پاکستان است که به هر حال تحت تأثیر ثبات و توازن در این مناطق قرار دارد. لذا دو کشور در حوزه منطقه‌ای تبادل نظر دارند و این روند باید ادامه پیدا کند. در حوزه بین‌المللی، مباحثی وجود دارد که دو کشور منافعشان به نوعی هم‌افزایی و همگرایی پیدا می‌کند. بحث تحریم‌ها یکی از این موضوعات است. به هر حال، روسیه با آتشفشانی از تحریم‌ها مواجه است. همکاری دو کشور در مقابله با تحریم‌های ظالمانه غرب، همکاری در مقابله با دلارزدایی و همکاری در سازمان‌های مهم بین‌المللی نوپا نظیر بریکس، سازمان همکاری‌های شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، همه می‌تواند به موفقیت سیاست خارجی دو کشور کمک کند و حتماً این نوع همکاری‌ها و تحولات منطقه‌ای تأثیر مثبت به نفع هر دو کشور خواهد داشت.
همکاری‌های دفاعی بین ایران و مسکو به‌طور طبیعی وجود دارد
این کارشناس سیاست خارجی ایران با اشاره به منطقه خاورمیانه که نه تنها برای ایران و روسیه، بلکه برای کل جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اظهار کرد: بسیاری از چالش‌ها و حتی بحران‌ها، از جمله بحران غزه، تحولات لبنان و دیگر تحولاتی که در دهه‌های گذشته در این منطقه رخ داده، با امنیت هر دو کشور، ایران و روسیه مرتبط است. همکاری‌های دفاعی بین دو کشور نیز به‌طور طبیعی وجود دارد. همان‌طور که روسیه با بسیاری از کشورهای دیگر، از جمله هند، مصر و پاکستان، همکاری‌های دفاعی گسترده‌ای دارد، ایران نیز در این راستا به دنبال تقویت همکاری‌ها است. روسیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای تولیدکننده تسلیحات دفاعی و نظامی، با کشورها بر اساس نیازهای خود مذاکره کرده و قراردادهایی را امضا می‌کند و در واقع اقدام به فروش تسلیحات می‌نماید. موضوع عدم درگیری مستقیم و دیگر مسائل امنیتی و دفاعی که در سند جامع همکاری میان ایران و روسیه ذکر شد، نشان‌دهنده این است که این سند، به‌عنوان یک توافق معتبر، تا زمانی که یکی از طرفین از آن خارج نشود، حتماً مورد احترام خواهد بود و عدول از آن از سوی طرفین صورت نخواهد گرفت، زیرا می‌تواند عوارض حقوقی بین‌المللی قابل توجهی داشته باشد.
امروز ما با یک روسیه جدید مواجه هستیم
وی ادامه داد: هم‌اکنون، کشورهای ذکر شده، از جمله عربستان، ترکیه، کشورهای منطقه خلیج فارس و کشورهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، در یکسری از موضوعات امنیتی با روسیه همکاری دارند. این کشورها با تهدید مشترکی به نام تروریسم و افراط‌گرایی، از جمله القاعده و دیگر نیروهای برهم‌زننده امنیت این کشورها مواجه هستند. حقیقتا این همکاری امنیتی بین چندین کشور وجود دارد. چرا که یک تهدید مشترک نیز وجود دارد. بنابراین، همکاری امنیتی بین کشورهای مختلف ضرورت دارد تا در این راستا تبادل اطلاعات و کمک متقابل صورت گیرد. امروز ما با یک روسیه جدید مواجه هستیم. در دهه پایانی قرن بیستم و دهه اول قرن بیست و یکم، روسیه رویکرد ایجابی همکاری و همگرایی با غرب را در پیش گرفت. اما از سال ۲۰۱۰ به بعد، به این جمع‌بندی رسیدند که غرب تمایلی به همکاری برابر و منطبق با نرمهای بین‌المللی که تضمین‌کننده امنیت روسیه باشد را نپذیرفتند. لذا از سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳، روس‌ها رویکرد جدیدی را انتخاب کردند و در سوریه وارد شدند تا از دولت اسد حمایت کنند و در دیگر موضوعات، سعی کردند در برابر غرب ایستادگی کنند.
روسیه کشوری است که در شورای امنیت حق وتو دارد و می‌تواند در مجامع بین‌المللی تأثیرگذار باشد
دپیلمات پیشین وزارت امور خارجه جمهور اسلامی تاکید کرد: امروز تمامیت محور آتلانتیک در برابر روسیه ایستاده و روسیه در حال دفاع از منافع خود است، هرچند شرایط بسیار پیچیده است. روسیه کشوری است که در شورای امنیت حق وتو دارد و همکاری ایران با روسیه می‌تواند در مجامع بین‌المللی مؤثر و تأثیرگذار باشد، به‌ویژه در سازمان‌های تازه تأسیس همچون بریکس، شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که به‌طور جدی می‌تواند تسهیل‌کننده ارتقاء مبادلات تجاری و اقتصادی و راهیابی هرچه بیشتر کالاهای صادراتی ایران به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی آسیا باشد. این سند، مشابه آن سند قبلی که در واقع دوره‌اش سپری شده، موجب خلل و مشکل در روابط ایران و دیگر کشورها نمی شود. این سند حتماً می‌تواند به پیشرفت و گسترش همکاری‌های دو جانبه در حوزه‌های علم و فناوری، مبادلات مردمی، گردشگری، دیپلماسی عمومی، ورزش، رایزنی‌های سیاسی و همکاری‌های امنیتی و دفاعی، و به‌ویژه در حوزه اقتصادی کمک نماید. به هر حال، پروسه‌ای است که کشورها بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار مبادلات دارند و ما ۱۵۰ میلیارد داریم که مجموعاً به ۸۵۰ میلیارد دلار می‌رسد؛ رقمی بسیار قابل توجه است.
ایجاد یک مرکز ملی برای مدیریت روابط ایران و روسیه برای پیگیر اجرای توافقات ضروری است
اقبالی در خصوص مزایای مفاد اقتصادی سند راهبردی میان ایران و روسیه، عنوان کرد: دسترسی دو کشور به یکدیگر بسیار آسان است. روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور دنیا، علاقه و گرایش قابل توجهی به محصولات انحصاری صادراتی ایران دارد. به نظر می‌رسد مهم‌ترین نکته، ترجمه اراده رهبران دو کشور مبنی بر گسترش روابط باشد. ایجاد یک مرکز ملی برای مدیریت روابط دو کشور که به‌طور دقیق پیگیر اجرای توافقات و اسنادی باشد که امضا می‌شود، ضروری است. به این ترتیب، رسیدن به توافق و امضای یک قرارداد، اگر اجرا نشود، به مراتب مهم‌تر از انعقاد یک سری قراردادهای جدید خواهد بود. به هر حال، از سال ۲۰۲۴، همکاری یا مبادلات روسیه با ترکیه از ۱۶ یا ۱۷ میلیارد به ۶۰ میلیارد دلار رسیده که حدود سه برابر شده است. مبادلات با چین نیز از ۷۰ یا ۸۰ میلیارد به ۲۶۰ میلیارد رسیده و با برخی از کشورهای خلیج فارس به رقم‌های قابل توجهی رسیده است. اما ما تقریباً در هیچ سالی به افزایش ۱۰۰ درصدی یا ۵۰ درصدی نرسیده‌ایم و حداکثر رشد روابط ما به ۲۰ تا ۲۵ درصد محدود بوده است. بنابراین، این رقم باید ارتقا پیدا کند و این نیازمند یک اراده ملی، اجماع کامل و تعریف و تدوین مکانیزم‌های لازم برای ارتقای روابط است.
وی خاطرنشان کرد: من فکر می‌کنم برای بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها، نیاز به راه‌اندازی یک یا دو نمایندگی دیگر در مناطق مختلف روسیه، مانند چچن، سن پترزبورگ و داغستان وجود دارد. این نمایندگی‌ها می‌توانند در قالب کنسولگری یا دفتر تجاری-سیاسی ایجاد شوند تا نیروی لازم برای بستر سازی و، مهم‌تر از آن، ارتقای آگاهی افکار عمومی دو کشور نسبت به ظرفیت‌های بالقوه موجود فراهم گردد.
