تحول نظام سلامت و گسترش اعتراضات جامعه پرستاری

روز پرستار نزدیک است. جامعه پرستاری کشور طی یک سال گذشته روزهای پر التهابی را سپری کرد. از نوشتن دو نامهٔ سرگشاده به رییس جمهور و طرح شکایت‌های متعدد در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، تا برگزاریتجمعات اعتراضی متعددبرای پیگیری مطالبات صنفی‌شان که که در یک مورد اثبات شده، منجر به صدورحکم تبعید شغلیبرای دبیر کل خانه ی پرستار شد.

پرستاران می‌گویند ما مطالبات زیاد و نامعقولی نداریم. آنچه حق است و قانونی است، مدتهاست در حال خاک خوردن است. آن‌ها به طور مشخص نسبت به عدم اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری معترض‌اند. واقعیت این است که از سال ۱۳۸۷ که طرح تعرفه گذاری خدمات پرستاری تبدیل به قانون شده، این طرح هنوز اجرایی نشده است.

موانع اصلی عدم اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری هنوز مشخص نیست اما فعالین پرستاری معتقدند تسلط نوعی نگرش «پزشک سالارانه» عامل اصلی عدم اجرای این طرح است. به این‌ها اختلاف عمیق بین دستمزد پزشکان و پرستاران را اضافه کنید که تا چه حد می‌تواند در به وجود آمدن فضای نارضایتی ناشی از تبعیض، دامن بزند.

وارد آمدن فشار کاری بیش از حد بر پرستاران در پی اجرای طرح تحول نظام سلامت نکتهٔ دیگری است که نارضایتی پرستاران را تشدید کرده است. این در حالیست که گفته می‌شود جامعهٔ پرستاری به شدت با کمبود نیرو مواجه است. بخشی از دلایل کمبود نیرو، مربوط به مهاجرت‌های گستردهٔ پرستاران است و بخشی دیگر آنچنان که فعالین پرستاری به آن اذعان دارند ناشی از کم شدن جاذبه‌های حرفهٔ پرستاری به دلیل عدم وجود رضایت شغلی در بین پرستاران است.

همنوایی جشن و اعتراض

در آستانه روز پرستار امسال هم وزارت بهداشت مانند سالهای گذشته تصمیم دارد جشن‌ها و مراسم‌های مختلفی برای گرامیداشت این روز برگزار کند. این درحالیست که به گفتهٔ دبیر کل خانهٔ پرستار، به دلیل بی‌توجهی به خواسته‌های به حق پرستاران، آن‌ها امسال روز پرستار را تحریم کرده‌اند.

«محمد شریفی مقدم» در آستانهٔ هفتهٔ پرستار آنچه در یک ساله گذشته باعثبروز اعتراضات در جامعه پرستاری کشور شده است، را تشریح کرد و به ایلنا گفت: در ابتدای سال بود که وزارت بهداشت وعده استخدام پرستاران را داد و قرار بود پرستاران را به صورت پیمانی استخدام کند که در حین برگزاری آزمون با ایرادی که سازمان مدیریت به برگزاری این آزمون وارد دانسته بود این آزمون تبدیل به آزمون استخدام شرکتی شد. مشکلات پرستاران شرکتی هم که بر کسی پوشیده نیست و در یک دههٔ اخیر با مشکلات و مسائل متفاوتی درگیر بودند، به همین دلیل پرستاران از این آزمون استقبال نکردند. تنها بخشی از پرستاران در شهرستان‌ها که به دلیل شرایط خاص کاری‌شان مجبور به شرکت در آزمون بودند شرکت کردند که آن‌ها هم در حال حاضر با تاخیر در پرداخت حقوق و مزایا مواجه‌اند و به شدت ناراضی هستند.

وی ادامه داد: پس از آن وزیر بهداشت وعدهٔ اجرای پایلوت(آزمایشی) طرح تعرفه گذاری خدمات پرستاری را مطرح کرد و گفت که در چندین بیمارستان به صورت پایلوت اجرایی می‌شود. طرحی که هرگز عملی نشد و هنوز هم بحثاجرای طرح تعرفه گذاری در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

شریفی مقدم از اجرای طرح تحول نظام سلامت و از فشار مضاعفی که بر جامعهٔ پرستاری کشور در پی اجرای این طرح وارد شده است ابراز نارضایتی کرد و گفت: امسال طرح تحول نظام سلامت مطرح شد اما علی رغم اینکه برای این طرح بودجه‌ای در حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان به وزارت بهداشت تزریق شد، در ۳ مرحلهٔ اول به هیج عنوان از مشارکت پرستاران استفاده نشد و اساسا جامعهٔ پرستاری در تصمیم گیری‌ها جایگاهی نداشتند تا بتوانند در ارتباط با مطالبات قانونی و حقوق صنفی خود با مسولین سخن بگویند. پس از آن در فاز سوم، به دلیل ۳برابر شدن تعرفه‌های پزشکی برای اینکه بگویند ماهم به فکر پرستاران هستیم، آمدند وطرح پرداخت مبتنی بر عملکردرا اجرا کردند.

به گفته دبیرکل خانه پرستار این طرح به شدت ظالمانه‌ است که اختلاف در پرداخت‌ها را بین پزشک و پرستار بیشتر می‌کند. در واقع با اجرای این طرح، اگر اختلاف در پرداخت‌ها قبلا چند میلیون بود در حال حاضر به چند ده میلیون تومان می‌رسد.

این کنش‌گر جامعه پرستاری ادامه داد: تمام بار طرح تحول نظام سلامت به دوش پرستاران است. چون بسیاری از پزشکانی که به دنبال درآمد بیشتر هستند با دیدگاه القائی که پیدا کرده‌اند، مرتبا به هر دلیل کوچکی بیماران را بستری می‌کنند و به همین ترتیب حجم کار پرستاران بالا می‌رود. طبیعتا با کمبود نیرویی هم که وجود دارد به دلیل تعدد مراجعین ضعف کار پرستاری بیشتر نمایان می‌شود و درصد خطا‌ها هم بالا‌تر می‌رود. به این ترتیب آن کسی که در این بین ضرر می‌کند قطعا بیماران و مردم هستند. بنابراین طرح تحول نظام سلامت نه تنها کیفیت خدمات را بالا نبرد بلکه سطح ارائهٔ خدمات را نسبت به قبل پایین‌تر آورد.

وزارت بهداشت و وعده‌ایی که عملی نشد

عضو شورایعالی نظام پرستاری وعده‌های وزارت بهداشت در خصوص ارتقاء سطح عملکرد پرستاران را بی‌نتیجه خواند و گفت: در حالی که در ابتدای روی کار آمدن وزیر بهداشت دولت یازدهم، یکی از وعده‌های ایشان این بود که پرستاری باید تخصصی شود اما می‌بینیم که بر خلاف آن عمل شد. به این ترتیب که بحثتربیت کمک پرستارهای ۶ ماهه یا بهیاری یک ساله را مطرح کردند که در حقیقت هدف اصلی‌اش این است که بگویند با تربیت این نیرو‌ها، پرستاری اشباع می‌شود و دیگر نیاز به نیروی تحصیلکرده نداریم و درواقع می‌خواهند به این شکل به سرکوب خواسته‌های واقعی پرستاران بپردازند.

شریفی مقدم در ارتباط با موانع اصلی اجرایی نشدن طرح تعرفه گذاری خدمات پرستاری هم گفت: اگر بخواهم دلیل اجرایی نشدن این طرح را در یک خط توضیح دهم باید بگویم، «وجود تفکر تمامیت خواه و انحصارطلبانه وزارت بهداشت» عامل اصلی اجرا نشدن طرح تعرفه گذاری خدمات پرستاری است. یعنی در حالی که این قانون بر اجرای این طرح صراحت دارد، از اجرای آن خودداری می‌کنند.

وی تصریح کرد: کمیسیون اصل نود مجلس در آخرین اقدام خود در ۱۸ دی ماه، در پی شکایت پرستاران از وزارت بهداشت خواست که این قانون در عرض دو ماه اجرایی شود ولی می‌بینیم که علی رغم فشار مجلس هنوز وزارتخانه عزم جدی بر عملی کردن این طرح ندارد. اگر این طرح اجرا شود، پرستاری می‌تواند مستقل‌تر از قبل عمل کند. در حال حاضر خدمات پرستاری از محل در آمد حق العمل پزشکی تعیین می‌شود اما اگر این طرح اجرا شود تمام تعرفه‌های ارائهٔ خدمات از محل تعرفه‌های خدمات پرستاری تامین می‌شود و به این ترتیب پرستاران به مطالبات قانونی خود می‌رسند.

شریفی مقدم به فشارهای وارد شده بر پرستاران در پی اجرای طرح تحول سلامت اشاره کرد و گفت: قانون می‌گوید نباید بیش از ۸۰ ساعت اضافه کاری انجام شود، ولی به دلیل فشار کاری که در بیمارستان‌های دولتی به دلیل اجرای طرح تحول سلامت به پرستاران وارد شده، کارشان دو شیفته شده و مجبور می‌شوند گا‌ها تا ۱۸۰ ساعت اضافه کار بدهند مطمئنا در چنین شرایطی متوجه می شوند که مورد ظلم قرار گرفته‌اند. و اینجاست که باید از سوی نظام صنفیشان مورد حمایت قرار بگیرند.

وی ادامه داد: وجود تبعیض‌ها و تداوم نابرابری‌ها دیگر قابل تحمل نیست. بخشی از این قضیه مربوط به ضعف نظام پرستاری در پیگیری مطالبات پرستاران است. زمانی که در یک بیمارستان بد‌ترین برخورد‌ها و هتاکی‌ها به پرستاری می‌شود، و نظام پزشکی از پزشک مورد نظر حمایت می‌کند و پرستار بی‌پناه می‌ماند، طبیعیست که پرستار هم متوجه عدم رعایت حقوقش از سوی وزارتخانه می‌شود و آنوقت متوجه می‌شود که نظام صنفی که تحت لوای آن فعالیت می‌کند نتوانسته از حقوقش دفاع کند تا پزشک به خود اجازه ندهد هرجور که می‌خواهد با او برخورد کند.

پرستاران آگاهانه و قانونی عمل کنند

دبیر کل خانه پرستار ضمن تاکید دوباره بر تحریم روز پرستار از سوی جامعهٔ پرستاری به برگزاری مراسم روز پرستار توسط وزارت بهداشت اشاره کرد و گفت: در همین حال در حالیکه جامعهٔ پرستاری کشور به دلیل عدم رسیدگی به مطالبات قانونی‌اش در التهاب و نارضایتی به سر می‌برد اما می‌بینیم که وزارتخانه بی‌توجه به خواسته‌های صنفی پرستاران با تمام امکانات و بسیج نیروهای خود به دنبال برگزاری جشن‌های روز پرستار امسال است و می‌خواهد برای انحراف اذهان عمومی از فضایی که بر جامعه پرستاری کشور حاکم است، جشن‌ها و مراسم‌های باشکوهی ترتیب دهد تا به زعم خود اعتراضات صنفی پرستاران را با برگزاری همایش‌های نمایشی کم رنگ کند و تحت تاثیر قرار دهد.

شریفی مقدم افزود: متاسفانه دوستان ما در نظام پرستاری هم، همگام با وزارتخانه در برگزرای این همایش‌های نمایشی همکاری می‌کنند. و اینطور وانمود می‌کنند که انگار هیچ مشکلی در جامعه پرستاری کشور وجود ندارد و حتی اینطور گفته‌اند که دستی از بیرون در حال هدایت جامعهٔ پرستاری کشور به سمت نارضایتی است. در حالیکه اساسا چنین چیزی با واقعیت همخوانی ندارد و پرستاران آگاهانه مطالبات قانونیشان را طلب می‌کنند.

شریفی مقدم در پایان ضمن اشاره به این نکته که مطالبات جامعه ی پرستاری به صورت کاملا صنفی و قانونی پیگیری می شود گفت: جامعه پرستاری به مرحله‌ای رسیده که به مطالبات صنفی‌اش آگاه شده و دیگر نمی‌تواند این بی‌عدالتی را تاب بیاورد. به همین جهت خواسته‌های قانونی‌شان را مطالبه می‌کنند و از مسولین می‌خواهند که به جای برگزاری جشن های نمایشی به اصلاح سیستم معیوبی بپردازند که باعثبه وجود آمدن موج نارضایتی ها در بین پرستاران شده است.