اهداف سفر هیأت روسیه به دمشق/ ابعاد راهبرد ابومحمد الجولانی برای تعامل با مسکو

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه با اشاره با سفر هیأت روس به سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: پس از سرنگونی حکومت بشار اسد در سوریه، دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سعی کردند تا روابط خود با نظام جدید مستقر در دمشق را باز تعریف کنند. باید توجه داشت که روس‌ها از زمان اتحاد جماهیر شوروی پایگاه طرطوس را در اختیار داشتند و پس از آنکه به صورت مستقیم برای حفظ بشار اسد و مبارزه با جریان‌های تروریستی وارد این کشور شدند، یک پایگاه دیگر نظامی در لاذقیه را پایه گذاری کردند. نکته مهم این است که سوریه در زمان حافظ اسد و بشار اسد برای روس‌ها به عنوان یک متحد مهم در خاورمیانه قلمداد می‌شد و در شرایط کنونی هم برای مسکو بسیار مهم است که این دو پایگاه نظامی همچنان به نام روسیه در سوریه حفظ شود. این مناطق که پایگاه‌های روسیه در آن قرار دارد عموماً علوی‌نشین هستند و این در حالیست که دولت جدید سوریه که نمی‌خواهد با کشورهای گوناگون درگیر شود، ترجیح می‌دهد که با مسکو هم وارد چالش جدی نشود. مسأله دیگر این است که دولت مستقر در دمشق به رهبری ابومحمد الجولانی با ترکیه رابطه مستحکمی دارد و در این میان تعارض منافع میان آنکارا و مسکو هم حس نمی‌شود اما باید متوجه بود که ایالات متحده مایل نیست که حضور روسیه در سوریه همانند گذشته تقویت شود.

وی ادامه داد: بر همین اساس سفر هیئت روسیه به رهبری میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر خارجه روسیه به دمشق را باید در راستای احیای این دو پایگاه نظامی قلمداد کنیم که در مورد پایگاه طرطوس به احتمال زیاد دولت جدید سوریه با آنها کنار خواهد آمد اما در مورد پایگاه حمیمیم باید دید که رایزنی میان دو طرف به چه نتیجه‌ای در آینده خواهد رسید. نکته بسیار مهم این است که پایگاه طرطوس اساساً یک پایگاه نظامی دریایی به حساب می‌آید و در ساختار امنیت ملی فدراسیون روسیه اشراف مسکو بر این پایگاه نظامی بسیار ارزشمند است و به موازات این روند باید توجه شود که هیچ تعارض منافعی میان روسیه و اسرائیل وجود ندارد و همین موضوع نشان می‌دهد که احتمالاً این پایگاه به روسیه تحویل داده می‌شود. اما در مورد پایگاه حمیمیم باید توجه شود که این پایگاه یک مقر هوایی به حساب می‌آید که روس‌ها از آن برای نقل و انتقال تسلیحات و نفرات استفاده می‌کردند و دولت موقت سوریه هم خواهان اشراف بر این پایگاه است که این مورد دقیقاً در تضاد با منافع مسکو به حساب می‌آید؛ چرا که روسیه در دوره بشار اسد به صورت مستقیم بر این پایگاه نظارت داشت اما حالا با موانعی روبه‌رو است. به همین دلیل هیأت سیاسی روسیه که اخیراً به دمشق سفر کردند به دنبال مخابره این پیام به ابومحمد الجولانی و تیم وی هستند که دیگر از اسد عبور کردند و او قابل بازگشت به قدرت نیست.

این تحلیلگر مسائل سیاسی در رابطه با درخواست جولانی مبنی بر استرداد بشار اسد به دولت جدید سوریه تصریح کرد: به نظر می‌رسد که روسیه هرگز بشار اسد را به دمشق تحویل نخواهد داد و دلیل آن این است که اگر چنین اتفاقی رخ دهد متحدان مسکو نگاه خود به روسیه را تغییر خواهند داد و حتی با دیده شک و تردید به آن خواهند نگریست. به عبارتی دیگر متحدان روسیه در روابط دوجانبه خود با این کشور از اعتماد کمتری برخوردار خواهند شد و همین مسأله می‌تواند به مناسبات مسکو با این کشورها آسیب برساند. بر همین اساس روسیه بشار اسد را به دولت جدید سوریه تحویل نخواهد داد. در این راستا باید توجه داشت که پیام سفر بوگدانوف به سوریه تا حدودی می‌تواند این باشد که روسیه تلاش ندارد که مجدداً بشار اسد را در دمشق به قدرت برساند. اگرچه نگاه دولت جدید سوریه به روسیه به عنوان حامی بشار اسد است اما باید توجه شود که جولانی و تیم وی تلاش می‌کنند که روابط خود با تمام کشورها را حفظ کند. طبیعی است که اگر امیر قطر به دمشق می‌رود مدل مواجهه با وی توسط جولانی با شخصی مانند پوتین تفاوت پیدا می‌کند؛ چراکه دوحه اساساً منبع تغذیه مالی حکومت جدید سوریه به حساب می‌آید و ترکیه را هم به عنوان حامی اطلاعاتی و نظامی در نظر دارد و در نهایت ایالات متحده هم نقش طراح اصلی را بازی می‌کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت این است که هر سه کشور ایالات متحده، ترکیه و قطر طی سالیان گذشته در هماهنگی کامل با یکدیگر بودند و بر همین اساس توانستند با این هماهنگی بشار اسد را از متن قدرت به حاشیه برانند. از سوی دیگر باید توجه شود که گرایش ایدئولوژیک جولانی به قطر بدون شک بیشتر از روسیه است اما این بدان معنا نیست که دمشق خواهان فاصله گرفتن کامل از مسکو باشد‌. جولانی در شرایط فعلی به دنبال تثبیت شرایط و اوضاع در سوریه است و بر همین اساس ترجیح می‌دهد که در این فضا با روسیه تعامل کند اما همانطور که گفته شد، بحث تحویل دادن پایگاه هوایی نزدیک به لاذقیه به روسیه با موانعی روبه‌رو است و اگر مسکو بتواند این پایگاه را در اختیار بگیرد در حقیقت توانسته نفوذ خود در سوریه را مجدداً به دست بیاورد.