آغاز دوران طلایی در صنعت، تجارت و گردشگری منطقه آزاد انزلی/ تحول استراتژیک در جایگاه ملی و بین‌المللی مجتمع بندری کاسپین

به گزارش ایلنا از بندرانزلی، مطابق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی اهداف تشکیل مناطق آزاد تجاری- صنعتی عبارتند از: تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی. بر این اساس ایجاد مناطق آزاد، شکل گیری مناطق آزاد تجاری در ایران راهبردی بود برای توسعه  اقتصاد از محدودیت ها و تنگناهای دولتی…

منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی از جمله ی مناطق آزاد کشور است که از بدو تأسیس تاکنون با تلاش مدیران و دست اندر کاران بویژه حمایت های دولت یازدهم – أعم از رییس جمهور محترم و وزرای مربوطه- و همراهی نمایندگان استان توانست عملکرد و بازده ی خوبی در زمینه ی توسعه اهداف تشکیل این سازمان داشته باشد.

این منطقه با ظرفیت های موجود که کارکردی ملی دارد و الویت های آن رفع موانع توسعه صادرات، جذب سرمایه گذار و ایجاد اشتغال است، در صورت تکمیل پروژه های زیرساختی منطقه آزاد انزلی و آغاز به‌کار مجتمع بندری کاسپین، شاهد دوران طلایی در صنعت، تجارت و گردشگری منطقه آزاد انزلی خواهد بود که حلقه اتصال اقتصاد ملی به اقتصاد و تجارت جهانی است.

از این جهت در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به عملکرد و دستاوردها، اهداف و چشم اندازها و مدیریت راهبردی این منطقه:

الف) عملکرد و دستاوردهای منطقه آزاد:

– در سال ۸۲ منطقه ویژه اقتصادی انزلی به منطقه آزاد تجاری‌ صنعتی انزلی بدل شد و در سال ۸۳ اساسنامه این سازمان مورد تصویب هیئت وزیران قرار گرفت. فرآیند احداث این بندر فعال، در سال‌های میانی دهه ۸۰ به دلیل مشکلات مالی مناطق ویژه اقتصادی در همان مراحل اولیه متوقف شد، اما به دنبال رونق منطقه آزاد انزلی در سال ۸۷، عملیات عمرانی ساخت یک مجتمع بندری در سال ۱۳۸۹ مصوب شد. در سال ۱۳۹۰ بار دیگر فرآیند احداث بندر به دلیل محدودیت منابع مالی، دچار رکود شد، اما در سال ۱۳۹۲ پس از حضور و بازدید دکتر حسن روحانی از این بندر در حال ساخت در فروردین‌ ۹۴، و با اهتمام و توجه ایشان، طرح ‌های عمرانی و زیرساختی منطقه از رکود خارج شد، و فرآیند احداث و تکمیل بندر دوباره آغاز گردید و سرعت گرفت که می توان این رویداد را بزرگترین تحول در پذیرش جایگاه ملی و بین‌المللی مجتمع بندری کاسپین دانست.

– رئیس‌ جمهوری در بازدید از این بندر، بهره‌برداری دو پست از اسکله‌های این بندر را تا پایان سال ۱۳۹۵ خواستار شده بودند و بر این اساس مسیر تکمیل فرایند احداث مجتمع بندری کاسپین، سرعت گرفت و تابستان ۱۳۹۴ ساخت یک پست اسکله آغاز شد و همزمان با آن، فرآیند ساخت موج ‌شکن‌ها، انبارهای سرپوشیده و روباز نیز بسرعت ادامه یافت. در پی آن، عرشه اصلی تقاطع غیر هم‌سطح شهید نامجو در سال ۱۳۹۴ به بهره برداری رسید. در سال ۱۳۹۵ نیز احداث ۴ پست اسکله بندر کاسپین از سوی بخش خصوصی آغاز شد. آغاز روند احداث پروژه های زیرساختی مجتمع بندری کاسپین و تلاش برای اتمام پست های اسکله به نحوی بود که در امسال دو پست اسکله این مجتمع بندری آماده بهره برداری شد. بندری که با روند اجرایی قبلی احداث فاز نخست آن ۱۱ سال طول می کشید، علی رغم دشواری های اسکله ساختن در دریای خزر، با کار شبانه روزی در مدت دو سال به بهره برداری رسید.

– از ویژگی‌های منحصر بفرد مجتمع بندری کاسپین، داشتن پس‌کرانه ۴۰۰ هکتاری است که شامل انبارهای سرپوشیده با ظرفیت پذیرش و نگهداری سالانه یک میلیون تن کالا در فاز اول، سیلوهای غلات و دیگر فضاهای لجستیکی مورد نیاز بندر است و امکان ساخت صنایع مولد، واحدهای تولیدی فرآوری کالا و صنایع مرتبط با کشتی‌سازی، تعمیر و نگهداری کشتی را فراهم می‌کند و در عین ‌حال خدمات لجستیکی، انبارداری، ترانزیت کالا نیز در این بندر انجام خواهد شد.

-ارزش سرمایه گذاری به روز شده سازمان منطقه آزاد انزلی در احداث این مجتمع بندری از ابتدای ساخت آن تاکنون بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان و میزان سرمایه گذاری در حال انجام بخش خصوصی نیز حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است.

– رشد شاخص های اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار در این منطقه در حوزه صنعت با مقایسه آمار تولیدات واحدهای تولیدی صنعتی این منطقه نسبت به سالهای گذشته، جهش قابل ملاحظه ای در زمینه صادرات داشته و بر اساس آمار ارایه شده از سوی گمرک، میزان صادرات کالاهای واحد های تولیدی منطقه آزاد انزلی در سال ۹۱ به ارزش ۴۴۰ هزار دلار بوده که طبق گزارش گمرک کشور این مقدار در سال ۹۵ به رقم ۵۵ میلیون دلار رسیده و علاوه براین ۳۰۰ میلیون دلار نیز صادرات مجدد در منطقه آزاد صورت گرفته است. این در حالی است که بر اساس آمار ارائه شده از سوی شورای عالی مناطق آزاد، منطقه آزاد انزلی به تنهایی بیش از ۴۰ درصد از صادرات مجدد مناطق آزاد کشور را به خود اختصاص داده است.

– منطقه آزاد انزلی از مناطق آزاد پیشرو کشور در حوزه حمایت از واحد های تولیدی صادراتی در شهرک های صنعتی است و تعداد اشتغال زایی حوزه صنعت این منطقه به رقم ۳ هزار نفر رسیده که رقم قابل توجهی است.

– اقدام به احداث مجتمع مارینای بندر کاسپین، بعنوان بزرگترین اسکله تفریحی و گردشگری ایران در سواحل خزر، با امکان پهلوگیری ۳۵۰ قایق مسافری تفریحی به صورت همزمان و قابلیت پهلوگیری چهار نوع شناور تفریحی از ۷ تا ۲۵ متر که قرار است تا پایان امسال به بهره برداری برسد.

-عملکردی نسبتاً موفق در زمینه جذب گردشگر، بنحوی که آمار گردشگران در ۵ ماهه نخست امسال به حدود سه میلیون نفر رسیده است. همچنین در فاز تجارت و گردشگری منطقه ۱۱۰ درصد رشد حاصل شده است.

– احداث بزرگ ترین مجموعه تفریحی گردشگری آکواریوم کشور با سرمایه گذاری بخش خصوصی ترکیه در منطقه آزاد انزلی، به عنوان بزرگترین پروژه از این نوع کشور در فضایی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع با سرمایه گذاری مستقیم خارجی به میزان ۳۰ میلیون دلار که از ابتدای امسال کلید خورده و قرار است در مدت سه سال تکمیل و بهره برداری شود.

– فعال سازی حدود ۵۵ واحد صنعتی راکد و غیرفعال در سالهای اخیر در منطقه آزاد انزلی. در سه سال اخیر با تکمیل زیرساخت ها و واگذاریهای صورت گرفته ۱۵ واحد صنعتی در این محدوده درحال ساخت است، که یکی از واحدهای در حال ساخت به زودی به بهره برداری قرار خواهد رسید.

– کسب رتبه ممتاز در حوزه اقتصاد مقاومتی توسطه منطقه آزاد انزلی.

– کسب رتبه اول صادرات و صادرات مجدد در میان مناطق آزاد تجاری کشور در نتیجه سیاستهای ایجاد مزیت رقابتی، با داشتن سهمی بالغ بر ۳۵۰ میلیون دلار از حدود ۸۰۰ میلیون دلار صادرات کل مناطق آزاد کشور در سال گذشته.

ب) اهداف و چشم اندازها

– هدف سازمان منطقه آزاد انزلی، توسعه زیرساخت ها، رونق اقتصادی و اشتغالزایی اجرای پروژه های جدید و جذب هرچه بیشتر گردشگر است.

– مجتمع بندری کاسپین منطقه آزاد انزلی با رویکرد صادراتی در حال احداث است که با قابلیت های منحصر بفرد موجبات خوبی در سطح انزلی و استان را فراهم خواهد کرد و با آبخور مناسب، قابلیت پهلوگیری کشتی های بزرگ ۶ و ۱۲ هزار تنی که در بندر آستراخان روسیه در حال ساخت است را دارد .

– پیگیری تسریع در اتصال خط ریل سراسری در حال احداث در کریدور شمال-جنوب به مجتمع بندری کاسپین و بندر انزلی و اتصال آن به بنادر استان موجب رونق اقتصادی می شود. اتصال خطوط راه آهن به مجتمع بندری کاسپین منطقه آزاد انزلی و در ادامه به بندر انزلی و همین طور به آستارا به عنوان یک ضرورت زیر ساختی در توسعه استان، از مهمترین موضوعاتی است که برای فعالسازی کریدورها مورد توجه قرار گرفته است. در صورت پیوستن به شبکه ریلی(یعنی پیوستن آن به شهر رشت و ادامه یافتن آن تا بندرهای ساحلی)، این منطقه، نقش بی بدیل خود را در فعال سازی کریدور حمل ونقل بین المللی شمال – جنوب و همچنین در مسیر جاده ابریشم ایفا خواهد کرد.

– اضافه شدن محدوده فرودگاه بین المللی سردار جنگل به محدوده منطقه آزاد موجب ایجاد زمینه تحولات اساسی و رونق تجاری در این فرودگاه بین المللی استان شده و با الحاق فرودگاه به محدوده منطقه آزاد انزلی شاهد رشد و توسعه در بخش های اقتصادی، ایجاد فرصت های شغلی و رونق گردشگری در سطح استان خواهیم بود.

– در صورت تکمیل بندر در دست ساخت کاسپین که بزرگترین بندر سواحل جنوبی دریای خزر به شمار می آید، اسکله‌های مجتمع بندری کاسپین در فاز نهایی دارای ۲۲ پست اسکله با ظرفیت ۱۵ میلیون تن در هر شیفت کاری خواهد بود که توانایی پهلوگیری کشتی‌هایی با ظرفیت ۵۰ هزار تن را خواهند داشت و این در حالی است که ظرفیت بزرگ‌ترین کشتی‌های در حال تردد در دریای خزر، ۱۲ هزار تن است.

– هدفگذاری اصلی در مدیریت منطقه آزاد انزلی این است که انزلی به مرز و قطب داد و ستد کالاهای استراتژیک تبدیل شود و برای تحقق آن ملزوماتی شامل «راه اندازی بورس کالا»، «تقویت زیرساختها» و «ایجاد دسترسی ریلی» مورد نیاز است. تمام بندرهای کشور باید به شبکه ریلی وصل شوند؛ وگرنه توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

– نکته مورد تاکید در باره مناطق آزاد تجاری موفق دنیا، مقوله ی زیرساخت هاست. مدیران منطقه آزاد نیز چنین رویکردی دارند و در انزلی، از همین الگو استفاده می کنند؛ زیرا بدون تکمیل زیرساختها نمی توان نقش موثری در ایجاد درآمد ارزی برای کشور داشت. بندر کاسپین مهم ترین زیرساخت مناطق آزاد کشور در ایجاد درآمد ارزی است.

– از جمله اهداف مهم در توسعه ی منطقه آزاد انزلی این است که سهم قابل توجهی از حجم مبادلات هشت کشور آسیای جنوب شرقی و اقیانوس هند با کشور های حاشیه خزر که حدود ٣٠میلیارد دلار است از مسیر ایران و انزلی عبور کند. این مهم مستلزم احداث و تکمیل مجتمع بندری کاسپین بعنوان یکی از زیرساخت های لازم برای فعال شدن کریدور نوستراک و سایر کریدور های بین المللی است که از این منطقه عبور میکنند.

– در آینده با وجود امتیازات و ویژگی های بندر کاسپین، شهرک لجستیک در پسکرانه این مجتمع بندری در منطقه آزاد انزلی شکل خواهد گرفت.

– با فراهم شدن زیرساخت‌های صنعت حمل و نقل کالا و مسافر در محدوده منطقه آزاد انزلی، که یکی از ارکان اصلی توسعه است، شاهد ترانزیت کالا و مسافر در منطقه آزاد و دوران طلایی در صنعت، تجارت و گردشگری منطقه خواهیم بود.

– از جمله برنامه های سازمان منطقه آزاد انزلی از ایجاد اسکله های مارینا در منطقه، توسعه گردشگری دریایی مابین مارینای منطقه آزاد و اسکله های شهرهایی همچون انزلی، آستارا،کیاشهر، چمخاله و رودسر است تا مسیرهای گردشگری دریایی در سطح استان ایجاد شده و زمینه رونق اشتغال در سطح استان فراهم شود.

ج) مدیریت

بدیهی است که دستیابی استان به چنین موفقیت بزرگ در حوزه ی اقتصادی منطقه آزاد، بدون بهره مندی از مدیریتی هوشمند، تلاشگر، متخصص و جهادی میسور نبوده است. مهندس «رضا مسرور» رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی توانست در مدت زمان تصدی مدیریت این پروؤه عظیم، با همکاری تیم اجرایی خود و با همراهی مسئولین و نمایندگان استان گیلان، گامهای بزرگ و مهمی را جهت رشد شاخص های اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار در این منطقه بردارد.

در صورت تداوم این روند مدیریتی، دورنمای این منطقه بسیار روشن است و درآینده نزدیک شاهد شکوفایی و رونق و تحولات شگرف در این کانون توسعه اقتصادی گیلان خواهیم بود.

نکته مهم در مدیریت منطقه آزاد انزلی، نگرش راهبردی وکلان نگر مهندس رضا مسرور است. ایشان بارها تأکید کرده اند که به جای منافع بخشی و خرد، باید به فکر رونق اقتصادی کشور باشیم. هدف اصلی از فعالیت مناطق آزاد، توسعه منطقه ای و ایجاد درآمد ارزی برای کشور است.

در دوران مدیریتی چهار سال گذشته ، تلاش های بسیار زیادی در حوزه عمرانی و توسعه زیر ساخت های لازم انجام شد که این اقدامات نسبت به گذشته رشد چشم گیری داشته و موجب توسعه، رونق اقتصادی، ماندگاری توریسم و پایداری درآمد در سطح منطقه و استان شده است. اکنون با توجه به موفقیت های حاصله می توان الگوی مدیریتی مهندس مسرور را به حوزه ای دیگر و کلان تر کشور تعمیم داد و به نتایج آن امیدوار بود.

عملکرد شایسته توانست .نگاه دولت را به سمت منطقه آزاد انزلی جلب کند. بر این اساس حضور پیوسته رییس جمهور و اعضای هیات دولت در این منطقه مایه امید شد و نشان داد که دولت نیز نگاه ویژه ای به همت و تلاشی که در این منطقه شده است دارد.

در همین راستا دکتر محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه کشور نیز معتقد است کارهای زیربنایی و پروژه های عمرانی خوبی در این منطقه در حال انجام است و با توجه به اقدامات انجام شده، ایشان به آینده منطقه آزاد انزلی در دستیابی به مأموریت ها و اهداف تعیین شده بسیار خوشبین هستند.

دکتر نوبخت اعلام کرد که مساعدت های لازم در خصوص تأمین بخشی از اعتبارات لازم این پروژه زیر ساختی از محل منابع عمومی کشور انجام خواهد شد.

اکنون که منطقه آزاد انزلی به عنوان نقطه پایلوت طرح ملی ساماندهی روابط ایران با کشورهای حاشیه دریای خزر به ایفای نقش می‌پردازد، افزایش میزان تعامل و همکاری سازمان منطقه آزاد با نهادها و ادارات دولتی و غیردولتی گیلان و کشور، همکاری نمایندگان استان و مسئولین ذیربط در دولت و نهادها و سازمانها و دستگاه های اجرایی، تقویت و گسترش طرح های توسعه ای و زیرساختی سازمان منطقه آزاد، تخصیص اعتبارات لازم از منابع ملی و اعتبارات داخلی، وفاق و همدلی در نگاه و نگرش به مناطق آزاد براساس مدل مدیریت کنونی، نگرش اقتصادی کلان و توسعه محور و مبتنی بر منافع ملّی و سایر موارد لازم می تواند ضمن تسریع در روند اجرایی این منطقه استراتژیک و روند توسعه و تکمیل مجتمع بندری کاسپین به عنوان بزرگترین پروژه زیر ساختی در بخش بنادر کشور و بزرگترین بندر ایران در دریای خزر، چشم انداز تحقق توسعه پایدار در گیلان را محقق سازد و مبنا و الگوی رشد و توسعه در شهرها و بنادر دیگر کشور شود.