ساز ناکوک میراثفرهنگی در مقابله با هجمه ساخت و سازهای بی رویه

«‌میراثفرهنگی» شامل آثار باقیمانده از گذشتگان است که نشانگر حرکت انسان در طول تاریخ بوده و با شناسایی آن زمینه شناخت هویت و خط ‌حرکت فرهنگی او میسر می‌شود و از این طریق زمینه‌های عبرت برای انسان فراهم می‌آید.

به گزارش خبرنگار ایلنا، بر این اساس، سازمان میراثفرهنگی کشور به استناد قانون مصوب دهم بهمن ماه ۱۳۶۴ و با هدف عبرت از حرکت فرهنگی انسان و بقا هویت شخصیت فرهنگی جامعه وزمینه میراثفرهنگی که شامل پژوهش، نظارت، حفظ و احیاء و معرفی است، تشکیل شد.

از جمله وظایف قانونی سازمان میراثفرهنگی کشور بر اساس بندهای «دو» و «۱۰» ماده سه تشکیل آن، در زمینه میراثفرهنگی(ثبت آثار ارزشمند و غیر منقول فرهنگی و تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذیربط) و نیز(تهیه و اجرای طرح‌های لازم به منظور حراست، حفاظت، تعمیر، مرمت و احیاء آثار، بنا‌ها و مجموعه‌های با ارزش فرهنگی و تاریخی) - است.

اظهار نظر در کلیه طرح‌های عمرانی جامع و تفضیلی در رابطه با مناطق فرهنگی و تاریخی و موافقت نهایی درباره محوطه‌ها و بافت‌ها و اماکن فرهنگی و تاریخی ارزشمند در موارد مذکور و جلوگیری از هرگونه تخریب آن‌ها از جمله وظایف سازمان میراثفرهنگی کشور طبق بند یازدهم ماده سه قانون تشکیل این تشکیلات دولتی است.

همچنین بند دوازدهم ماده سه این قانون تاکید دارد –تعیین حریم بناها - مجموعه‌ها و تپه‌های تاریخیثبت شده و ضوابط خاص معماری و طراحی داخل حریم –بر عهده سازمان میراثفرهنگی کشور است.

در حال حاضر با توجه به قوانین فعلی سازمان میراثفرهنگی کشور - در محدوده بافت قدیم شهری - صدور مجوز هر گونه ساخت و ساز ابنیه دارای ضوابط خاصی از جمله مرتفع سازی –نمای ظاهری و حتی به کار گیری مصالح ساختمانی است و شهرداری‌ها مکلفند در هنگام صدور پروانه ساختمانی برای متقاضیان - این ضوابط را رعایت کنند.

در یک گشت و گذار کوتاه در رشت به ویژه بافت قدیم این شهر – شاهد تنوع بناهای بلند و کوتاه با الوان‌های مختلف و مصالح ناهمگون هستیم که چشم هر بیننده‌ای را می‌آزارد –ضمن اینکه مشاهده قرار گرفتن ابنیه تاریخی که از این ساخت و ساز لجام گسیخته –آسیب دیده اند - فراوان است.

یکی از نمونه‌های بارز تجاوز به حریم‌های منظری و حفاظتی رشت - مسجد حاج سمیع یا‌‌ همان «حاج حاکم نصیر رشتی»، واقع در محله ساغری سازان این شهر است که این بنای تاریخی ۱۴مرداد ۸۲ با شماره ۹۳۸۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مشاهدات خبرنگار ما از این بنای تاریخی نشان می‌دهد هم‌اکنون یک ساختمان نیمه کاره چند طبقه با اسکلت بتن آرمه در ضلع جنوبی مسجد حاج سمیع قرار گرفته که در گذشته بنای مدرسه شاهدخت و از سقف متصل با این مکان مذهبی بوده است.

بنا به گفته «فریدون یوسف‌زاده - به عنوان یکی از مغازه داران قدیمی در ضلع جنوبی مسجد حاج سمیع -» در گذشته مدرسه شاهدخت متصل از سقف به دیوار جنوبی مسجد حاج سمیع بود که حدود شش سال پیش تخریب شد و به جای آن ساختمانی از جنس بتون آرمه در حال ساخت است.

به گفته این مغازه دار قدیمی،» کاربری بنای در دست ساخت در زیر زمین برای استفاده پارکینگ، هم کف برای پاساژ و طبقات بالا برای حوزه علمیه خواهران «خواهد بود.

با تخریب مدرسه شاهدخت - ساختمان چند طبقه با مصالح از جنس بتن آرمه و نیمه کاره که از زمین روئیده و مانند هیولایی –بناهای تاریخی را تحقیر می‌کند.

جالب است بدانید کمی آن طرف‌تر از مسجد حاج سمیع –بقعه متبرکه خواهر امام رضا قرار دارد که سر در تاریخی آن به شماره ۹۳۸۰ در سال ۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

از سویی دیگر یک باب خانه تاریخی در سال ۹۱ که در حریم بلا واسط مسجد حاج سمیع(حاکم نصیر رشتی) قرار داشت –به یکباره تخریب و در حال حاضر یک ساختمان چند ین طبقه که مرتفع‌تر از مسجد حاج سمیع و بدون رعایت ضوابط خاصی از جمله مرتفع سازی –نمای ظاهری و حتی به کار گیری مصالح ساختمانی است، سر بلند کرده و حریم منظری این اثر تاریخی ملی را خدشه دار کرده است.

همچنین در انتهای بن بست مجاور مسجد حاج سمیع رشت - بنایی در حال ساخت و ساز است که ارتفاع آن بلند‌تر از این مسجد تاریخی بوده و حریم منظری آن را خدشه دار کرده است.

با کمی بر داشتن چندین گام کوتاه به سمت مسجد و بقعه سید عباس و سید اسماعیل» ع «محله ساغریسازان که در نزدیکی و فاصله مابین آثار ملی - حمام حاجی و مسجد حاج سمیع ساغریسازان رشت واقع شده - می رسیم و یکباره چشمان به استقرار یک دکل بی‌تی اس تلفن همراه مخابرات گیلان به رنگ سبز - خیره می‌شود که مدتی کوتاه از نصب آن نمی‌گذرد که از جمله مظاهر تجاوز به حریم آثار تاریخی این استان قلمداد می‌شود.

هم اکنون در آن طرف شهر رشت و در راه منتهی از مسجد لاکانی و میدان سبز میدان و در خیابان آفخرا - و در دو طرف آرامگاه‌پور داوود به شماره ثبت ۸۷۸۱در سال ۱۳۸۲ شمسی دو ساختمان مرتفع‌تر از این بنای تاریخی سر از زمین بیرون آورده و کار ساخت و ساز آن به پایان رسیده که آن هم خلاف ضوابط میراثفرهنگی - حریم منظری این اثر ملی را خدشه دار کرده است.

لازم به تذکر است تجاوز به حریم منظری برخی از آثار تاریخی رشت –فقط مختص به این نقاط نیست و هم اکنون بنایی مرتفع فلزی در قلب بازار این رشت و در نزدیکی مسجد تاریخی صفی و نیز کاروانسرای گلشن –ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران - مشغول ساخت و ساز و تکمیل شدن است.

از سویی دیگر - اردیبهشت ماه سال گذشته بود که خبرگزاری ایلنا با درج مطلبی در خروجی خود –خبر از تخریب هتل ساووی متعلق به دوره پهلوی اول؛ ه که در میدان شهرداری، جنب سینما سپیدرود است - داد و هم اکنون ساختمان با اسکلت فلزی نیمه کاره حدود دو طبقه و با پرده فروش –چشم هر بیننده‌ای را به سمت خود جلب می‌کند.

در آن دست میدان شهرداری رشت و فاصله مابین سینما انقلاب و بازار شیک - ساختمانی مرتفع و حدود سه طبقه سر از زمین برداشته و امسال در دیواره به سمت خیابان امام خمینی(ره) و پیاده راه علم الهدی - عملیات نصب حلب انجام شده است

لازم به تصریح است روز گذشته خبرنگار ایلنا به شهرستان لاهیجان عزیمت و مشاهده کرد ساختمانی چندین طبقه درابتدای خیابان حزین سه و در مجاورت آرامگاه کاشف السطنه به عنوان پدر چای ایران و به شماره ملی ثبت ۱۷۶۹ در سال ۱۳۷۵ در حال ساخت است که ارتفاع آن تقریبآ هم سطح با این بنای تاریخی است و کارگران مشغول کار بودند.

لازم به تاکید است - طبق ضوابط فعلی سازمان میراثفرهنگی کشور - هر گونه ساخت و ساز در حریم ابنیه تاریخی باید با اخذ مجوز از این تشکیلات دولتی صورت بگیرد - این در حالی است که اگر مجوزی از سوی اداره کل میراثفرهنگی گیلان صادر شده باشد - خلاف موازین قانونی بوده و اگر بدون مجوز از این نهاد بوده باشد - باز هم خلاف قوانین است.

تجاوز به حریم برخی از آثاز تاریخی ثبت شده گیلان در فهرست ملی ایران توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی با پشتوانه - در صورتی می‌باشد که بسیاری از متقاضیان حقیقی در سطح رشت برای ساخت و ساز املاک فرسوده و غیر تاریخی خود در محدوده بافت قدیم این شهر دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند و نمی‌توانند بیش از ۶.۵ متر ارتفاع - بنایی را احداثکنند.

به راستی چه کسی جوابگوی تناقضات آشکار - اداره کل میراثفرهنگی –صنایع دستی و گردشگری گیلان در برخورد سلیقه‌ای با متقاضیان ساخت و ساز مالکین ابنیه غیر تاریخی ابنیه شهری در محدوده بافت قدیم شهر‌ها است؟؟؟ میراثفرهنگی گیلان باید با ارایه مدارک مستند در برابر اذهان عمومی نسبت به تناقضات ساخت و ساز ابنیه در بافت تاریخی شهر‌ها پاسخگو باشند.

از سویی دیگر مقام معظم رهبری در بند هفت – فرمان هشت ماده‌ای بر این نکته تاکیده فرموذه‌اند:» در امر مبارزه با فساد نباید هیچ تبعیضی دیده شود. هیچکس و هیچ نهاد و دستگاهی نباید استثنا شود. هیچ شخص یا نهاد نمی‌تواند با عذر انتساب به اینجانب یا دیگر مسوولان کشور، خود را از حساب‌کشی معاف بشمارد. با فساد در هر جا و هر مسند باید برخورد یکسان صورت گیرد.

ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی:

هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی – تاریخی یا مذهبی که درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یا تزئینات، ملحقات، تأسیسات، اشیاء و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور، که مستقلاً نیز واجد حیثیت فرهنگی - تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورده علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یک الی ده سال محکوم می‌شود.

ماده ۵۵۹ قانون مجازات اسلامی

هر کس اشیاء و لوازم و همچنین مصالح و قطعات آثار فرهنگی – تاریخی را از موزه‌ها ونمایشگاه‌ها، اماکن تاریخی و مذهبی و سایر اماکن که تحت حفاظت یا نظارت دولت است سرقت کند یا با علم به مسروقه بودن اشیاء مذکور را بخرد یا پنهان دارد در صورتی که مشمول مجازات حد سرقت نگردد علاوه بر استرداد آن به حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌شود.

ماده ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی

هر کس بدون اجازه از سازمان میراثفرهنگی کشور یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در حریم آثار فرهنگی – تاریخی مذکور در این ماده مبادرت به عملیاتی نماید که سبب تزلزل بنیان آن‌ها شود، یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارات وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود.

خلیل اخوان اصغری